IVAKAMACALA NI TIKINIVOLATABU
Joni 1:1—“Ena iVakatekivu a Bula na Vosa”
iBalebale ni Joni 1:1
E vakamacalataka na tikinivolatabu qo na veika me baleti Jisu ni bera ni mai bula e vuravura. (Joni 1:14-17) Na tikina e 14 e vakayagataki me icavuti “na Vosa” (se “Logos,” vosa vaKirisi, ho loʹgos.) De dua na icavuti qori e vakaibalebaletaka nona itavi o Jisu ena nona veidusimaki qai tukuna vei ira eso tale na ivakaro ni Kalou. Kuria oya, nona dau wasea na vosa ni Kalou ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura kei na nona lesu tale i lomalagi.—Joni 7:16; Vakatakila 1:1.
“Na ivakatekivu” e vakaibalebaletaka na gauna e tekivu bulibuli kina na Kalou, e bulia tale ga na Vosa. Rau cakacaka vata gona na Kalou kei na Vosa me buli kina eso tale na ka. (Joni 1:2, 3) E kaya na iVolatabu o Jisu “na ulumatua ni ka buli kece,” e ‘vakaitavi tale ga ena buli ni veika tale eso.’—Kolosa 1:15, 16.
Na matavosa “e dua na kalou na Vosa,” e kena ibalebale ni bucina o Jisu na itovo vakalou se vaka na Kalou ni bera ni mai bula e vuravura. E veiganiti qori ni nona itavi me Gusunivosa ni Kalou, na nona itutu lagilagi tale ga e rawa kina ni cakacaka vata kei na Kalou me rau bulia eso tale na ka.
iKotokoto ni Joni 1:1
E vakamacalataki ena ivola i Joni nona bula vakatamata e vuravura o Jisu kei na nona cakacaka vakaitalatala. E tukuni ena imatai ni wase na nona bula tu mai lomalagi o Jisu, nona veiwekani talei kei na Kalou, kei na nona vakasavuya na itukutuku bibi ni Kalou vei ira tamata. (Joni 1:1-18) Qori e matata kina vei keda na ka e tukuna kei na ka e cakava o Jisu ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura.—Joni 3:16; 6:38; 12:49, 50; 14:28; 17:5.
Rai Cala me Baleta na Joni 1:1
Rai cala: Na iotioti ni matavosa ena Joni 1:1 e dodonu me vakadewataki “e Kalou na Vosa.”
Kena dina: E levu na vakadewa ni iVolatabu era vakadewataka va ya na tikinivolatabu qori, ia eso tale e duidui nodra ivakadewa. Ena vosa e volai taumada kina e basika vakarua ena Joni 1:1 na “Kalou” (vosa vaKirisi, the·osʹ), qai duidui na ituvatuva ni vosa. Na imatai ni gauna e cavuti kina na vosa “Kalou,” e volai e liu e dua na matanauni vaKirisi ia e sega ni cavuti ena kena ikarua. Era kaya e levu na dauvakadidike qori e dusia e dua na ka bibi. Kena ivakaraitaki, e kaya kina na Translator’s New Testament: “Ni sega ni cavuti na vosa vaKirisi ena ikarua ni cavuti ni Kalou e vakaibalebaletaka ga nona itovo ‘Na Vosa ni vaka na Kalou.’” b Qori tale ga na ka era kaya eso na dauvakadidike c kei na so na daunivakadewa ni iVolatabu.—Raica na “ Joni 1:1 Eso Tale na iVakadewa.”
Rai cala: E kaya na tikinivolatabu qo ni rau tautauvata na Vosa kei na Kalou Kaukaua Duadua.
Kena dina: “E bula vata kei na Kalou na Vosa,” qori e vakaraitaka ni rau duidui na Vosa kei na Kalou. E sega ni rawa ni rau “bula vata” me qai tukuni ni Kalou Kaukaua na Vosa. Eda vulica tale ga ena ikotokoto qo ni sega ni Kalou Kaukaua na Vosa. E kaya na Joni 1:18 e “sega ni dua na tamata sa raica na Kalou ena dua na gauna.” Ia era okata na Vosa na lewenivanua me vaka e tukuni ena Joni 1:14 “e mai tamata na Vosa, e tiko vata kei keda, eda raica tale ga nona lagilagi.”
