Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

Παίρνετε την Πρωτοβουλία να Τιμάτε τους Ομοπίστους Σας;

Παίρνετε την Πρωτοβουλία να Τιμάτε τους Ομοπίστους Σας;

Παίρνετε την Πρωτοβουλία να Τιμάτε τους Ομοπίστους Σας;

«Με αδελφική αγάπη, να νιώθετε τρυφερή στοργή ο ένας για τον άλλον. Στην απόδοση αμοιβαίας τιμής, να παίρνετε την πρωτοβουλία».​—ΡΩΜ. 12:10.

1, 2. (α) Ποια νουθεσία δίνει ο Παύλος στην επιστολή του προς τους Ρωμαίους; (β) Ποιες ερωτήσεις θα εξετάσουμε;

ΣΤΗΝ επιστολή του προς τους Ρωμαίους, ο απόστολος Παύλος τονίζει πόσο σπουδαίο είναι για εμάς τους Χριστιανούς να δείχνουμε αγάπη μέσα στην εκκλησία. Μας υπενθυμίζει ότι η αγάπη μας πρέπει να είναι «ανυπόκριτη». Αναφέρεται επίσης στην «αδελφική αγάπη», επισημαίνοντας ότι πρέπει να εκδηλώνεται με «τρυφερή στοργή».​—Ρωμ. 12:9, 10α.

2 Ασφαλώς, η αδελφική αγάπη δεν περιλαμβάνει μόνο θερμά αισθήματα για τους άλλους. Τέτοια αισθήματα πρέπει να εξωτερικεύονται με πράξεις. Άλλωστε, κανένας δεν θα αντιληφθεί την αγάπη και τη στοργή μας αν εμείς δεν δώσουμε κάποιες ενδείξεις. Γι’ αυτό, ο Παύλος προσθέτει τη νουθεσία: «Στην απόδοση αμοιβαίας τιμής, να παίρνετε την πρωτοβουλία». (Ρωμ. 12:10β) Τι περιλαμβάνει η απόδοση τιμής; Γιατί είναι σημαντικό να παίρνουμε την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής προς τους ομοπίστους μας; Πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό;

Σεβασμός και Τιμή

3. Ποιες έννοιες μεταδίδει η λέξη «τιμή» στις πρωτότυπες γλώσσες της Αγίας Γραφής;

3 Η κύρια εβραϊκή λέξη που μεταδίδει την έννοια της «τιμής» σημαίνει κατά κυριολεξία «βάρος». Αξιότιμο θεωρείται το άτομο που έχει βαρύνουσα υπόσταση ή είναι υπολογίσιμο. Η ίδια εβραϊκή λέξη μεταφράζεται συχνά στις Γραφές και με τη λέξη «δόξα», κάτι που υπογραμμίζει περαιτέρω τη μεγάλη εκτίμηση που απολαμβάνει το αξιότιμο άτομο. (Γέν. 45:13) Αντίστοιχα, στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο χρησιμοποιείται η λέξη τιμή, η οποία έχει διάφορες έννοιες, όπως εκτίμηση, αξία, πολυτιμότητα. (1 Πέτρ. 3:7) Ναι, τιμούμε εκείνους που θεωρούμε πολύτιμους, ανεκτίμητους.

4, 5. Πώς συσχετίζονται η τιμή και ο σεβασμός; Δώστε παράδειγμα.

4 Τι περιλαμβάνει η απόδοση τιμής προς τους άλλους; Πρώτα από όλα, περιλαμβάνει το σεβασμό. Μάλιστα, οι λέξεις «τιμή» και «σεβασμός» χρησιμοποιούνται συχνά μαζί επειδή είναι στενά συνυφασμένες. Τιμή είναι η εκδήλωση, ή αλλιώς η εξωτερίκευση, του σεβασμού. Με άλλα λόγια, ο σεβασμός αναφέρεται πρωτίστως στο πώς βλέπουμε τον αδελφό μας, ενώ η τιμή αναφέρεται στο πώς του συμπεριφερόμαστε.

