Η Μάχη για Μυστικότητα Σας Αφορά!

Έχετε λύσει ποτέ κάποιον γρίφο με αναγραμματισμούς; Έχετε κάνει ποτέ κάποια αγορά στο διαδίκτυο ή έχετε χρησιμοποιήσει κομπιούτερ για τις τραπεζικές σας συναλλαγές; Αν ναι, τότε έχετε μπει σε έναν κόσμο γεμάτο από κώδικες, αλγόριθμους, κρυπτογραφήσεις και αποκρυπτογραφήσεις.

ΜΕΧΡΙ σχετικά πρόσφατα, οι μυστικοί κώδικες αφορούσαν συνήθως τις κυβερνήσεις, τους πρεσβευτές, τους κατασκόπους και το στρατό. Αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον. Με την εμφάνιση των κομπιούτερ και του διαδικτύου, δεδομένα που θεωρούνται πολύτιμα κρατούνται μυστικά με τη χρήση διαφόρων μέσων, όπως οι κωδικοί πρόσβασης, οι οποίοι επιβεβαιώνονται κάθε φορά που οι χρήστες μπαίνουν στα ηλεκτρονικά τους αρχεία. Ποτέ προηγουμένως δεν είχε παίξει η μυστικότητα τόσο σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή.

Δικαίως, λοιπόν, θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε: Πόσο ασφαλή είναι τα προσωπικά μου δεδομένα; Μπορώ να τα διασφαλίσω ακόμα περισσότερο; Προτού εξετάσουμε αυτά τα ερωτήματα, ας αναλογιστούμε για λίγο τη μακρά μάχη ανάμεσα σε αυτούς που δημιουργούν τους κώδικες και σε αυτούς που τους σπάνε​—μια σύγκρουση η οποία ξεκίνησε σχεδόν από τότε που επινοήθηκε η ίδια η γραφή.

Μυστικά Κείμενα

Μια μορφή μυστικής γραφής με μακρά ιστορία είναι η στεγανογραφία. Σκοπός της είναι να αποκρύψει αυτή καθαυτή την ύπαρξη του μηνύματος. Ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος κατέγραψε την περίπτωση ενός Έλληνα εξορίστου ο οποίος είχε μάθει πως η Περσία ετοιμαζόταν να επιτεθεί στην πατρίδα του. Επιθυμώντας να ειδοποιήσει το λαό του, έγραψε μηνύματα σε ξύλινα πινακίδια και τα έκρυψε καλύπτοντάς τα με κερί, τακτική που χρησιμοποίησαν και οι Ρωμαίοι. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, το απλό αυτό τέχνασμα  του Έλληνα στέρησε από τον Πέρση Βασιλιά Ξέρξη το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού, και οι δυνάμεις του ηττήθηκαν.

Οι σύγχρονες μορφές στεγανογραφίας περιλαμβάνουν τη χρήση της μικροστιγμής, καθώς και την υδατογράφηση εγγράφων και εικόνων για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το είδος της μικροστιγμής που χρησιμοποιούσαν ήταν στην πραγματικότητα μια φωτογραφία την οποία συρρίκνωναν σε μέγεθος τελείας. Το μόνο που έπρεπε να κάνει ο παραλήπτης ήταν να μεγεθύνει τη μικροστιγμή. Παρόμοια τακτική χρησιμοποιούν σήμερα άτομα που διακινούν παράνομο πορνογραφικό υλικό. Με τη βοήθεια ηλεκτρονικού λογισμικού, κρύβουν φωτογραφίες σε φαινομενικά αθώες ψηφιακές εικόνες, κείμενα ή ηχητικά αρχεία.

Επειδή η στεγανογραφία κρύβει και την ίδια την ύπαρξη του μηνύματος, δεν προδίδει ούτε τον κομιστή ούτε τον παραλήπτη. Από την άλλη πλευρά, αν το μήνυμα ανακαλυφτεί, μπορεί να διαβαστεί​—εκτός και αν είναι κρυπτογραφημένο.

Απόκρυψη του Νοήματος

Κρυπτολογία είναι η επιστήμη που φροντίζει για το απόρρητο των επικοινωνιών, αποκρύπτοντας, όχι την ύπαρξη του μηνύματος, αλλά το νόημά του. Στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας, τα δεδομένα «ανακατεύονται» και κατόπιν αποκαθίστανται στην ορθή τους σειρά βάσει ενός προκαθορισμένου συστήματος κανόνων, πράγμα που επιτρέπει την αποκρυπτογράφηση μόνο σε όσους έχουν το κλειδί.

