O Bau Kila?
Me ikuri ni ka e tukuna na iVolatabu, na ivakadinadina cava tale e dusia nira tu vakabobula na Isireli e Ijipita?
E kaya na iVolatabu ni ratou biuti Kenani o Jekope kei na nona vuvale me ratou toki i Ijipita, sa tiko kina o Josefa nira volitaki koya e kea na kai Mitiani. Era lai tiko e Koseni na vuvale nei Jekope ena vanua buca na Naile. (Vkte. 47:1, 6) Era “le levu tiko ga [na Isireli] ra kaukaua sara.” Era domobulataki ira na Isireli na kai Ijipita, era mani vakasaurarataki ira mera bobula.—Lako 1:7-14.
Era kaya eso na dauvakalelewa nikua ni italanoa vakaivolatabu qori e itukuni ga. Ia e tiko na ivakadinadina nira tu vakabobula ena gauna makawa e Ijipita na kawa i Semi. *
Kena ivakaraitaki, era raica na daukelikeli eso na irusarusa ni koro ena vualiku kei Ijipita. E kaya o Dr. John Bimson ni vakadinadinataki ni rauta ni 20 se sivia na itikotiko qori e nodra na kawa i Semi. E kaya tale ga o James K. Hoffmeier, e dua e dau dikeva na veika makawa e Ijipita: “Ena rauta na 1800 ina 1540 B.G.V., era taleitaka mera toki i Ijipita o ira mai Esia era vosataka nodra vosa na kawa i Semi, ni vanua rairai vinaka.” E tomana: “Qori tale ga na gauna era bula kina na Peteriaki, e veidonui vinaka kei na gauna kei na ituvaki e vakamacalataki ena Vakatekivu.”
E laurai tale e dua na ivakadinadina ena ceva kei Ijipita. E laurai e dua na ivolavivigi makawa mai na 2000–1600 B.G.V., e volai tu kina na yacadra eso na bobula era veiqaravi ena dua na vuvale ena ceva kei Ijipita. Sivia ni 40 na yaca qori era kawa i Semi. O ira na dauveiqaravi se bobula qori era daunivakasaqa, dautalitali, era daucakacaka tale ga. E kaya o Hoffmeier: “Ke cakacaka ena dua na vuvale e Thebaid [ceva kei Ijipita] e sivia ni 40 na kawa i Semi, kena ibalebale e dua na iwiliwili levu sara era tiko e Ijipita, vakabibi ena Vanua Buca.”
E vola e dua na daukelikeli o David Rohl ni “tu ena iVolatabu” na yacadra eso na bobula qori. Kena ivakaraitaki, e volai tu ena ivolavivigi eso na yaca e tautauvata kei Isikari, Aseri, kei Sifira. (Lako 1:3, 4, 15) Sa qai kaya o Rohl: “Qori e ivakadinadina nira tiko vakabobula na Isireli mai Ijipita.”
E kaya o Dr. Bimson: “E tiko na ivakadinadina vinaka ni italanoa vakaivolatabu ni nodra tu vakabobula na Isireli e Ijipita kei na nodra biubiu.”
^ para. 4 Qo o ira na kawa i Semi, e dua vei ratou na luvei Noa. Kena irairai nira kawa i Semi o ira na Ilama, kai Asiria, kai Kalitia makawa, ira na Iperiu, kai Siria kei na levu na yavusa e Arapea.