5 Πώς μπορεί ένας Χριστιανός να αποδίδει γνήσια τιμή στους ομοπίστους του αν δεν νιώθει εγκάρδιο σεβασμό για αυτούς; (3 Ιωάν. 9, 10) Όπως ένα φυτό μπορεί να ευδοκιμήσει και να διαρκέσει μόνο αν έχει ρίζες σε καλό χώμα, έτσι και η τιμή μπορεί να είναι γνήσια και διαρκής μόνο αν έχει τις ρίζες της στον εγκάρδιο σεβασμό. Εφόσον η ανειλικρινής τιμή δεν πηγάζει από γνήσιο σεβασμό, αργά ή γρήγορα θα χαθεί. Δεν είναι, λοιπόν, παράξενο που ο Παύλος προλόγισε τη νουθεσία του για την απόδοση τιμής με τη ρητή δήλωση: «Η αγάπη σας ας είναι ανυπόκριτη».​—Ρωμ. 12:9· διαβάστε 1 Πέτρου 1:22.

Να Τιμάτε Αυτούς που Είναι Πλασμένοι «Κατά την Ομοίωση του Θεού»

6, 7. Γιατί χρειάζεται να σεβόμαστε τους άλλους;

6 Εφόσον ο εγκάρδιος σεβασμός είναι ζωτικός παράγοντας για την απόδοση τιμής, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τους Γραφικούς λόγους που έχουμε για να σεβόμαστε όλους τους αδελφούς μας. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, δύο από αυτούς τους λόγους.

7 Ανόμοια με τα άλλα πλάσματα στη γη, οι άνθρωποι είναι πλασμένοι «κατά την ομοίωση του Θεού». (Ιακ. 3:9) Ως εκ τούτου, διαθέτουμε θεϊκές ιδιότητες όπως αγάπη, σοφία και δικαιοσύνη. Προσέξτε τι άλλο έχουμε λάβει από τον Δημιουργό μας, σύμφωνα με τα λόγια του ψαλμωδού: «Ιεχωβά, . . . εσύ του οποίου την αξιοπρέπεια διηγούνται πάνω από τους ουρανούς! . . . [Τον άνθρωπο] τον έκανες μάλιστα λίγο κατώτερο από τους θεοειδείς, και με δόξα και λαμπρότητα [«τιμή», Η Αγία Γραφή, Μετάφραση από τα Πρωτότυπα Κείμενα] τον στεφάνωσες». (Ψαλμ. 8:1, 4, 5· 104:1) * Ο Θεός έχει στεφανώσει, δηλαδή έχει στολίσει, τους ανθρώπους γενικά με κάποιον βαθμό αξιοπρέπειας, δόξας και τιμής. Επομένως, όταν προσδίδουμε αξιοπρέπεια στο συνάνθρωπό μας, στην ουσία αναγνωρίζουμε την Πηγή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τον Ιεχωβά. Αν, λοιπόν, έχουμε βάσιμους λόγους να σεβόμαστε τους ανθρώπους γενικά, πόσο μάλλον οφείλουμε να σεβόμαστε τους ομοπίστους μας!​—Ιωάν. 3:16· Γαλ. 6:10.

Μέλη της Ίδιας Οικογένειας

8, 9. Ποιο λόγο αναφέρει ο Παύλος για να σεβόμαστε τους ομοπίστους μας;

8 Ο Παύλος αναφέρει έναν επιπλέον λόγο για τον οποίο σεβόμαστε ο ένας τον άλλον. Ακριβώς πριν δώσει τη νουθεσία για την απόδοση τιμής, δηλώνει: «Με αδελφική αγάπη, να νιώθετε τρυφερή στοργή ο ένας για τον άλλον». Η λέξη του πρωτότυπου κειμένου που αποδίδεται «να νιώθετε τρυφερή στοργή» αναφέρεται στον ισχυρό δεσμό που ενώνει μια αγαπημένη οικογένεια, της οποίας τα μέλη υποστηρίζουν το ένα το άλλο. Επομένως, χρησιμοποιώντας αυτή τη λέξη, ο Παύλος τονίζει ότι οι σχέσεις μέσα στην εκκλησία πρέπει να είναι τόσο ισχυρές και θερμές όσο σε μια στενά δεμένη οικογένεια. (Ρωμ. 12:5) Επιπλέον, θυμηθείτε ότι ο Παύλος έγραψε αυτά τα λόγια σε χρισμένους Χριστιανούς, που όλοι τους είχαν υιοθετηθεί από τον ίδιο Πατέρα, τον Ιεχωβά. Έτσι λοιπόν, με αυτή την πολύ σημαντική έννοια, αποτελούσαν μια δεμένη οικογένεια. Άρα, οι χρισμένοι Χριστιανοί της εποχής του Παύλου είχαν όντως ισχυρό λόγο για να σέβονται ο ένας τον άλλον. Το ίδιο αληθεύει για τους χρισμένους και σήμερα.

