1-3. Etɛ gbeyiɖɔ e gosin Judáa bɔ è ma tuùn nyikɔ tɔn ǎ é ma ka kpéwú bo wà ǎ? Etɛ enɛ ka jì? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

AXƆSU JELOBOWAMU ɖò acɛ kpa wɛ bɔ é jɛ hweɖenu é ɔ, Jehovah sɛ́ gbeyiɖɔ ɖé dó sín Judáa, bɔ é na dó hwɛɖónúmɛ sín wɛn ɖé Izlayɛli xɔsu gǔfɔndómawujitɔ́ enɛ. Gbeyiɖɔ mɛɖesɔhwetɔ́ enɛ dó wɛn ɔ kpo gbejininɔ kpo, bɔ Jehovah cyɔn alɔ jǐ tɔn hwenu e Jelobowamu jɛma dó jǐ tɔn é.—1 Axɔ. 13:1-10.

² Ee gbeyiɖɔ ɔ lɛkɔ wá xwè xwé é ɔ, é xò gò nya degenɔ ɖé b’ɛ gosin Betɛli. Nya ɔ ɖɔ n’i ɖɔ gbeyiɖɔ Jehovah tɔn wɛ nú emi. É ɖó adingban n’i bɔ é gbà sɛ́n e Jehovah dó n’i ɖɔ é ‘ni ma ɖu nǔ ɖò Izlayɛli ó, ni ma ka nu sìn ó’ lobo ‘ma ka lɛkɔ gbɔn ali e é gbɔn yì é ó’ é. Nǔ enɛ nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ ǎ. Hwenu e gbeyiɖɔ Jehovah tɔn ɔ ɖò xwé li jí é ɔ, kinnikinni ɖé wlí i ɖò ali ɔ xò bo hu i.—1 Axɔ. 13:11-24.

³ Etɛwu gbeyiɖɔ enɛ e ko nɔ jlɛ̌ jí kpɔ́n é ka wà nǔ kpo goyiyi kpo bo xwedó nya degenɔ adingbannɔ enɛ? Biblu ɖɔ ǎ. Amɔ̌, é sixu ko nyí ɖɔ wɔn wɛ é wɔn bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ emi ɖó na ‘nɔ zán gbɛ̀ kpo jlɛjininɔ kpo ɖò Mawu nukɔn.’ (Xà Micée 6:8.) Ðò Biblu mɛ ɔ, gbɛzinzan ɖò Jehovah nukɔn sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ è ni nɔ  ɖeji dó wǔ tɔn, nɔ jɛhun dó nǔbǐwukpétɔ́ e é nyí é jí, lobo nɔ xwedó alixlɛ́mɛ tɔn lɛ. Mɛ e nɔ nɔ jlɛ̌ jí é ɖé nɔ mɔ nǔ jɛ wu céɖécéɖé ɖɔ emi hɛn ɔ, emi na nɔ ɖɔ xó xá Tɔ́ wanyiyinɔ kpo nǔbǐwukpétɔ́ kpo emitɔn ɖò gbesisɔmɛ, bo ka ɖó na wà mɔ̌. Gbeyiɖɔ ɔ hɛn ɔ, é na byɔ Jehovah ɖɔ é ni gbajɛ̌mɛ nú alixlɛ́mɛ Tɔn lɛ nú emi, amɔ̌, é wà mɔ̌ bonu Mawuxówema ɔ ɖɔ ǎ. Hweɖelɛnu ɔ, é nɔ byɔ ɖɔ mǐ lɔmɔ̌ ni site dó nǔvɛwǔ ɖé lɛ jí, bɔ nǔ e sɔgbe bɔ mǐ na wà é sixu nɔ ma ɖò wɛn nú mǐ. Amɔ̌, jlɛjininɔ bo ba alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn lɛ na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyì alɔ nú afɔ syɛnsyɛn lɛ ɖiɖe nyì dò.

