E vica vata na yabaki na nona biuti ira tiko na tacida e valeniveivesu na matanitu o Eritrea. Era wili tale ga kina eso na tacida yalewa, kei ira na itabaqase. Era se sega ni veilewaitaki se beitaki nira cakacaka tiko vakalotu, e sega tale ga ni vakamatatataki na vu ni nodra vesu. Nira sega ni veidigidigi ena sasaga ni tugalala ena 1993 kei na nodra sega via curu ena mataivalu, e vakarota o peresitedi Afwerki ena ika25 ni Okotova 1994 me boko na nodra dodonu vakalewenivanua. Ni bera ni vakaroti ni dodonu mera vakaitavi kece ena cakacaka qori na lewenivanua, sa yavala na matanitu me vakarautaka eso na taba ni cakacaka e rawa ni sosomitaka na cakacaka qori. Era vakaitavi kina vakalevu na iVakadinadina ena dui tabana ena matanitu. E soli kina vei ira e dua na sitivikiti na “Certificates of Completed National Service,” ra qai vakacaucautaki tale ga na vakaitavi kina. Ia ena kena muri e dua na lawa e vakatura sara ga na peresitedi, era vesu na tacida, mokulaki, vakalolomataki tale ga vei ira na ovisa, e kena inaki mera cakitaka nodra vakabauta.

Era le 39 na tacida era vesu tiko ena gauna qo (27 na tagane, kei na 12 na yalewa). Era sere e le 28 na tacida (26 na tagane, kei na 2 na yalewa), era vesu tu ena vuku ni nodra vakabauta e Eritrea. Era a biu e valeniveivesu me 5 ina 26 na yabaki. Ena ika29 ni Janueri 2021, a sere e dua na tacida tagane ni vesu tu me sivia e 12 na yabaki. Ratou a sere tale ga ena imatai ni Feperueri 2021, e le tolu na tacida (dua na tacida tagane, kei na rua na tacida yalewa). Ratou vesu tu me va kei na ciwa na yabaki.

Ratou mate e le va na tacida ni ratou vesu tiko e Eritrea, e le tolu tale ga na tacida itabaqase ratou mate ni oti ga nodratou sere mai valeniveivesu, ni sa rui vakaloloma na ituvaki ratou sotava ena gauna ratou vesu tu kina.

Ena 2018, rau mate e le rua na tacida ni rau toki ina valeniveivesu e Mai Serwa. E mate o Habtemichael Tesfamariam ena ika3 ni Janueri ni sa yabaki 76, e mate o Habtemichael Mekonen ena ika6 ni Maji ni sa yabaki 77. E sega ni dua nodrau cala, ia era vesuki rau na vakailesilesi e Eritrea ena 2008.

Ena 2011 kei na 2012, rau mate e le rua na tacida ni rau vakararawataki vakalevu ena valeniveivesu e Meitir. E mate o Misghina Gebretinsae e yabaki 62 ena Julai 2011, ena levu ni katakata ni totogitaki ena vanua e vakatokai me “lomaniqele.” E mate tale ga ena vuku ni veivakatotogani va qori o Yohannes Haile e yabaki 68, ena ika16 ni Okosita 2012, ni oti e va na yabaki nona vesu tu. E tolu tale na tacida itabaqase ratou mate ni ratou sere oti ga mai, qori o Kahsai Mekonnen, o Goitom Gebrekristos, kei Tsehaye Tesfariam. Ratou mate ena vakaloloma ni ituvaki ratou sotava ena keba e Meitir.

E beca tiko ga o Eritrea na lawa e vauca nodra dodonu na lewenivanua e veiyasa i vuravura. Era uqeti Eritrea na soqosoqo era tokona na dodonu ni lewenivanua, me vakadodonutaka na ka e cakava.

E ciqoma ena 2014 na Matabose ni Nodra Dodonu na Lewenivanua (HRC), na ripote na kena beci na nodra dodonu ni lewenivanua e Eritrea. Era vakaroti tale ga na vakailesilesi ni matanitu me doka nodra dodonu ni lewaeloma “me salavata kei na veidinadinati ni matanitu,” kei na “nodra sega ni vakalolomataki na kaivesu; mera qaravi tale ga vakavuniwai na . . . me vakavinakataki tale ga na valeniveivesu me salavata kei na ivakatagedegede e kilai e veiyasa i vuravura.” Ena dua na veidinadinati ena 2015, e vakarota na matanitu o Eritrea ina HRC me “vakarautaka na cakacaka me sosomitaka na curu ena mataivalu vei ira na sega ni duavata kina ena vuku ni nodra lewaeloma.”

Ena 2016, e vakadeitaka na Tabana ni Dodonu ni Lewenivanua e Eritrea, ni sa ‘cala na matanitu vei ira na lewenivanua’ ni ‘vakacacana na isoqosoqo lotu ni iVakadinadina i Jiova, kei na so tale era lewena na duikaikai.’

Ena 2017, e kauaitaka vakalevu na Komiti me baleta na nodra dodonu na gone e Aferika (ACERWC), ni dina ni tiko na lawa me veitaqomaki ia e sega ni yaga qori vei ira “na gone era iVakadinadina i Jiova.” E vakatututaka kina na ACERWC me muria o Eritrea nodra galala na gone ena veika e vauca na nodra nanuma, lewaeloma, kei na sokalou.”

