1. Jlǒ tɛ mǐ bǐ ka nɔ ɖó? Etɛ enɛ ka nɔ byɔ?

MǏ NI ɖɔ ɖɔ mɛ e a tuùn bo nɔ lɛ́ sí tawun é ɖé wɔn nyikɔ towe; ee lɛ́ nyla hú bǐ é wɛ nyí ɖɔ é tlɛ sɔ́ tuùn we ǎ. Nɛ̌ nǔ ka na cí nú we? Nǔ mɔhun sixu kú awakanmɛ nú mɛ tawun. Etɛwu? Ðó ɖokpo ɖokpo mǐtɔn nɔ jló ɖɔ è ni yí mǐ. Mǐ nɔ lɛ́ jló ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni tuùn mɛ alɔkpa e mǐ nyí é, bonu nǔ e mǐ wà é ni lɛ́ sù nukún yetɔn mɛ.​—Kɛ́n. 11:16; Jɔb. 31:6.

2, 3. Nɛ̌ jlǒ e mǐ ɖó ɖɔ nǔ mǐtɔn ni sù mɛ ɖevo lɛ nukúnmɛ é ka sixu wá zɛkpá gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

² Jlǒ jɔwamɔ tɔn gègě ɖevo lɛ ɖɔhun ɔ, jlǒ e mǐ nɔ ɖó ɖɔ nǔ mǐtɔn ni sù mɛ ɖevo lɛ nukúnmɛ é ɔ, hwɛhuhu mǐtɔn sixu zɔ́n bɔ é wá zɛkpá, alǒ é sixu sló kɔ na. É sixu zɔ́n bɔ mǐ na jló ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni kpa mǐ ɖò ali e ma sɔgbe ǎ é nu dó ɖexlɛ́ ɖɔ ye tuùn mǐ. Gbɛ̀ Satáan tɔn nɔ flɔ́ zo dó glɔ̌ nú jlǒ susu xixɔ kpo mɛ kpikpa kpo tɔn, bɔ enɛ nɔ fɛ́ ayi mɛ lɛ tɔn sín mɛ ɖokpo géé e é jɛxa nugbǒ nugbǒ ɖɔ è ni tuùn, bo sɛ̀n é jí; é wɛ nyí Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ, Jehovah Mawu.​—Nǔɖe. 4:11.

³ Ðò Jezu hwenu ɔ, sinsɛngán ɖé lɛ ɖó linlin e ma sɔgbe ǎ é dó nǔ e è ni tuùn mɛ nyí é wu. Jezu gb’akpá nú ahwanvu tɔn lɛ  ɖɔ: “Mi cɔ́ miɖée dó sɛnkplɔnmɛtɔ́ lɛ wu, ɖó nǔ e nɔ víví nú ye lɛ wɛ nyí ɖɔ: ye ni ɖò awu gaga mɛ, bo ɖò sà ɖi wɛ; è ni nɔ dó gbè ye ɖò tokplétɛn lɛ; ye nɔ ba na jinjɔn zinkpo nukúnɖeji lɛ mɛ ɖò kplɔ́ngbasá lɛ, bo nɔ ba na jinjɔn tɛn nukɔn nukɔntɔn lɛ mɛ ɖò jonɔgbe.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Mawu na dɔn tó nú ye, bɔ é na syɛn ɖesu.” (Luk. 20:46, 47) Amɔ̌, Jezu ka gbɔn vo nú ye, ɖó é kpa asúkúsi wamamɔnɔ e sɔ́ gankwɛ kpɛví kpɛví wè dó gbǎ ɔ mɛ, bɔ é cí ɖɔ mɛ ɖevo lɛ kún tlɛ ɖó ayi wu lɔ ó ɖɔhun é ɖé. (Luk. 21:1-4) Linlin e Jezu ɖó dó è ni tuùn mɛ wu é gbɔn vo sésé nú ee mɛ ɖevo lɛ ɖó é. Xota elɔ na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖó linlin e sɔgbe é, enɛ wɛ nyí linlin e Jehovah Mawu ba ɖɔ mǐ ni ɖó é.