4. Etɛ mǐ ka na kplɔ́n ɖò xota elɔ mɛ?

⁴ Ðò xota e wá yì é mɛ ɔ, mǐ kplɔ́n nǔ e wu jlɛjininɔ kpó ɖò taji nú Klisanwun lɛ é kpo nǔ e é nɔ byɔ ɖò mɛ sí lɛ é kpo. Amɔ̌, ninɔmɛ tɛ lɛ ka sixu tɛ́n jlɛjininɔ mǐtɔn kpɔ́n? Nɛ̌ mǐ ka sixu tɛnkpɔn bo ɖó jijɔ ɖagbeɖagbe enɛ, kaka bo tlɛ nɔ jlɛ̌ jí ɖò kɔgbidinúmɛ lɛ glɔ gbɔn? Bo na dó mɔ sìnkɔn nú nùkanbyɔ atɔn enɛ lɛ ɔ, mǐ na ba dò nú ninɔmɛ kpaà e sixu tɛ́n jlɛjininɔ mǐtɔn kpɔ́n lɛ é atɔn, bo na kpɔ́n lee mǐ sixu wà nǔ kpo nùnywɛ kpo ɖò ninɔmɛ ɖokpo ɖokpo mɛ gbɔn é.—Nùx. 11:2.

5, 6. Nɛ̌ Baazilayi ka nɔ jlɛ̌ jí gbɔn?

⁵ Huzuhuzu ninɔmɛ mǐɖesunɔ tɔn lɛ tɔn alǒ azɔ̌ e è ɖè nú mǐ lɛ é tɔn sixu tɛ́n jlɛjininɔ mǐtɔn kpɔ́n. Hwenu e Davidi byɔ Baazilayi e ko ɖó xwè 80 é ɖɔ é ni yí gbè bo wá nɔ hɔnmɛ é ɔ, susu ɖaxó wɛ é na ko nyí nú Baazilayi. Gbeyiyi nú nǔ e Davidi byɔ ɛ é na zɔ́n bɔ é na kpó ɖò kpɔ́ nɔ xá axɔsu ɔ wɛ. É ɖò mɔ̌ có, Baazilayi gbɛ́. Etɛwu? Ðó xwè tɔn ko sɛyi wutu ɔ, é ɖɔ nú Davidi ɖɔ emi kún ba bo na nyí agban nú axɔsu ɔ ó. Enɛ wu ɔ, Baazilayi ɖɔ ɖɔ vǐ sunnu emitɔn Kimuxamu ni nɔ tɛn emitɔn mɛ.—2 Sam. 19:32-38.

⁶ Jlɛjininɔ d’alɔ Baazilayi b’ɛ wá gbeta e sɔgbe é ɖé kɔn. Mɔ wɛ é mɔ ɖɔ emi kún jɛxa bá kpé nukún dó nǔ wu ó alǒ é ba bo na nɔ vivo mɛ fɛɛ wutu wɛ é gbɛ́ nǔ e Davidi byɔ ɛ é ǎ. Hwɛjijɔ ɔ kpowun wɛ nyí ɖɔ é mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ ninɔmɛ emitɔn lɛ ko ɖò ɖyɔɖyɔ wɛ lobo tuùn dogbó tɔn lɛ. É ba bo na ɖiɖa nǔ e hugǎn ɛ é ǎ. (Xà Galatinu lɛ 6:4, 5.) Enyi mǐ sɔ́ ayi ɖó tɛn ɖaxó mɛ ninɔ alǒ mɛ nukúnɖeji nyínyí jí ɔ, goyiyi kpo agbahwlɛnhwlɛn kpo jɛn é nɔ dɔn wá, bɔ winnya ɖuɖu nɔ wá sú ta na. (Ga. 5:26) Amɔ̌, jlɛjininɔ nɔ d’alɔ mɛ bǐ bɔ è nɔ zán nǔwukpikpé mɛtɔn lɛ dó wà nǔ ɖó kpɔ́ dó kpa susu nú Mawu, lobo nɔ wà nǔ e na d’alɔ mɛ ɖevo lɛ hugǎn é.—1 Kɔ. 10:31.

7, 8. Nɛ̌ jlɛjininɔ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyì alɔ nú jiɖe ɖiɖó dó mɛɖée wu gbɔn?