Οι αρχαίοι Σπαρτιάτες κρυπτογραφούσαν μηνύματα χρησιμοποιώντας μια απλή συσκευή, τη σκυτάλη. Αυτός που έγραφε το κωδικοποιημένο μήνυμα τύλιγε ελικοειδώς σε μια ράβδο μια ταινία από δέρμα ή περγαμηνή, και κατόπιν έγραφε το μήνυμα πάνω στην ταινία κατά μήκος της ράβδου. Όταν η ταινία ξετυλιγόταν, φαινόταν πως περιείχε απλώς γράμματα που δεν έβγαζαν νόημα. Αλλά όταν ο παραλήπτης τύλιγε την ταινία σε μια άλλη ράβδο, ίδιας ακριβώς διαμέτρου με την αρχική, μπορούσε να διαβάσει το κείμενο. Ενίοτε, ο αγγελιοφόρος πρόσθετε μια «πινελιά» στεγανογραφίας στην όλη υπόθεση, φορώντας την ταινία ως ζώνη με τα γράμματα από μέσα.

Λέγεται ότι ο Ιούλιος Καίσαρας, σε καιρό πολέμου, συγκάλυπτε τα μηνύματα προς τους επιτελείς του χρησιμοποιώντας έναν απλό αλγόριθμο αντικατάστασης​—αντικαθιστούσε κάθε γράμμα με κάποιο άλλο το οποίο βρισκόταν, για παράδειγμα, τρεις θέσεις πιο κάτω στο αλφάβητο. Δηλαδή, το α γραφόταν ως δ, το β ως ε και ούτω καθεξής.

Η Αναγέννηση στην Ευρώπη συνέβαλε στην ανάπτυξη πιο περίπλοκων μεθόδων κρυπτογράφησης. Μεταξύ εκείνων που βοήθησαν στην ανάπτυξη αυτού του τομέα ήταν ο Μπλεζ ντε Βιζνέρ, ένας Γάλλος διπλωμάτης ο οποίος γεννήθηκε το 1523. Ο Βιζνέρ πρότεινε έναν αλγόριθμο κρυπτογράφησης ο οποίος είχε εφευρεθεί νωρίτερα και περιλάμβανε την εναλλαγή πολλαπλών αλφαβήτων. Η τεχνική του, η οποία θεωρήθηκε ασφαλέστατη, χαρακτηρίστηκε ως «η κρυπτογράφηση που δεν αποκρυπτογραφείται» (le chiffre indéchiffrable). Πρόοδος, όμως, σημειώθηκε, όχι μόνο στη δημιουργία, αλλά και στο σπάσιμο των κωδίκων. a

Παραδείγματος χάρη, όταν κάποιοι μελετητές του Ισλαμισμού ανέλυσαν το Κοράνιο, το οποίο είναι γραμμένο στην αραβική, παρατήρησαν ότι μερικά γράμματα εμφανίζονταν συχνότερα από άλλα, κάτι που συμβαίνει και σε άλλες γλώσσες. Αυτή η διαπίστωση οδήγησε στη δημιουργία ενός σημαντικού κρυπτογραφικού εργαλείου που ονομάζεται ανάλυση συχνότητας, το οποίο μπορεί να αποκαλύψει την κρυμμένη ταυτότητα κάποιων γραμμάτων ή συνδυασμών τους σε ένα κρυπτογράφημα μετρώντας πόσες φορές εμφανίζονται κάποια γράμματα.

Το 15ο αιώνα, η κρυπτογραφία είχε αρχίσει πλέον να αποτελεί συνηθισμένη τακτική των Ευρωπαίων διπλωματών. Δεν εγγυόταν, όμως, πάντα την ασφάλεια. Λόγου χάρη, ο Γάλλος Φρανσουά Βιέτ κατάφερε να σπάσει τους κώδικες της ισπανικής αυλής. Μάλιστα, είχε τόση επιτυχία ώστε ο Βασιλιάς Φίλιππος Β΄ ισχυρίστηκε μέσα στην απόγνωσή του ότι ο Βιέτ είχε συμμαχήσει με τον Διάβολο και πρότεινε να δικαστεί από Καθολικό δικαστήριο!

 Επιστρατεύεται η Τεχνολογία

Τον 20ό αιώνα, ιδιαίτερα λόγω των δύο παγκόσμιων πολέμων, η κρυπτογραφία γνώρισε νέα επίπεδα εξέλιξης με τη χρήση περίπλοκων μηχανημάτων, όπως η γερμανική συσκευή Αίνιγμα, η οποία έμοιαζε πολύ με γραφομηχανή. Όταν ο χειριστής της εισήγε το αρχικό κείμενο, μια σειρά από ρότορες συνδεδεμένους με ηλεκτρικά καλώδια κρυπτογραφούσε το μήνυμα. Κατόπιν, το κρυπτογραφημένο κείμενο αποστελλόταν με σήματα Μορς και αποκρυπτογραφούνταν από μια αντίστοιχη συσκευή. Ωστόσο, τα λάθη και οι απροσεξίες των καταπονημένων χειριστών έδιναν σημαντικά στοιχεία σε όσους προσπαθούσαν να σπάσουν τους κώδικες, καθιστώντας τους ικανούς να αποκρυπτογραφούν κάποια μηνύματα.

Στο σημερινό ψηφιακό κόσμο, οι τραπεζικές συναλλαγές, οι μεταφορές χρημάτων και οι πληρωμές​—καθώς και διάφορα ιατρικά, επιχειρηματικά και κρατικά αρχεία​—προστατεύονται με περίπλοκες κρυπτογραφήσεις. Τα κρυπτογραφημένα κείμενα, στη συνέχεια, διαβάζονται από όσους έχουν το κλειδί αποκρυπτογράφησης που είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση των δεδομένων στην αρχική τους μορφή.