9 Τι θα λεχθεί για αυτούς που ανήκουν στα «άλλα πρόβατα»; (Ιωάν. 10:16) Αν και δεν έχουν υιοθετηθεί ακόμη ως παιδιά του Θεού, μπορούν να αποκαλούν κατάλληλα ο ένας τον άλλον αδελφό και αδελφή επειδή αποτελούν μία ενωμένη παγκόσμια Χριστιανική οικογένεια. (1 Πέτρ. 2:17· 5:9) Αν, λοιπόν, αντιλαμβάνονται πλήρως τι εννοούν όταν χρησιμοποιούν τον όρο «αδελφός» ή «αδελφή», τότε έχουν και αυτοί επίσης ισχυρό λόγο να νιώθουν εγκάρδιο σεβασμό για τους ομοπίστους τους.​—Διαβάστε 1 Πέτρου 3:8.

Γιατί Είναι Τόσο Σημαντικό;

10, 11. Γιατί είναι τόσο σημαντικό να σεβόμαστε και να τιμούμε τους άλλους;

10 Γιατί είναι τόσο σημαντικό να σεβόμαστε και να τιμούμε τους άλλους; Για τον εξής λόγο: Αποδίδοντας τιμή στους αδελφούς και στις αδελφές μας, συμβάλλουμε σε μεγάλο βαθμό στην ευημερία και στην ενότητα ολόκληρης της εκκλησίας.

11 Αναγνωρίζουμε, ασφαλώς, ότι η στενή μας σχέση με τον Ιεχωβά και η υποστήριξη του πνεύματός του είναι οι κυριότερες πηγές δύναμης που έχουμε ως αληθινοί Χριστιανοί. (Ψαλμ. 36:7· Ιωάν. 14:26) Παράλληλα, όμως, όταν οι ομόπιστοί μας εκδηλώνουν την εκτίμησή τους για εμάς, αυτό μας ενθαρρύνει. (Παρ. 25:11) Οι ειλικρινείς εκφράσεις εκτίμησης και σεβασμού αναπτερώνουν το ηθικό μας. Μας δίνουν επιπρόσθετη δύναμη για να συνεχίσουμε να περπατάμε με χαρά και αποφασιστικότητα στο δρόμο της ζωής. Αναμφίβολα, το έχετε νιώσει και εσείς αυτό.

12. Πώς μπορεί ο καθένας μας να συμβάλλει στην ατμόσφαιρα θέρμης και αγάπης που υπάρχει στην εκκλησία;

12 Ο Ιεχωβά, λοιπόν, επειδή γνωρίζει την έμφυτη ανάγκη που έχουμε να μας σέβονται, μας παροτρύνει κατάλληλα μέσω του Λόγου του “να επιδιώκουμε να δείχνουμε σεβασμό ο ένας προς τον άλλον”. (Ρωμ. 12:10, Σημερινή Αγγλική Μετάφραση [Today’s English Versionδιαβάστε Ματθαίος 7:12) Όλοι οι Χριστιανοί που δίνουν μεγάλη προσοχή σε αυτή τη διαχρονική νουθεσία συμβάλλουν στην ατμόσφαιρα θέρμης και αγάπης που υπάρχει στη Χριστιανική αδελφότητα. Γι’ αυτό, ο καθένας μας θα κάνει καλά να αναρωτηθεί: “Πότε ήταν η τελευταία φορά που εξέφρασα με λόγια και έργα τον εγκάρδιο σεβασμό μου για κάποιον αδελφό ή αδελφή στην εκκλησία;”​—Ρωμ. 13:8.