⁷ Hwɛhwɛ ɔ, tɛn nukúnkpénǔwu tɔn ɖaxó lɛ nɔ na acɛ ɖaxó mɛ, bɔ enɛ sixu tɛ́n jlɛjininɔ mǐtɔn kpɔ́n. Hwenu e Nɛɛmíi sè wuvɛ̌ e mɛ Jeluzalɛmunu lɛ ɖè é ɔ, é xoɖɛ vívɛ́ sɛ́dó Jehovah. (Nɛɛ. 1:4, 11) Jehovah dó nú Nɛɛmíi hwenu e Axɔsu Aatazɛɛzɛsi sɔ́ ɛ tokpɔngán xá ɔ mɛ tɔn é. Nɛɛmíi ɖò tɛn nukúnɖeji mɛ, jɛ dɔkun, bo lɛ́ ɖó acɛ tawun có, é ganjɛ nǔ e éɖesunɔ mɔ kpɔ́n lɛ é alǒ nǔwukpikpé éɖesunɔ tɔn lɛ wu kpɔ́n ǎ. É fɔ́n bo ɖò gbɛ̀ zán wɛ ɖò Mawu nukɔn. É nɔ kije Mawu Sɛ́n ɔ hwebǐnu dó ba alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn. (Nɛɛ. 8:1, 8, 9) Nɛɛmíi bló gǎn nú mɛ ɖevo lɛ ǎ; é nyɔ́ wà ɔ, é kpɔ́n akpo éɖesunɔ tɔn mɛ dó kpé nukún dó ye wu.—Nɛɛ. 5:14-19.

⁸ Kpɔ́ndéwú Nɛɛmíi tɔn xlɛ́ lee jlɛjininɔ sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyì alɔ nú jiɖe ɖiɖó dó mɛɖée wu hwenu e azɔ̌ e è ɖè nú mǐ é huzu alǒ è ɖè ɖevo lɛ nú mǐ gɔ́ na é gbɔn é. Enyi mɛxo agun tɔn ɖé ɖeji dó nǔ e éɖesu ko mɔ kpɔ́n lɛ é kɛɖɛ wu ɔ, é sɔ́ na nɔ xoɖɛ sɛ́dó Jehovah hwɛ̌ cobo na nɔ jɛ nukún kpé dó nǔ e kàn agun ɔ lɛ é wu jí ǎ. Mɛ ɖevo lɛ  sixu nɔ wá gbeta lɛ kɔn hwɛ̌ cobo nɔ wá xoɖɛ bo byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’acɛ jí. Amɔ̌, jlɛjininɔ jɛn ka nyí enɛ à? Mɛ e ɖò jlɛ̌ jí é ɖé na nɔ flín tɛn e mɛ é ɖè ɖò Mawu nukɔn é kpo tɛn e mɛ é ɖè ɖò tuto Mawu tɔn mɛ é kpo hwebǐnu. Nǔwukpikpé mǐtɔn lɛ wɛ nyí nǔ e ɖò taji é ǎ. Ðò taji ɔ, hwenu e ninɔmɛ alǒ tagba e mǐ ko mɔ kpɔ́n é ɖé kpannukɔn mǐ é ɔ, mǐ ɖó na cɔ́ mǐɖée bo na ɖeji dó mǐɖée wu ǎ. (Xà Nùnywɛxó 3:5, 6.) Ðó mǐ nyí xwédo Mawu tɔn sín hagbɛ̌ lɛ wutu ɔ, mǐ nɔ ba na wà nǔ lɛ bá yì tɛn ɖaxó mɛ alǒ nyí gǎn ɖaxó ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, mǐ nɔ wà nǔ lɛ ɖó kpɔ́ xwédo ɖé ɖɔhun alǒ ɖi hagbɛ̌ agun ɔ tɔn ɖé.—1 Tim. 3:15.

9, 10. Nɛ̌ jlɛjininɔ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖí xwi xá xómɔɖɔdómɛwu masɔgbe lɛ gbɔn?