4. Mɛ taji hugǎn tɛ ka na tuùn mɛ bɔ é na nyɔ́? Etɛwu?

⁴ Mɛ taji hugǎn tɛ mǐ ka sixu dó gǎn ɖɔ é ni tuùn mǐ? Lee mɛ lɛ nɔ ba ɖɔ è ni ɖó ayi emi wu gbɔn ɖò wema kplɔnkplɔn, ajɔ̌wiwa kpo ayiɖeɖayi gbɛ̀ elɔ tɔn kpo linu é wɛ mǐdɛɛ lɛ na ba ɖɔ è ni ɖó ayi mǐ wu gbɔn ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, lee Pɔlu tinmɛ gbɔn ɖò xó elɔ mɛ é wɛ mǐ na ba, é ɖɔ: “Amɔ̌ dìn e mi tuùn Mawu ɔ, un ka na ɖɔ dìn e mi tuùn Mawu ɔ lɔ ǎ; dìn e Mawu tuùn mi ɔ, nɛ̌ mi ka sixu lɛ́ lɛkɔ yì nǔmaɖinǔ enɛ lɛ e ma ɖó gǎn ǎ lɛ kɔn gbɔn? Etɛwu mi ka jló na lɛ́ huzu kannumɔ nǔ enɛ lɛ tɔn?” (Ga. 4:9) Wǔjɔmɛ jiwǔ ɖé wɛ é nyí ɖɔ “Mawu” e nyí Gǎn Acɛbǐnɔ wɛkɛ ɔ tɔn é sixu “tuùn [mǐ].” Akpàkpà ɖò sísɔ́ ɛ wɛ bonu é na ɖó kancica e syɛn é ɖé xá mǐ. Lee akɔwé ɖé ɖɔ gbɔn é ɔ, mǐ “huzu mɛ ɖěɖee wu é nɔ ɖó ayi ɖò ali ɖagbe nu lɛ é.” Nú Jehovah tuùn mǐ bo mɔ ɖɔ mǐ nyí xɔ́ntɔn emitɔn ɔ, enɛ xlɛ́ ɖɔ mǐ wà nǔ taji e wu mǐ ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ é nɛ.​—Nùt. 12:13, 14.

5. Nɛ̌ mǐ ka sixu bló gbɔn bɔ Mawu na tuùn mǐ?

⁵ Mɔyizi ɖesunɔ ɖu nyɔna mɔhun ɖé sín vivǐ. Hwenu e é savo nú Jehovah ɖɔ é ni yí gbè bonu emi na tuùn ali tɔn lɛ ganji hugǎn é ɔ, Jehovah yí gbè ɖɔ: “Un na bló nǔ e a ɖɔ dìn é lɔ; ɖó un na fɛ́nú ce we, ɖó hwi wɛ nyí mɛ e un tuùn tawun é.” (Tín. 33:12-17) Enyi Jehovah wá tuùn mǐɖesunɔ ɔ, mǐ sixu mɔ nyɔna jiwǔ lɛ. Amɔ̌, nɛ̌ mǐ ka sixu bló gbɔn bɔ Jehovah na tuùn mǐ? É nɔ tuùn mǐ hwenu e mǐ yí wǎn n’i bo zé gbɛzán mǐtɔn jó n’i é.​—Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 8:3.

6, 7. Etɛ ka sixu zɔ́n bɔ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é na gblé?

⁶ É ɖò mɔ̌ có, kancica xɔ akwɛ e mǐ ɖó xá Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ é ɔ, mǐ ɖó na wlíbò na. Klisanwun Galatinu e Pɔlu wlan nǔ sɛ́dó lɛ é ɖɔhun ɔ, mǐ lɔ ɖó na nyì alɔ nú kannumɔ nyínyí nú “nǔmaɖinǔ” gbɛ̀ elɔ tɔn “e ma ɖó gǎn ǎ lɛ” é, kaka jɛ biba ɖɔ gbɛ̀ ɔ ni sɔ́ mǐ sù jí. (Ga. 4:9) Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn enɛ lɛ ko yì nukɔn kaka bɔ Mawu tuùn ye. É ɖò mɔ̌ có, Pɔlu ɖɔ nú ye mɛ ɖokpo enɛ lɛ ɖɔ ye “lɛ́ lɛkɔ yì” nǔmaɖinǔ lɛ kɔn. Nǔ e ɖɔ wɛ Pɔlu ɖè é wɛ nyí ɖɔ: “Kpo bǎ e mɛ mi ko yì nukɔn jɛ dìn é kpo ɔ, etɛwu mi ka na lɛ́ lɛkɔ yì nǔ e nyí xlonɔnú, bo ma xɔ akwɛ ǎ, bɔ mi ko jó dó lɛ é kɔn?”