Ένας Ξεκάθαρος Διορισμός για Όλους

13. (α) Ποιοι πρέπει να ηγούνται στην απόδοση τιμής; (β) Τι υποδεικνύουν τα λόγια του Παύλου στο εδάφιο Ρωμαίους 1:7;

13 Ποιοι πρέπει να παίρνουν την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής; Στην επιστολή του προς τους Εβραίους, ο Παύλος περιγράφει τους Χριστιανούς πρεσβυτέρους ως «εκείνους που αναλαμβάνουν την ηγεσία μεταξύ σας». (Εβρ. 13:17) Πράγματι, οι πρεσβύτεροι αναλαμβάνουν την ηγεσία σε πολυάριθμες δραστηριότητες. Ωστόσο, ως ποιμένες του ποιμνίου, χρειάζεται βεβαίως να ηγούνται και στην απόδοση τιμής προς τους ομοπίστους τους​—περιλαμβανομένων και των συμπρεσβυτέρων τους. Λόγου χάρη, όταν οι πρεσβύτεροι συναθροίζονται για να εξετάσουν τις πνευματικές ανάγκες της εκκλησίας, τιμούν ο ένας τον άλλον ακούγοντας προσεκτικά τα σχόλια που κάνει ο κάθε συμπρεσβύτερός τους. Ακόμη, αποδίδουν τιμή λαβαίνοντας υπόψη τις γνώμες και τις εκφράσεις όλων των πρεσβυτέρων κατά τη λήψη αποφάσεων. (Πράξ. 15:6-15) Πρέπει να θυμόμαστε, όμως, ότι η επιστολή του Παύλου προς τους Ρωμαίους δεν απευθυνόταν μόνο στους πρεσβυτέρους, αλλά και σε ολόκληρη την εκκλησία. (Ρωμ. 1:7) Κατ’ επέκταση, λοιπόν, η νουθεσία για ανάληψη πρωτοβουλίας στην απόδοση τιμής ισχύει για όλους μας σήμερα.

14. (α) Δείξτε με παράδειγμα πώς διαφέρει η απόδοση τιμής από την ανάληψη πρωτοβουλίας στην απόδοση τιμής. (β) Ποια ερώτηση θα ήταν καλό να θέσουμε στον εαυτό μας;

14 Προσέξτε επίσης την εξής πτυχή της συμβουλής του Παύλου: Παρότρυνε τους ομοπίστους του στη Ρώμη, όχι απλώς να αποδίδουν τιμή, αλλά και να παίρνουν την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής. Ποια είναι η διαφορά; Σκεφτείτε το ακόλουθο παράδειγμα. Αν κάποιοι μαθητές ήταν εγγράμματοι, θα τους πρότρεπε ο δάσκαλος να μάθουν να διαβάζουν; Όχι. Ξέρουν ήδη να διαβάζουν. Εκείνο που θα ήθελε ο δάσκαλος είναι να τους βοηθήσει να διαβάζουν καλύτερα. Παρόμοια, η αγάπη που έχουμε ο ένας για τον άλλον, η οποία μας υποκινεί να αποδίδουμε τιμή, αποτελεί ήδη το διακριτικό γνώρισμα των αληθινών Χριστιανών. (Ιωάν. 13:35) Εντούτοις, όπως οι εγγράμματοι μαθητές μπορούν να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο βελτιώνοντας τις αναγνωστικές τους ικανότητες, έτσι και εμείς μπορούμε να σημειώσουμε περαιτέρω πρόοδο παίρνοντας την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής. (1 Θεσ. 4:9, 10) Αυτός ο ξεκάθαρος διορισμός έχει ανατεθεί στον καθένα μας. Θα ήταν καλό να αναρωτηθούμε: “Το κάνω εγώ αυτό​—παίρνω την πρωτοβουλία να τιμώ τους άλλους στην εκκλησία;”

Να Τιμάτε “τους Ασήμαντους”