⁹ Hwenu e è mɔ xó ɖɔ dó mǐ wu ɖò alixo agɔ mɛ é ɔ, é sixu vɛwǔ bɔ mǐ na ɖu ɖò lee nǔ cí nú mǐ lɛ é jí. Ana nɔ y’avǐ hwɛhwɛ, ɖó Penina kɛntɔ́ tɔn ɔ nɔ ɖò nǔɖɔ ba ɛ wɛ magbokɔ wutu. Asú Ana tɔn ɖó wanyiyi n’i, amɔ̌, é nyí wɛnsinɔ. Nukɔnmɛ hwenu e é ɖò ɖɛ xò wɛ ɖò goxɔ Mawu tɔn mɛ é ɔ, Vɔsanúxwlémawutɔ́ Ðaxó Eli dóhwɛ agɔ ɛ ɖɔ é nu ahan mú. Kpɔ́n lee nǔ enɛ lɛ na ko cí nú Ana é! É ɖò mɔ̌ có, jlɛjinɔtɔ́ Ana ɖu ɖò éɖée jí bo na xósin Eli kpo sísí kpo. È wlan ɖɛ vívɛ́ e é xò b’ɛ byɔ lanmɛ nú mɛ tawun é dó Biblu mɛ. Xógbe nùɖiɖi tɔn, susu kpikpa tɔn, kpo nǔsumɛnukúnmɛ tɔn kpo lɛ wɛ gɔ́ mɛ.—1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Jlɛjininɔ hɛn ɔ, é na lɛ́vɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ na “nɔ wà nǔ ɖagbe dó ɖu ɖò nǔ nyanya jí.” (Hlɔ. 12:21) Nǔmasɔgbe lɛ nɔ jɛ hwɛhwɛ ɖò gbɛ̀ Satáan tɔn elɔ mɛ, b’ɛ nɔ byɔ ɖɔ mǐ ni ɖí xwi xá xomɛsin e nǔnyanyawatɔ́ lɛ sín nùwalɔ sixu zɔ́n mǐ é. (Ðɛh. 37:1) Hwenu e tagba lɛ na tɔ́n ɖò nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo gbigbɔ lixo tɔn lɛ tɛntin é ɔ, wuvɛ̌ ɔ sixu syɛn tawun. Amɔ̌, mɛ e nɔ nɔ jlɛ̌ jí é ɖé na wà nǔ Jezu ɖɔhun. Biblu ɖɔ: “Ee è zun i ɔ, é zun mɛ ǎ; . . . loɔ, é sɔ́ éɖée dó alɔ mɛ nú Mawu e nɔ ɖɔhwɛ kpo hwɛjijɔ kpo é.” (1 Pi. 2:23) Jezu tuùn ɖɔ Jehovah wɛ nɔ ba hlɔn. (Hlɔ. 12:19) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, è  byɔ Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni nɔ sɔ́ yeɖée hwe bo ma nɔ “zé nyanya dó sú nyanya xɔ na ó.”—1 Pi. 3:8, 9.

11, 12. (a) Nɛ̌ jlɛjininɔ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖí xwi xá xó víví e è na ɖɔ nú mǐ alǒ kpa e è na kpa mǐ zɛ xwé wu é gbɔn? (b) Nɛ̌ mǐ ka ɖó na nɔ jlɛ̌ jí ɖò nǔsisɔ kpo acɔ́biba mǐtɔn lɛ kpo mɛ kaka jɛ walɔ mǐtɔn lɛ jí gbɔn?

¹¹ Xó víví ɖiɖɔ nú mɛ alǒ mɛ kpikpa zɛ xwé wu lɔmɔ̌ sixu tɛ́n jlɛjininɔ mǐtɔn kpɔ́n. Lin tamɛ dó lee Ɛsitɛ́ɛ wà nǔ gbɔn hwenu e ninɔmɛ lɛ ɖyɔ ɖó alɔkpa ɖé b’ɛ kpaca mɛ gbɔn é jí. É nyɔ́ ɖɛkpɛ tawun, bɔ è lɛ́ bló tuto akwɛnú e è nɔ dó bló mɛɖée ɖó na lɛ é tɔn b’ɛ na zán nú xwè ɖokpo. Gbèbígbè wɛ é kpo ɖyɔvǐ e è cyan gbɔn Axɔsuɖuto Pɛsi Tɔn ɔ bǐ mɛ, bɔ ye ɖò agba hwlɛn wɛ bá nyí axɔsu ɔ tɔn lɛ é kpo ɖò kpɔ́. É ɖò mɔ̌ có, é wà nǔ kpo sísí kpo bo lɛ́ hwíhwɛ́ éɖée. Axɔsu ɔ wá sɔ́ ɛ b’ɛ na nyí axɔsi tɔn có, é huzu goyitɔ́ alǒ jlɛjimanɔtɔ́ ǎ.—Ɛst. 2:9, 12, 15, 17.