Rai cala: E bula tu ga na Vosa.
Kena dina: Na “ivakatekivu” e cavuti ena tikinivolatabu qo e sega ni kena ibalebale “na ivakatekivu” ni Kalou, baleta e sega nona itekitekivu na Kalou. Na Kalou o Jiova d e bula “mai na gauna tawamudu ina gauna tawamudu.” (Same 90:1, 2) Ia na Vosa o Jisu Karisito e tiko nona ivakatekivu. E “imatai ni ibulibuli ni Kalou.”—Vakatakila 3:14.
Rai cala: Ni vakatokai na Vosa “me kalou” eda sa sokaloutaka tiko e levu na kalou.
Kena dina: Na vosa vaKirisi “Kalou” se “kalou” (the·osʹ) e tautauvata kei na vosa vakaIperiu na ʼel kei na ʼelo·himʹ, qai vakayagataki ena Veiyalayalati Makawa. Na vosa vakaIperiu qori e vakavotuya vinaka na ibalebale ni “Kaukaua Duadua.” E dusia tale ga na Kalou kaukaua duadua, eso tale na kalou, kei ira na tamata. (Same 82:6; Joni 10:34) Ena vukuna na Vosa e bulia rawa kina na Kalou na veika tale eso. E rawa kina ni vakaibalebaletaki na Vosa me kaukaua duadua. (Joni 1:3) Ni tukuni ni “kalou” na Vosa, e salavata vinaka kei na ka e parofisaitaki ena Aisea 9:6. E tukuni kina ni na vakatokai me “Kalou Kaukaua” (Hebrew, ʼEl Gib·bohrʹ) na Mesaia se Karisito, e sega ga ni vakatokai me “Kalou Kaukaua Duadua” (ʼEl Shad·daiʹ, me vaka e tukuni ena Vakatekivu 17:1; 35:11; Lako Yani 6:3; Isikeli 10:5).
E sega ni vakavulica na iVolatabu me sokaloutaki eso tale na kalou. E kaya o Jisu Karisito: “E dodonu mo sokalou vei Jiova na nomu Kalou, me vakatabakidua vua na nomu veiqaravi tabu.” (Maciu 4:10) E kaya na iVolatabu: “Era tu eso era vakatokai mera kalou mai lomalagi se vuravura, ni levu na “kalou,” e levu tale ga na “turaga,” ia vei keda e dua ga na Kalou na Tamada, o koya e bulia na ka kece, e vakatau vua na noda bula, e dua ga na noda Turaga, o Jisu Karisito, e vakayagataki koya na Kalou me bulia na ka kece, eda bula ena vukuna.”—1 Korinica 8:5, 6.
Eso Tale na iVakadewa ni Joni 1:1
“Ena ivakatekivu e bula na Vosa. E bula vata kei na Kalou na Vosa, e ka vakalou na Vosa.”—The Bible—An American Translation, 1935, vola o J.M.P. Smith kei E. J. Goodspeed.
“Ena ivakatekivu e bula na Logos, e bula vata kei na Kalou na Logos, e ka vakalou na Logos.”—The Bible—Containing the Old and New Testaments, 1950, vola o James Moffatt.
“Ena ivakatekivu e bula na Vosa, e bula vata kei na Kalou na Vosa, e dua na kalou na vosa.”—The New Testament in an Improved Version, 1808, vakavoutaka o Thomas Belsham, yavutaki ena ivakadewa ni New Testament e vola o William Newcome.
“Ena ivakatekivu e bula na Vosa. E tiko vata kei na Kalou na Vosa. E ka vakalou na Vosa.”—The Authentic New Testament, 1958, vola o Hugh J. Schonfield.
a E tautauvata na kena ivolavolai ena King James Version.
b The Translator’s New Testament, tabana e 451.
c E kaya e dua na dauvakadidike o Jason David BeDuhn na kena sega ni cavuti eliu e dua na vosa vaKirisi ena icavuti “Kalou” “e vakaduiduitaki kina na ‘kalou’ ena vosa vakavalagi. E tomana: “Ena Joni 1:1 e sega ni Kalou duadua ga na Vosa, ia e vaka na Kalou.”—Truth in Translation: Accuracy and Bias in English Translations of the New Testament, tabana e 115, 122, kei na 123.
d O Jiova na yaca ni Kalou.—Same 83:18.