15, 16. (α) Καθώς αποδίδουμε τιμή, ποιους δεν πρέπει να παραβλέπουμε, και γιατί; (β) Τι μπορεί να αποκαλύψει τον εγκάρδιο σεβασμό μας για όλους τους αδελφούς και τις αδελφές μας;

15 Καθώς αποδίδουμε τιμή, ποιους δεν πρέπει να παραβλέπουμε στην εκκλησία; Ο Λόγος του Θεού δηλώνει: «Αυτός που δείχνει εύνοια στον ασήμαντο δανείζει στον Ιεχωβά, και τη συμπεριφορά του Εκείνος θα του την ανταποδώσει». (Παρ. 19:17) Πώς πρέπει να μας επηρεάζει η αρχή που περιέχεται σε αυτά τα λόγια καθώς προσπαθούμε να παίρνουμε την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής;

16 Θα συμφωνήσετε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, αν και δεν δυσκολεύονται να τιμούν τους ανωτέρους τους, ίσως συμπεριφέρονται με λίγο ή καθόλου σεβασμό σε αυτούς τους οποίους θεωρούν κατώτερούς τους. Εντούτοις, ο Ιεχωβά δεν ενεργεί έτσι. Όπως λέει ο ίδιος: «Εκείνους που με τιμούν θα τους τιμήσω». (1 Σαμ. 2:30· Ψαλμ. 113:5-7) Ο Ιεχωβά αποδίδει τιμή σε όλους όσους τον υπηρετούν και τον τιμούν. Δεν αγνοεί “τους ασήμαντους”. (Διαβάστε Ιώβ 34:19· 2 Χρον. 16:9) Ασφαλώς, εμείς επιθυμούμε να μιμούμαστε τον Ιεχωβά. Επομένως, για να αξιολογήσουμε πώς τα πάμε στην απόδοση γνήσιας τιμής, θα κάνουμε καλά να αναρωτηθούμε: “Πώς συμπεριφέρομαι σε όσους δεν έχουν εξέχουσα, ή υπεύθυνη, θέση στην εκκλησία;” (Ιωάν. 13:14, 15) Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση αποκαλύπτει πολλά σχετικά με το βαθμό στον οποίο νιώθουμε εγκάρδιο σεβασμό για τους άλλους.​—Διαβάστε Φιλιππησίους 2:3, 4.

Αποδίδουμε Τιμή Αφιερώνοντας Χρόνο στους Άλλους

17. Ποιος είναι ένας σημαντικός τρόπος για να παίρνουμε την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής, και γιατί το λέμε αυτό;

17 Ποιος είναι ένας σημαντικός τρόπος για να παίρνουμε την πρωτοβουλία στην απόδοση τιμής προς όλους στην εκκλησία; Το να τους αφιερώνουμε χρόνο. Γιατί το λέμε αυτό; Ως Χριστιανοί, είμαστε πολυάσχολοι, καθόσον οι πολλές και σημαντικές εκκλησιαστικές μας δραστηριότητες απορροφούν πολύ από το χρόνο μας. Γι’ αυτό, είναι φυσικό να θεωρούμε το χρόνο πολύτιμο. Αντιλαμβανόμαστε, επίσης, ότι δεν πρέπει να απαιτούμε από τους αδελφούς και τις αδελφές μας να μας αφιερώνουν υπερβολικό μέρος του χρόνου τους. Ταυτόχρονα, και εμείς το εκτιμούμε όταν οι άλλοι στην εκκλησία καταλαβαίνουν ότι δεν πρέπει να είναι απαιτητικοί όσον αφορά το χρόνο που μας ζητούν να τους διαθέσουμε.