¹² Jlɛjininɔ nɔ d’alɔ mǐ hwebǐnu bɔ mǐ nɔ sɔnǔ, b’acɔ́, bo nɔ lɛ́ wà nǔ lee é jɛxa gbɔn é kpo sísí kpo. Mǐ nɔ mɔ nukúnnú jɛ wu ɖɔ é kún nyí ajɔ̌ jijla nú mǐɖée wɛ na zɔ́n bɔ mɛ lɛ na ɖ’ayi mǐ wu ó, loɔ, “fífá kpo vivo ɖò ayi mɛ kpo” ɖiɖexlɛ́ wɛ na zɔ́n. (Xà 1 Piyɛ́ɛ 3:3, 4; Jel. 9:22, 23) Enyi linlin goyiyi tɔn lɛ ɖò ayi mǐtɔn mɛ ɔ, ye na wá tɔ́n ɖò nǔwiwa mǐtɔn lɛ mɛ jɛn wɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ sixu nɔ ba na ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ nɔ ɖu vivǐ wǔjɔmɛ bunɔ ɖé lɛ tɔn, mǐ mɔ dò nú kpáxó ɖé lɛ, alǒ mǐ ɖó kancica bunɔ ɖé lɛ kpo nɔví sunnu e nɔ kpé nukún dó nǔ wu lɛ é kpo. Abǐ mǐ sixu tinmɛ linlin ɖé lɛ gbɔn alɔkpa ɖé, bɔ è na mɔ ɖɔ mǐdɛɛ lɛ kɛɖɛ wɛ xò kàn yetɔn alǒ mǐdɛɛ lɛ kɛɖɛ wɛ bló nǔ e mɛ ɖevo lɛ kpo mǐ kpo wɛ ka bló lɛ é. Jezu lɛ́vɔ zé kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé ɖ’ayǐ ɖò ali enɛ nu. Xó e tɔ́n sín nu tɔn mɛ lɛ é gègě tíìn bɔ Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Ebléegbe Mɛ É mɛ wɛ é ɖè sín. É nɔ jlɛ̌ jí bo ɖɔ xó gbɔn mɔ̌, bonu tóɖóétɔ́ lɛ na dó sixu tuùn ɖɔ Jehovah gɔ́n wɛ nǔ e ɖɔ wɛ é ɖè lɛ é gosin, é kún nyí nukúnnúmɔjɛnǔmɛ alǒ nùnywɛ éɖesunɔ tɔn wɛ ó.—Jaan 8:28.

13, 14. Nɛ̌ jlɛjininɔ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na site dó nǔ ɖagbe lɛ jí gbɔn?

¹³ Nùɖé lɛ sixu tɛ́n jlɛjininɔ mǐtɔn kpɔ́n hwenu e mǐ ko wá gbeta ɖé lɛ kɔn é. Hwenu e mɛsɛ́dó Pɔlu ɖò Sezalée é ɔ, gbeyiɖɔ Agabusi ɖɔ n’i ɖɔ enyi é yì Jeluzalɛmu ɔ, è na wlí i jɛn wɛ. È tlɛ sixu hu i. Nɔví lɛ ɖi xɛsi ɖɔ è taa hu Pɔlu, lobo savo n’i ɖɔ é ma yì ó. Amɔ̌, enɛ ɖɔ nùɖé nú gbeta e kɔn Pɔlu ko wá é ǎ. É ɖeji dó éɖée wu zɛ xwé wu ǎ, xɛsi ka lɛ́ ɖi bú i ǎ. É ganjɛ Jehovah wu bǐ mlɛ́mlɛ́ bo ɖò gbesisɔmɛ bo na wà azɔ̌ e è ɖè n’i é fó, enyi Jehovah na bo tin bonu azɔ̌ ɔ na dɔn ɛ gbɔn fí ɖebǔ ɔ nɛ. Ee nɔví lɛ sè mɔ̌ é ɔ, ye nɔ jlɛ̌ jí bo sɔ́ gbɛ́ nú Pɔlu ɖě ɖɔ é ni ma wà nǔ e jí é ko site dó ɖɔ emi na yì Jeluzalɛmu é ó ǎ.—Mɛ. 21:10-14.