⁷ Mǐ ka sixu mɔ mǐɖée ɖò ninɔmɛ mɔhun ɖé mɛ ɖò égbé à? Ganji. Pɔlu ɖɔhun ɔ, hwenu e mǐ tuùn Jehovah tlolo é ɔ, mǐ sixu ko jó nǔ e na zɔ́n bɔ mǐ na nyí mɛ nukúnɖeji ɖò gbɛ̀ Satáan tɔn mɛ lɛ é dó. (Xà Filipunu lɛ 3:7, 8.) Bɔya mǐ jó ali ɖěɖee hun nú mǐ bɔ mǐ na yì kplɔnyiji-alavɔ é dó, alǒ, mǐ gbɛ́ kàn e è dó kàn jí nú mǐ, alǒ ali e hun nú mǐ bɔ mǐ na mɔ akwɛ gègě ɖò ajɔ̌wiwa gbɛ̀ elɔ tɔn sín ali nu lɛ é é. Nùnina hanjiji tɔn, alǒ nǔwukpikpé lɔnyiji-fɔnkan tɔn sixu ko zɔ́n bɔ mǐ nyí mɛ nukúnɖeji, alǒ jɛ  dɔkun, amɔ̌, mǐ dó gudo nǔ enɛ lɛ bǐ. (Ebl. 11:24-27) Xlonɔnú wɛ é na nyí dìn ɖɔ mǐ ni kpɔ́n gbeta ɖagbe enɛ lɛ e kɔn mǐ wá é dó mɔ ‘nǔ e yì tɛ mɛ lɛ é’! Linlin mɔhun ɖiɖó sixu dɔn mǐ bɔ mǐ na jɛ nǔ e mǐ ko ylɔ ɖɔ gbɛ̀ elɔ sín “nǔmaɖinǔ . . . e ma ɖó gǎn ǎ” lɛ é ba jí. *

8. Etɛ ka na dó hlɔnhlɔn hlɔnhlɔn jí nú kán e mǐ kanɖeji ɖɔ Jehovah ni tuùn mǐ é?

⁸ Nɛ̌ mǐ ka sixu bló gbɔn bo dó hlɔnhlɔn hlɔnhlɔn jí nú kán e mǐ kanɖeji ɖɔ Jehovah ni tuùn mǐ, bɔ é ma na nyí gbɛ̀ ɔ ǎ é gbɔn? Bo na dó bló mɔ̌ ɔ, mǐ ɖó na flín nǔ titewungbe wè. Nukɔntɔn ɔ, Jehovah nɔ tuùn mɛ ɖěɖee nɔ sɛ̀n ɛ kpo gbejininɔ kpo lɛ é hwebǐnu. (Xà Eblée lɛ 6:10; 11:6) Mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖokpo ɖokpo xɔ akwɛ n’i tawun, bɔ é nɔ kpɔ́n kɔɖiɖe dó mɛ ɖěɖee nɔ gbeji n’i lɛ é dó mɔ ‘hwɛagɔdidó.’ Jehovah nɔ “tuùn mɛ e nyí étɔn lɛ é” hwebǐnu. (2 Tim. 2:19) É “nɔ kpé nukún dó nǔjlɔjlɔwatɔ́ lɛ sín ali wu” bo tuùn lee é nɔ hwlɛn ye sín tɛnkpɔn mɛ gbɔn é.​—Ðɛh. 1:6; 2 Pi. 2:9.