Ena 2018, e vakatututaka na iSoqosoqo ni Nodra Dodonu na Lewenivanua e Aferika ina matanitu o Eritrea, me “cakava totolo e dua na ka me baleta na kena sega ni dokai tiko eso na dodonu me baleti ira kece na vesu tu okati kina . . . eso era iVakadinadina i Jiova.” E vinakata tale ga me vaqaqai na kisi e vauca nodra mate eso na tacida ena gauna era vesu tu kina. E vakabibitaka tale ga na isoqosoqo ni vinakati vei Eritrea me ‘vakalesui tale vei ira na iVakadinadina i Jiova, na nodra dodonu vakalewenivanua.’

Ena Me 2019, e vakaroti Eritrea na Matabose kei Vuravura e Qarava Nodra Dodonu na Lewenivanua (CCPR), me vakadeitaka ni sa muri tiko na dodonu ni sokalou kei na vakabauta me “sereki kece o ira na vesu tu nira muria tiko ga na nodra dodonu ni sokalou, wili kina o ira na iVakadinadina i Jiova.” E kerei Eritrea tale ga na CCPR, “me dikevi ira tale na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra lewaeloma, qai vakarautaka e dua tale na cakacaka vei ira na sega ni via curu ena mataivalu.”

E vola e dua na dauvolaitukutuku ni UN ena ika12 ni Me 2021 ni dodonu vua na matanitu o Eritrea “me sereki ira kece na kaivesu era sega ni beitaki se veilewaitaki ena vuku ni nodra vakabauta, wili kina e 20 na iVakadinadina i Jiova. E dodonu tale ga me veisautaki na lewa ena kena bokoci na nodra lewenivanua e Eritrea na iVakadinadina i Jiova ena vuku ni nodra vakabauta. Me doka tale ga o Eritrea na veika e vakatututaka na isoqosoqo na African Commission on Human and Peoples’ Rights, ya me kua ni bokoci nodra dodonu ni lewenivanua e Eritrea na iVakadinadina i Jiova. Me vaqaqai tale ga na nodra mate e valeniveivesu.”

Levu na tacida tagane era sa na vesu tu vakadua, era na sega tale ni sere me yacova nira mate, se voleka ni mate. E sega ni dua na yavu vakalawa mera sere kina, era na vesu tu ga vakadua.

1. Julai 17, 2024

   Vesu e le 39 na tacida.

2. Feperueri 1, 2021

   Sere mai valeniveivesu e le tolu na tacida.

3. Janueri 29, 2021

   Sere mai valeniveivesu e dua na tacida.

4. Tiseba 4, 2020

   Sere mai valeniveivesu e le 28 na tacida.

5. Maji 6, 2018

   Mate o Habtemichael Mekonen e yabaki 77, ni sa tokitaki ina valeniveivesu e Mai Serwa.

6. Janueri 3, 2018

   Mate o Habtemichael Tesfamariam e yabaki 76, ni sa tokitaki ina Valeniveivesu e Mai Serwa.

7. Julai 2017

   Tokitaki kece na tacida ena keba e Meitir ena valeniveivesu e Mai Serwa, ena taudaku kei Asmara.

8. Julai 25, 2014

   Era sere e levu era vesu ena ika14 ni Epereli, ia se vesu tiko ga e 20 era vesu mai ena ika27 ni Epereli.

9. Epereli 27, 2014

   Vesu e le 31 na tacida nira vuli iVolatabu tiko.

10. Epereli 14, 2014

    Vesu e 90 vakacaca na tacida nira tiko ena iVakananumi ni mate i Karisito.

11. Okosita 16, 2012

    Mate e valeniveivesu o Yohannes Haile e yabaki 68, ena vuku ni veivakalolomataki.

12. Julai 2011

    Mate e valeniveivesu o Misghina Gebretinsae e yabaki 62, ena vuku ni veivakalolomataki.

13. June 28, 2009

    Era curuma na vakailesilesi nona vale e dua na tacida nira soqoni tiko, ra qai vesu e le 23 era yabaki 2 ina 80.

14. Epereli 28, 2009

    Tokitaki kece na tacida mai na siteseni ni ovisa ina keba ni valeniveivesu e Meitir, qai vo ga e dua vei ira.

15. Julai 8, 2008

    Era curuma na vakailesilesi na nodra vale na tacida kei na vanua ni cakacaka ra qai vesu e le 24. Levu vei ira qori era vakarautaka na ka mera bula kina na nodra vuvale.

16. Me 2002

    Vakatabuya na matanitu na lotu kece era sega ni okati ena va na vakabauta e vakadonuya na matanitu.

17. Okotova 25, 1994

    Vakarota na peresitedi me bokoci na nodra dodonu vakalewenivanua na tacida e Eritrea.

18. Seviteba 17, 1994

    Vesu o Paulos Eyassu, Isaac Mogos, kei Negede Teklemariam, ia e sega ni dua nodratou cala.

19. Veiyabaki ni 1940

    Tauyavu na iVakadinadina i Jiova e Eritrea.