¹⁴ Jlɛjininɔ sixu lɛ́vɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn hwenu e mǐ ma sixu tuùn lee nǔ lɛ na wá yì ɖó é alǒ ɖ’acɛ dó ye jí ǎ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi mǐ dó ta sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn sín akpáxwé ɖé mɛ ɔ, etɛ ka na wà mǐ hwenu e mǐ na jɛ azɔn é? Enyi mɛjitɔ́ mǐtɔn lɛ wá nyí mɛxo bo ɖó hudo alɔdo tɔn ɔ ka ló? Nɛ̌ mǐ ka na kpé nukún dó mǐɖesunɔ wu gbɔn ɖò kpikpò hwenu? Ðɛxixo kpo dobanunǔ kpo ɖebǔ sixu na sinkɔn nú nùkanbyɔ mɔhun lɛ mlɛ́mlɛ́ ǎ. (Nùt. 8:16, 17) Jiɖiɖe e mǐ ɖó dó Jehovah wu é na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na tuùn dogbó mǐtɔn lɛ bo lɛ́ yí gbè na. Enyi mǐ ba dò nú nǔ, kàn nǔ byɔ mɛ ɖevo lɛ, lobo xoɖɛ bo byɔ alixlɛ́mɛ Mawu tɔn gudo ɔ, mǐ ɖó na mlɛ́ ali e gbigbɔ tɔn ɖò mǐ kplá gbɔn wɛ é. (Xà Nùnywɛtɔ́xó 11:4-6.) Enɛ nɔ hun ali nú Jehovah b’ɛ nɔ d’acɛ jí, alǒ é sixu xlɛ́ nǔ  ɖevo lɛ mǐ bɔ mǐ na nya gbě yetɔn, é ka nɔ wà mɔ̌ gidigidi ǎ.—Nùx. 16:3, 9.

15. Nɛ̌ tamɛ linlin dó Jehovah jí ka nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ sɔ́ mǐɖée hwe gbɔn?

¹⁵ Ðó jlɛjininɔ nɔ hɛn lè tobutobu enɛ lɛ wá wutu ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu tɛnkpɔn bo ɖó jijɔ enɛ ganji gbɔn? Mǐ ni ɖɔ xó dó wlɛnwín ɛnɛ jí. Nukɔntɔn ɔ, tamɛ linlin dó nǔwukpikpé ɖaxó Jehovah tɔn lɛ kpo tɛn ɖaxó e mɛ é ɖè é kpo jí na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nɔ nɔ jlɛ̌ jí tawun bo na nɔ lɛ́ ɖó sísí n’i. (Eza. 8:13) Flín ɖɔ Mawu Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ sín nukɔn zán gbɛ̀ ɖè wɛ mǐ ɖè, é nyí wɛnsagun ɖé alǒ gbɛtɔ́ ǎ. Mɔjɛmɛ enɛ ɖiɖó na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na ‘hwíhwɛ́ mǐɖée dó Mawu sín alɔ hlɔnhlɔnnɔ ɔ glɔ.’—1 Pi. 5:6.

16. Nɛ̌ tamɛ linlin dó wanyiyi Jehovah tɔn jí ka nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ nɔ jlɛ̌ jí gbɔn?

¹⁶ Wegɔ ɔ, tamɛ linlin dó wanyiyi Jehovah tɔn jí na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nɔ nɔ jlɛ̌ jí. Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan ɖɔ Jehovah bló bɔ wǔjɔnú agbaza tɔn e mǐ ma nɔ keya ɖé na ǎ lɛ é ɔ, mǐ nɔ “kpé nukún dó ye wu hú ɖě lɛ bǐ.” (1 Kɔ. 12:23, 24) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah nɔ kpé nukún dó mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo wu, enyi mǐ na bo ɖó dogbó ɖebǔ ɔ nɛ. É nɔ sɔ́ mǐ jlɛ́ dó mɛ ɖevo lɛ wu ǎ, é ka nɔ gɔn wǎn yí nú mǐ hwenu e mǐ wà nǔ nyì dò é ǎ. Wanyiyi Jehovah tɔn zɔ́n bɔ mǐ sixu mɔ mǐɖée ɖò ayijayǐ mɛ, enyi mǐ na bo ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò fí ɖebǔ ɖò xwédo tɔn mɛ ɔ nɛ.

17. Ðagbe tɛ lɛ ayi sísɔ́ ɖó nǔ ɖagbe e mɛ ɖevo lɛ nɔ wà é jí ka nɔ wà nú mǐ?