9. Jehovah ko ɖexlɛ́ wá yì ɖɔ togun emitɔn sín nǔ nyɔ́ nukún emitɔn mɛ. Nǎ kpɔ́ndéwú tɔn.

⁹ Jehovah ko xlɛ́ ɖò hweɖelɛnu ɖɔ nǔ togun emitɔn tɔn nyɔ́ nukún emitɔn mɛ ɖò ali e jiwǔ lɛ é nu. (2 Tan 20:20, 29) Kpɔ́ndéwú ɖokpo wɛ nyí ali e nu Jehovah hwlɛn togun tɔn ɖè ɖò Xù Vɔvɔ ɔ kɔn, hwenu e ahwangɔnu hlɔnhlɔnnɔ Falawɔ́ɔn tɔn ɖò gbě yetɔn nya wɛ é é. (Tín. 14:21-30; Ðɛh. 106:9-11) Nǔ enɛ e jɛ é jiwǔ sɔmɔ̌ bɔ ɖò xwè 40 gudo ɔ, mɛ e ɖò gbɛ̀ ɔ sín akpá enɛ xwé lɛ é kpó ɖò xó ɖɔ d’ewu wɛ. (Joz. 2:9-11) Lee Jehovah ɖè wanyiyi tɔn kpo hlɔnhlɔn tɔn kpo xlɛ́ dó togun tɔn takúnmɛ gbɔn é flínflín, hwenu e mǐ na kpannukɔn ahwantɔ́nmɛ Gɔgu Magɔgi tɔn tɔn e xó è ko ɖɔ ɖ’ayǐ sín hwenu línlín ɖíe é, na dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ kpɔ́n! (Ezek. 38:8-12) Ðò hwenɛnu ɔ, é na sù nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ mǐ bló bɔ Mawu mǐtɔn tuùn mǐ, bɔ é kún nyí gbɛ̀ elɔ ó.

10. Ali tɛ nu Jehovah ka nɔ tuùn mɛ ɖè, bɔ mǐ ɖó na hɛn dó ayi mɛ?

¹⁰ Mǐ ɖó na lɛ́ hɛn nugbǒ taji wegɔ ɖé ayi mɛ: Jehovah sixu xlɛ́ ɖɔ emi tuùn mǐ ɖò ali ɖěɖee nu mǐ sixu nɔ ma ɖó nukún tɔn ɖè gbeɖé ǎ lɛ é. Mɛ ɖěɖee nɔ wà nǔ ɖagbe lɛ, bonu gbɛtɔ́ lɛ ni dó sixu ɖó ayi wu wutu kpowun lɛ é ɔ, è ɖɔ ɖɔ Jehovah kún na d’ajɔ ɖě ye ó. Etɛwu? Ðó mɛ ɖevo lɛ ko xɔ susu nú ye wutu ɔ, ye ko mɔ ajɔ yetɔn bǐ yí. (Xà Matie 6:1-5.) Amɔ̌, Jezu ɖɔ ɖɔ Tɔ́ emitɔn e “nɔ mɔ nǔ jɛ wi mɛ ɔ” nɔ mɔ mɛ ɖěɖee ɖó acɛ, bɔ è na dokú nú ye, ɖó ɖagbe e ye wà nú mɛ ɖevo lɛ é wutu é. É nɔ ɖó ayi nǔ enɛ lɛ wu, lobo nɔ sú axɔ́ mɛ ɖokpo ɖokpo lee é jɛxa gbɔn é. É ɖò mɔ̌ có, Jehovah nɔ d’ajɔ mǐ hweɖelɛnu, lee mǐ ma ɖó nukún tɔn ǎ gbɔn é. Mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú ɖé lɛ wu.

11. Nɛ̌ Jehovah ka xlɛ́ ɖɔ emi tuùn Mali e nyí ɖyɔvǐ ɖé é gbɔn?

¹¹ Hwenu e gan ɔ xò bɔ è na jì Vǐ Mawu tɔn b’ɛ na nyí gbɛtɔ́ ɖé é ɔ, Jehovah sɔ́ Mali e nyí ɖyɔvǐ mɛɖesɔhwetɔ́ ɖé, bo ɖò alɔji é b’ɛ na nyí nɔ vǐ bunɔ enɛ tɔn. Mali nɔ nɔ toxo Nazalɛti tɔn e ma hwɛ́n nùɖé ǎ, bo lín dó Jeluzalɛmu kpo tɛmpli tɔn ɖɛkpɛɖɛkpɛ ɔ kpo é mɛ. (Xà Luki 1:26-33.) Etɛwu è ka sɔ́ wǔjɔmɛ enɛ d’así nú Mali. Wɛnsagun Gabliyɛli ɖɔ n’i ɖɔ “Mawu jɔwu” i. Mali xlɛ́ lee é nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn sɔ é, ɖò nukɔnmɛ hwenu e é ɖò xó ɖɔ nú  hɛnnumɔ tɔn Elizabɛti wɛ é. (Luk. 1:46-55) Ɛɛn, Jehovah ko ɖò ayi ɖó Mali wu wɛ, bo jɔwu maɖónukún enɛ ɛ ɖó gbejininɔ tɔn wu.