Ενώ το μεταλλικό κλειδί έχει συνήθως μια σειρά εγκοπών, το ψηφιακό κλειδί είναι μια σειρά μηδενικών και μονάδων σε διάφορους συνδυασμούς. Τα μεγαλύτερα κλειδιά περιέχουν περισσότερους συνδυασμούς, οπότε σπάνε δυσκολότερα. Ένα κλειδί με οχτώ ψηφία του δυαδικού συστήματος, για παράδειγμα, έχει 256 πιθανούς συνδυασμούς, ή αλλιώς μεταθέσεις, ενώ ένα κλειδί 56 ψηφίων έχει περισσότερες από 72 τετράκις εκατομμύρια μεταθέσεις. Επί του παρόντος, τα κλειδιά που χρησιμοποιούνται συνήθως για κρυπτογραφημένη πλοήγηση στο διαδίκτυο έχουν 128 ψηφία, τα οποία με τη σειρά τους έχουν 4,7 εξάκις εκατομμύρια περισσότερες μεταθέσεις από τα κλειδιά των 56 ψηφίων! b

Παρ’ όλα αυτά, η ασφάλεια μερικές φορές παραβιάζεται. Το 2008, για παράδειγμα, ομοσπονδιακοί εισαγγελείς στις Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν δίωξη εναντίον 11 ατόμων για την εμπλοκή τους σε μια υπόθεση που θεωρήθηκε η μεγαλύτερη κλοπή προσωπικών δεδομένων στην ιστορία. Η ομάδα φέρεται να χρησιμοποίησε φορητούς υπολογιστές, ασύρματη τεχνολογία και ειδικό λογισμικό για να υποκλέψει αριθμούς πιστωτικών και χρεωστικών καρτών που χρησιμοποιούνταν για πληρωμές σε ταμειακές μηχανές.

Είναι τα Προσωπικά σας Δεδομένα Ασφαλή;

Βέβαια, οι κρυπτογραφήσεις που προστατεύουν τους τραπεζικούς σας λογαριασμούς και τις διαδικτυακές σας συναλλαγές αποκρυπτογραφούνται εξαιρετικά δύσκολα. Ωστόσο, πολλά εξαρτώνται και από εσάς. Η Αγία Γραφή λέει: «Οξυδερκής είναι αυτός που βλέπει τη συμφορά και κρύβεται, αλλά οι άπειροι προχωρούν και πρέπει να υποστούν την ποινή». (Παροιμίες 22:3) Γι’ αυτό, να είστε οξυδερκείς και να “κρύβεστε”, σαν να λέγαμε, από την απάτη και την κλοπή κάνοντας τουλάχιστον τα παρακάτω:

◼ Να έχετε στο κομπιούτερ σας πρόγραμμα κατά των ιών.

◼ Να χρησιμοποιείτε πρόγραμμα ανίχνευσης κατασκοπευτικών λογισμικών.

◼ Εγκαταστήστε τείχος προστασίας (firewall).

◼ Να διατηρείτε όλα τα παραπάνω συνεχώς ενημερωμένα και να εγκαθιστάτε ενημερώσεις ασφαλείας (security updates) για τις εφαρμογές και το λειτουργικό σας σύστημα.

◼ Να προσέχετε τις συνδέσεις ή τα συνημμένα αρχεία σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε άμεσα μηνύματα, ιδίως αν το μήνυμα είναι αυτόκλητο και σας ζητάει να δώσετε προσωπικές πληροφορίες ή να επιβεβαιώσετε κάποιον κωδικό πρόσβασης.

◼ Όταν δίνετε ευαίσθητα δεδομένα, όπως στοιχεία πιστωτικής κάρτας, να χρησιμοποιείτε κρυπτογραφημένες συνδέσεις και να βγαίνετε από την ιστοσελίδα μόλις τελειώσετε. c

◼ Να διαλέγετε κωδικούς πρόσβασης που είναι δύσκολο να τους μαντέψει κανείς και να τους κρατάτε εμπιστευτικούς.

◼ Μην αντιγράφετε και μη χρησιμοποιείτε λογισμικά από άγνωστες πηγές.

◼ Να κάνετε συχνά εφεδρικά αντίγραφα των αρχείων σας (back up) και να τα αποθηκεύετε με ασφάλεια.

Αν παίρνετε αυτές τις βασικές προφυλάξεις ή οποιεσδήποτε άλλες μπορεί να σας υποδειχτούν τώρα ή στο μέλλον, έχετε τουλάχιστον περισσότερες πιθανότητες να κερδίσετε τη δική σας μάχη για εχεμύθεια και ασφάλεια.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Αρχαία σπαρτιατική σκυτάλη

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Γερμανική συσκευή κρυπτογράφησης Αίνιγμα, 20ός αιώνας

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Σήμερα, περίπλοκες κρυπτογραφήσεις προστατεύουν προσωπικά δεδομένα