¹⁷ Atɔngɔ ɔ, enyi mǐ nɔ wà nǔ Mawu ɖɔhun bo nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ ɖagbe e mɛ ɖevo lɛ nɔ wà é jí ɔ, azɔ̌ e wà wɛ mǐ ɖè ɖò sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn mɛ é na nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ. Mǐ na nɔ ba na dɔn ayi mɛ ɖevo lɛ tɔn wá mǐ jí alǒ nɔ ba na ɖɔ nǔ e ye na wà é nú ye hwebǐnu ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, mǐ na nɔ nɔ jlɛ̌ jí bo nɔ ba wěɖexámɛ yetɔn lɛ hwɛhwɛ, lobo nɔ bló nǔ e ye ɖɔ lɛ é. (Nùx. 13:10) Mǐ na nɔ j’awǎ xá ye hwenu e ye mɔ wǔjɔmɛ lɛ yí é. Lobɔ enyi mǐ mɔ lee Jehovah ɖò nyɔna kɔn dó ‘nɔví mǐtɔn e gbakpé gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ lɛ é’ jí wɛ gbɔn é ɔ, mǐ na kpa susu n’i.—1 Pi. 5:9.

18. Nɛ̌ mǐ ka sixu kplɔ́n ayixa mǐtɔn bo na dó sixu nɔ nɔ jlɛ̌ jí gbɔn?

¹⁸ Ɛnɛgɔ ɔ, enyi mǐ nɔ kplɔ́n ayixa mǐtɔn sɔgbe kpo nugbodòdó Biblu tɔn lɛ kpo ɔ, mǐ na nɔ nɔ jlɛ̌ jí hugǎn. Nugbodòdó enɛ lɛ nɔ kplɔ́n mǐ lee nǔ nɔ cí nú Jehovah é kpo linlin tɔn lɛ kpo. Enyi mǐ kplɔ́n bo nɔ ɖó linlin e Jehovah nɔ ɖó dó nǔ lɛ wu é ɔ, mǐ hɛn ɔ, mǐ na wá gbeta ɖěɖee na hun xomɛ n’i lɛ é kɔn. Nǔ kpinkplɔn, ɖɛxixo, kpo nǔ e mǐ kplɔ́n lɛ é zinzan kpo ɖò gbesisɔmɛ sixu hɛn ayixa mǐtɔn lidǒ kpɛɖé kpɛɖé. (1 Tim. 1:5) Mǐ nɔ kplɔ́n bo nɔ ba ɖagbe mɛ ɖevo lɛ tɔn jɛ nukɔn. Enyi mǐ bló akpáxwé mǐdɛɛ lɛ tɔn ɔ, Jehovah d’akpá ɖɔ emi na ‘wà azɔ̌ ɖò mǐ wu, bɔ mǐ na nyɔ́ yí fó,’ bɔ enɛ na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nɔ tɛnkpɔn bo nɔ jlɛ̌ jí lobo ɖó jijɔ Mawu tɔn ɖě lɛ.—1 Pi. 5:10.

19. Etɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nɔ jlɛ̌ jí kaka sɔyi?

¹⁹ Goyiyi sín nǔwiwa kwín ɖokpo géé zɔ́n bɔ gbeyiɖɔ e gosin Judáa bɔ è ma tuùn nyikɔ tɔn ǎ é kú, lobɔ xɔ́ntɔn é kpo Mawu kpo tɔn lɛ́vɔ gblé. Amɔ̌, mǐ hɛn ɔ, mǐ na nɔ jlɛ̌ jí ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ. Gbejinɔtɔ́ e nɔ gbɛ̀ jɛ nukɔn nú mǐ lɛ é kpo jlɛjinɔtɔ́ égbé tɔn lɛ kpo sín kpɔ́ndéwú xlɛ́ ɖɔ nǔ sixu nyí mɔ̌. Bǎ e mɛ mǐ ɖi zɔnlin ɖò Jehovah nukɔn yì ɖó é ɔ, bǎ ɖokpo ɔ mɛ wɛ mǐ na nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɖó. (Nùx. 8:13) Enyi tɛn ɖebǔ mɛ wɛ mǐ na bo ɖè égbé ɔ, gbɛ̀ zinzan ɖò Jehovah nukɔn ɖesunɔ ɔ ko nyí wǔjɔmɛ jiwǔ ɖé bɔ è sixu sɔ́ ɖevo jlɛ́ d’ewu ǎ. Ni bo xɔ akwɛ ɖò nukún towe mɛ, bonu a kpò ɖò nǔ e wu a kpé é bǐ wà wɛ bo nɔ zán gbɛ̀ kpo jlɛjininɔ kpo ɖò Jehovah nukɔn kaka sɔyi.