12, 13. Ali tɛ nu è ka xlɛ́ ɖɔ è tuùn Jezu lee é jɛxa gbɔn é ɖè ɖò hwenu e è jì i é, kpo hwenu e è kplá ɛ yì tɛmpli mɛ ɖò azǎn 40 gudo é kpo?

¹² Hwenu e Mali jì Jezu é ɔ, Jehovah wlí yɛ̌yi nú gǎn nukúnɖeji, alǒ acɛkpatɔ́ Jeluzalɛmu kpo Bɛteleyɛmu kpo tɔn lɛ, gbɔn nǔ e jɛ é ɖiɖɔ nú ye gblamɛ ǎ. Wɛnsagun lɛ tɔ́n dó lɛngbɔnyitɔ́ mɛɖesɔhwetɔ́ e ɖò nukún kpé dó lɛngbɔ̌ lɛ wu wɛ ɖò gbehan mɛ, ɖò Bɛteleyɛmu sín toxo ɔ gudo lɛ é jí. (Luk. 2:8-14) Lɛngbɔnyitɔ́ enɛ lɛ yì ba vǐ yɛyɛ̌ e è jì é kpɔ́n. (Luk. 2:15-17) Kpo xomɛhunhun kpo ɔ, kpɔ́n lee é na ko kpaca Mali kpo Jozɛfu kpo gbɔn, hwenu e ye mɔ bɔ è sɔ́ Jezu sù gbɔn alɔkpa enɛ mɛ é! Mǐ ni kpɔ́n vogbingbɔn e ɖò lee Jehovah nɔ wà nǔ gbɔn é, kpo lee Awovi nɔ wà nǔ gbɔn é kpo tɛntin é. Hwenu e Satáan sɛ́ nǔmɔtɔ́ lɛ dó Jezu kpo mɛjitɔ́ tɔn lɛ kpo gɔ́n é ɔ, ayi mɛ e ɖò Jeluzalɛmu lɛ é bǐ tɔn gbado, ɖó jiji Jezu tɔn sín wɛn e ye sè é wu. (Mat. 2:3) Jiji Jezu tɔn enɛ e è jla gbɔn mɔ̌ é wá zɔ́n bɔ vǐ xomɛvɔnɔ gègě kú.​—Mat. 2:16.

¹³ Mali jì Jezu b’ɛ ɖó azǎn 40 gudo é ɔ, è byɔ ɛ ɖɔ é ni xwlé vɔsanú ɖé Jehovah ɖò tɛmpli mɛ ɖò Jeluzalɛmu, finɛ ka ɖó kilomɛtlu 9 dó Bɛteleyɛmu. (Luk. 2:22-24) Hwenu e Mali, Jozɛfu gɔ́ nú Jezu ɖò ali jí é ɔ, Mali sixu ko kanbyɔ éɖée ɖɔ vɔsanúxwlémawutɔ́ e jí azɔ̌ jɛ é na ɖɔ xó ɖò ali bunɔ ɖé nu dó dó gesí azɔ̌ e Jezu na wà ɖò sɔgudo é wɛ à jí. È xlɛ́ ɖɔ è tuùn Jezu nugbǒ, amɔ̌, é nyí lee Mali sixu ko ɖó nukún tɔn gbɔn é ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, Jehovah zán nya e nɔ nyí Sinmɛnyɔ́ɔ bo “nɔ xwedó Mawusɛ́n lɛ, bo nɔ jɛhun dó Mawu sín azɔ̌ lɛ jí” é kpo asúkúsi e nyí gbeyiɖɔ nyɔnu ɖé, bo nɔ nyí Ana, lobo ɖó xwè 84 é kpo dó xlɛ́ ɖɔ vǐ ɔ na huzu Mɛsiya e sín akpá è dó é, alǒ Klisu.​—Luk. 2:25-38.