18. Όπως φαίνεται από την εικόνα της σελίδας 18, πώς θα μπορούσαμε να δείξουμε ότι είμαστε πρόθυμοι να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στους ομοπίστους μας;

18 Παρ’ όλα αυτά, αναγνωρίζουμε επίσης (ιδίως όσοι από εμάς υπηρετούν ως ποιμένες στην εκκλησία) ότι η προθυμία με την οποία διακόπτουμε αυτό που κάνουμε για να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στους ομοπίστους μας φανερώνει ότι τους σεβόμαστε. Γιατί ισχύει αυτό; Αφήνοντας κατά μέρος τις ασχολίες μας για να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στους αδελφούς μας, στην ουσία τους λέμε: “Έχεις τόση αξία για εμένα ώστε θεωρώ πιο σημαντικό να δαπανήσω λίγο χρόνο μαζί σου παρά να συνεχίσω αυτό που κάνω”. (Μάρκ. 6:30-34) Αληθεύει ωστόσο και το αντίθετο. Αν είμαστε απρόθυμοι να σταματήσουμε αυτό που κάνουμε για να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στον αδελφό μας, ίσως του δίνουμε την εντύπωση ότι δεν έχει μεγάλη αξία για εμάς. Είναι ευνόητο, βέβαια, ότι υπάρχουν επείγοντα ζητήματα τα οποία δεν μπορούμε να διακόψουμε. Και πάλι, όμως, η προθυμία μας​—ή η απροθυμία μας—​να αφιερώσουμε λίγο από το χρόνο μας στους άλλους αποκαλύπτει πολλά για το πόσο βαθιά σεβόμαστε μέσα στην καρδιά μας τους αδελφούς και τις αδελφές μας.​—1 Κορ. 10:24.

Να Είστε Αποφασισμένοι να Παίρνετε την Πρωτοβουλία

19. Με ποιον άλλον τρόπο μπορούμε να αποδίδουμε τιμή στους ομοπίστους μας, εκτός από το χρόνο που τους αφιερώνουμε;

19 Υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να αποδίδουμε τιμή στους ομοπίστους μας. Για παράδειγμα, όταν τους αφιερώνουμε χρόνο, πρέπει επίσης να τους δίνουμε και την προσοχή μας. Ο Ιεχωβά θέτει το παράδειγμα και σε αυτό επίσης. Ο ψαλμωδός Δαβίδ λέει: «Τα μάτια του Ιεχωβά είναι στραμμένα προς τους δικαίους και τα αφτιά του προς την κραυγή που υψώνουν για βοήθεια». (Ψαλμ. 34:15) Προσπαθούμε να μιμούμαστε τον Ιεχωβά στρέφοντας τα μάτια και τα αφτιά μας​—όλη μας την προσοχή—​προς τους αδελφούς μας, ιδίως όσους ζητούν τη βοήθειά μας. Κάνοντάς το αυτό, τους αποδίδουμε τιμή.

20. Ποιες υπενθυμίσεις για την απόδοση τιμής θέλουμε να έχουμε κατά νου;

20 Όπως έχουμε εξετάσει, θέλουμε να έχουμε ξεκάθαρα στο νου μας τους λόγους για τους οποίους πρέπει να νιώθουμε εγκάρδιο σεβασμό για τους ομοπίστους μας. Επιπλέον, αναζητούμε ευκαιρίες για να σπεύδουμε πρώτοι να αποδίδουμε τιμή σε όλους, μη παραβλέποντας και τους ασήμαντους. Ενεργώντας με αυτούς τους τρόπους, θα ενισχύουμε το δεσμό αδελφικής αγάπης και ενότητας στην εκκλησία. Έτσι λοιπόν, ας συνεχίσουμε όλοι μας, όχι μόνο να αποδίδουμε τιμή, αλλά κυρίως να παίρνουμε την πρωτοβουλία στην απόδοση αμοιβαίας τιμής. Είστε εσείς αποφασισμένοι να το κάνετε αυτό;

[Υποσημείωση]

^ παρ. 7 Τα λόγια του Δαβίδ στον 8ο Ψαλμό εφαρμόζονται επίσης προφητικά στον τέλειο άνθρωπο Ιησού Χριστό.​—Εβρ. 2:6-9.

Θυμάστε;

• Πώς συσχετίζονται η τιμή και ο σεβασμός;

• Ποιους λόγους έχουμε για να τιμούμε τους ομοπίστους μας;

• Γιατί είναι σημαντικό να τιμούμε ο ένας τον άλλον;

• Με ποιους τρόπους μπορούμε να αποδίδουμε τιμή στους ομοπίστους μας;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Πώς μπορούμε να αποδίδουμε τιμή στους ομοπίστους μας;