A KA tuùn nɔví sunnu ɖé alǒ nɔví nyɔnu ɖé bɔ é sɛ̀ tɛn yì tò ɖevo mɛ, fí e è ɖó hudo wɛnjlatɔ́ Axɔsuɖuto ɔ tɔn ɖè hugǎn é à? A ka kàn nǔ lehun lɛ byɔ hwiɖée kpɔ́n à: ‘Etɛ ka sísɛ́ ye bɔ ye yì wà sinsɛnzɔ́ ɖò tò ɖevo mɛ? Nɛ̌ ye ka sɔnǔ nú sinsɛnzɔ́ alɔkpa enɛ gbɔn? Nyì lɔ ka sixu wà nǔ mɔhun à?’ Xósin nùkanbyɔ mɔhun lɛ tɔn mimɔ sín wlɛnwín ɖagbe ɖokpo wɛ nyí ɖɔ è ni jó xó nú nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo enɛ lɛ. Mi bonu mǐ ni wà mɔ̌.

Etɛ ka sísɛ́ mi bɔ mi jɛ linlin jí ɖɔ emi na yì wà sinsɛnzɔ́ ɖò tò ɖevo mɛ, fí e hudo sukpɔ́ ɖè é? Amy e ɖò xwè 35 mɔ̌ ɖó wɛ dìn é gosin États-Unis. É ɖɔ: “Un ko lin tamɛ dó sinsɛnzɔ́wiwa ɖò tò ɖevo mɛ jí nú xwè gègě, amɔ̌, é cí ɖɔ un kún na kpéwú gbeɖé ó ɖɔhun.” Etɛ ka ɖyɔ linlin tɔn? “Ðò 2004 ɔ, asú kpo asì kpo e ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò Bélize é ɖé ylɔ mì ɖɔ má wá wà gbexosin-alijitɔ́zɔ́ xá emi nú sun ɖokpo. Nǔ e un wà é nɛ, b’ɛ ka víví nú mì tawun! Xwè ɖokpo gudo ɔ, un sɛ̀ tɛn yì Ghana bo nyí gbexosin-alijitɔ́ ɖò dɔ̌n.”

Xwè ɖé lɛ ɖíe ɔ, Stephanie e ko ɖibla ɖó xwè 30 dìn, bɔ é lɔ gosin États-Unis é gbéjé ninɔmɛ tɔn kpɔ́n ganji bo lin ɖɔ: ‘Lanmɛ ce ɖò ganji bɔ xwédo sín agban ɖé ka ɖò kɔ ce ǎ. Un hɛn ɔ un na wà nǔ nú Jehovah zɛ ee wà wɛ un ɖè dìn é wu sín.’ Mɛɖée gbígbéjé kpɔ́n dó nùjɔnǔ mɛ enɛ sísɛ́ ɛ b’ɛ sɛ̀ tɛn yì Ghana bo gbló ada nú sinsɛnzɔ́ tɔn. Filip kpo Ida kpo nyí asú kpo asì kpo gbexosin-alijitɔ́ e ko ɖó xwè 50 jɛji é ɖé, bo gosin Danemark; é ko nɔ jló ye tɛgbɛ tɛgbɛ ɖɔ ye ni sɛ̀ tɛn yì fí e hudo sukpɔ́ ɖè é. Ye ba wlɛnwín e ye na zán bɔ jlǒ yetɔn na nyí wiwa lɛ é. Filip ɖɔ: “Ee ali tɔn wá hun nú mǐ é ɔ, é cí ɖɔ Jehovah ɖɔ nú mǐ ɖɔ: ‘É yá, mi ɖidó!’ wɛ ɖɔhun.” Ðò 2008 ɔ, ye sɛ̀ tɛn yì Ghana bo wà sinsɛnzɔ́ ɖò finɛ nú nǔ hú xwè atɔn.