14. Nyɔna tɛ lɛ Jehovah ka kɔn dó Mali jí?

¹⁴ Bɔ Mali ka lo? Jehovah ka kpò ɖò xíxlɛ́ ɛ wɛ ɖɔ emi tuùn i, ɖó nukún e é kpé dó Vǐ tɔn wu bo lɛ́ kplɔ́n ɛ kpo gbejininɔ kpo é à? Ganji, é wà mɔ̌. Mawu bló bɔ è wlan nǔwiwa Mali tɔn lɛ kpo xó tɔn lɛ kpo dó Biblu mɛ. É cí ɖɔ Mali kún kpéwú bo zɔ́n xá Jezu ɖò xwè atɔn adaɖé e é wà sinsɛnzɔ́ tɔn na é mɛ ó ɖɔhun. Boya ɖó Mali nyí asúkúsi wutu ɔ, é cí Nazalɛti. Nugbǒ wɛ ɖɔ nǔ gègě na ko gbɔ wǔ tɔn, amɔ̌, é ka kpéwú bo nɔ kú Jezu tɔn sín tɛnmɛ. (Jaan 19:26) Nukɔnmɛ ɔ, Mali nɔ Jeluzalɛmu xá ahwanvu lɛ ɖò azǎn ɖěɖee jɛ nukɔn nú Pantekotu ɔ lɛ é hwenu, kaka bo lɛ́ ɖò finɛ ɖò Pantekotu ɔ hwenu, hwenu e gbigbɔ mímɛ́ jɛ ye jí é. (Mɛ. 1:13, 14) É cí ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ ɖè é lɔ mɛ ɖevo e ɖò finɛ lɛ é ɖɔhun. Nú nǔ nyí mɔ̌ hǔn, é xlɛ́ ɖɔ ali hun n’i, bɔ é na nɔ jixwé xá Jezu kaka sɔyi. Kpɔ́n ali ɖagbe e nu è d’ajɔ ɛ ɖè, ɖó sinsɛnzɔ́ gbejininɔ tɔn tɔn wu é!

15. Hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é ɔ, nɛ̌ Jehovah ka xlɛ́ ɖɔ nǔ tɔn nyɔ́ nukún emitɔn mɛ gbɔn?

¹⁵ Jezu ba ɖɔ sinsɛngán alǒ toxóɖɔtɔ́ hwetɔnnu tɔn lɛ ni kpa susu nú emi ǎ. Amɔ̌, kpɔ́n lee é na ko dó wusyɛn lanmɛ n’i sɔ, hwenu e Jehovah ɖɔ xó sín jixwé tlɔlɔ ɖò ninɔmɛ vovo atɔn mɛ, bo dó xlɛ́ ɖɔ emi tuùn i é é! Ee Jezu bló baptɛm bo tɔ́n sín Judɛ́ɛn Tɔ̀ ɔ mɛ tlolo é ɔ, Jehovah ɖɔ: “Vǐ ce vívɛ́ná wɛ mɛ elɔ nyí; xomɛ nɔ hun mì dó wutu tɔn tlala.” (Mat. 3:17) É ɖò wɛn ɖɔ gbɔn vo nú Jezu ɔ, Jaan Baptɛmublonumɛtɔ́ ɔ kɛɖɛ wɛ nyí mɛ ɖevo e sè xó enɛ lɛ é. Xwè ɖokpo mɔ̌ jɛ nukɔn nú kú Jezu tɔn ɔ, mɛsɛ́dó tɔn atɔn sè bɔ Jehovah ɖɔ xó elɔ lɛ dó Jezu wu: “Vǐ ce vívɛ́ná wɛ mɛ  elɔ nyí; xomɛ nɔ hun mì dó wutu tɔn; mi ɖótó è.” (Mat. 17:5) Azǎn klewun ɖé jɛ nukɔn nú kú Jezu tɔn ɔ, Jehovah lɛ́ ɖɔ xó nú Vǐ tɔn sín jixwé.​—Jaan 12:28.

16, 17. Nɛ̌ Jehovah ka sɔ́ Jezu sù lee è ma ɖó nukún tɔn gbɔn ǎ é gbɛn?

¹⁶ Jezu tuùn ɖɔ emi na kú kú winnya tɔn, bɔ è na ɖ’adingban dó nu emitɔn ɖɔ emi nyla nu dó Jehovah wu có, é ka xoɖɛ ɖɔ jlǒ tɔn ni nyí wiwa, é ni ma nyí emitɔn ó. (Mat. 26:39, 42) “É yí gbè bɔ è hu i ɖó [yatín] jí; é kpɔ́n winnya e è nɔ mɔ ɖò kú mɔhunkɔtɔn mɛ ɔ ǎ,” ɖó é ba bonu gbɛ̀ ɔ ni xɔ susu n’i ǎ, loɔ, Tɔ́ tɔn kɛɖɛ ni xɔ susu n’i. (Ebl. 12:2) Nɛ̌ Jehovah ka xlɛ́ ɖɔ emi tuùn i gbɔn?

¹⁷ Hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é ɔ, é xlɛ́ ɖɔ jlǒ emitɔn wɛ nyí ɖɔ emi ni lɛkɔ yì jixwé, bo ɖó susu e emi ko ɖó ɖò Tɔ́ emitɔn gɔ́n ɖ’ayǐ é. (Jaan 17:5) Nǔ ɖebǔ xlɛ́ ɖɔ Jezu ɖò nukún ɖó nǔ hú mɔ̌ wɛ ǎ. É ɖò nukún ɖó wɛ ɖɔ emi na lɛ́ wá nɔ tɛn e yì aga hugǎn é mɛ ɖò jixwé ǎ. Amɔ̌, etɛ Jehovah ka wà? É sɔ́ Vǐ tɔn sù ɖò ali e è ma ɖó nukún tɔn ǎ é nu, bo fɔ́n ɛ sín kú, bo sɔ́ ɛ ɖó “tɛn e nyí ɖaxó bǐ ɔ mɛ,” lobo lɛ́ na ɛ nǔ e mɛɖebǔ ma ko ɖó kaka jɛ hwenɛnu ǎ é; enɛ wɛ nyí gbɛ̀ jɔmakú! * (Fili. 2:9; 1 Tim. 6:16) Kpɔ́n ali ɖaxó e nu è tuùn gbɛzán gbejininɔ tɔn Jezu tɔn n’i ɖè é!

18. Etɛ ka na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na nyì alɔ nú biba ɖɔ nǔ mǐtɔn ni nyɔ́ gbɛ̀ elɔ nukúnmɛ?

¹⁸ Etɛ ka na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na nyì alɔ nú biba ɖɔ nǔ mǐtɔn ni nyɔ́ gbɛ̀ elɔ nukúnmɛ? Hɛn dó ayi mɛ ganji ɖɔ Jehovah nɔ tuùn mɛsɛntɔ́ tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ hwebǐnu, lobo nɔ d’ajɔ ye, bɔ hwɛhwɛ ɔ, ali ɖěɖee nu ye ma ɖó nukún tɔn ɖè ǎ lɛ é wɛ é nɔ wà mɔ̌ ɖè. Mɛ̌ ka tuùn nyɔna maɖónukún e ɖò te kpɔ́n mǐ ɖò sɔgudo lɛ é? Amɔ̌, dìn e mǐ ɖò didɛ ɖò wuvɛ̌ lɛ kpo mɛtɛnkpɔn lɛ kpo nu wɛ ɖò gbɛ̀ nyanya elɔ mɛ é ɔ, mi nú mǐ ni hɛn dó ayi mɛ hwebǐnu ɖɔ gbɛ̀ elɔ kpo lee é sixu xlɛ́ ɖɔ emi tuùn mǐ gbɔn é kpo bǐ wɛ ɖò wìwá yì wɛ. (1 Jaan 2:17) Tɔ́ wanyiyinɔ mǐtɔn Jehovah ‘nɔ dóhwɛ agɔ bo na wɔn azɔ̌ e mǐ wà é kpo wanyiyi e mǐ ɖexlɛ́ ɛ é kpo ǎ.’ (Ebl. 6:10) Ɛɛn, é na ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ mǐtɔn nyɔ́ nukún emitɔn mɛ; bo tlɛ sixu wà mɔ̌ ɖò ali ɖé lɛ nu, bɔ mǐ sixu dó nukún mɛ kpɔ́n dìn ǎ.