 Hans kpo Brook kpo e nyí asú kpo asì kpo gbexosin-alijitɔ́ ɖé, bo ko ɖó xwè hú 30 é ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò États-Unis. Ðò 2005 ɔ, ye yì d’alɔ mɛ lɛ hwenu e Jɔhɔn Ðaxó Katrina gbà nǔ é. Nukɔnmɛ ɔ, ye na nyikɔ bo na wà xɔgbigbázɔ́ lɛ ɖò togudo, è ka ylɔ ye ǎ. Hans flín ɖɔ: “Enɛ gudo ɔ, mǐ sè ɖò xóɖiɖɔ ɖé mɛ ɖò kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé jí ɖɔ Axɔsu Davidi yí gbè nú gbɛ̌ e Mawu gbɛ́ ɖɔ é kún na gbá tɛmpli ɔ ó é, lobo nya nǔ ɖevo gbé. Nǔ enɛ d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ ɖɔ é sɔgbe ɖɔ è ni ɖyɔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ sín nǔ e gbé nya wɛ è ɖè lɛ é.” (1 Tan 17:1-4, 11, 12; 22:5-11) Brook ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Jehovah ba ɖɔ mǐ ni xúxú hɔn ɖevo.”

Ee Hans kpo Brook sè nǔ ɖagbeɖagbe ɖěɖee sín vivǐ xɔ́ntɔn yetɔn e ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò tò ɖevo lɛ mɛ lɛ é ɖu é gudo é ɔ, akpàkpà sɔ́ ye bɔ ye tɛ́n gbexosin-alijitɔ́ nyínyí ɖò tò ɖevo mɛ kpɔ́n. Ðò 2012 ɔ, ye yì Ghana bo wà sinsɛnzɔ́ ɖò dɔ̌n nú sun ɛnɛ, lobo d’alɔ agun tokunɔgbe tɔn ɖé. Ye wá lɛkɔ yì États-Unis có, vivǐ e ye ɖu ɖò sinsɛnzɔ́wiwa ɖò Ghana mɛ é zɔ́n bɔ jlǒ e ye ɖó bo na sɔ́ Axɔsuɖuto ɔ sín nǔ lɛ ɖó tɛn nukɔntɔn mɛ ɖò gbɛzán yetɔn mɛ é lɛ́ syɛn d’eji. Sín hwenɛnu ɔ, ye ɖ’alɔ ɖò alaxɔ gbigbá sín azɔ̌ ɖé mɛ ɖò Micronésie.

Nɛ̌ mi ka sɔnǔ bo na dó sixu wà sinsɛnzɔ́ ɖò fí e hudo sukpɔ́ ɖè é gbɔn? “Un ba dò nú nǔ ɖò xota Atɔxwɛ tɔn e ɖɔ xó dó sinsɛnzɔ́wiwa ɖò fí e hudo sukpɔ́ ɖè lɛ é mɛ,” wɛ Stephanie ɖɔ. * “Un lɛ́ ɖɔ xó xá mɛxo agun tɔn lɛ gɔ́ nú nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn kpo asì tɔn kpo dó jlǒ e un ɖó bo na wà sinsɛnzɔ́ ɖò tò ɖevo mɛ é jí. Ðò taji bǐ ɔ, un nɔ ɖɔ nǔ e gbé nya wɛ un ɖè é nú Jehovah ɖò ɖɛ mɛ hwɛhwɛ.” Hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, Stephanie zán gbɛ̀ e bɔkun é ɖé, b’ɛ d’alɔ ɛ bɔ é kplé akwɛ ɖ’ayǐ bá dó kpé nukún dó éɖée wu hwenu e é na ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò tò ɖevo mɛ é.

 Hans ɖɔ: “Mǐ xoɖɛ sɛ́dó Jehovah ɖɔ é ni xlɛ́ ali mǐ, ɖó mǐ jló na yì fí e é na sɛ́ mǐ dó é. Mǐ nɔ lɛ́vɔ ɖɔ azǎn e jí mǐ na sɛ̀ tɛn ɔ é ɖò ɖɛ mǐtɔn lɛ mɛ.” Asú kpo asì kpo ɔ wlan wema sɛ́dó alaxɔ ɛnɛ. Ee alaxɔ Ghana tɔn yí gbè nú ye gudo é ɔ, ye sɛ̀ tɛn yì dɔ̌n kpo linlin ɔ kpo ɖɔ emi na xɔ sun wè ɖò finɛ. Hans ɖɔ: “Azɔ̌wiwa xá agun ɔ víví nú mǐ sɔmɔ̌ bɔ mǐ gbɛ̀ kàn dó táan e mǐ jló na xɔ ɖò finɛ é nu.”

George kpo Adria kpo e nyí asú kpo asì kpo bo ko ɖibla ɖó xwè 40, bo gosin Canada é hɛn d’ayi mɛ ɖɔ Jehovah kún nɔ kɔn nyɔna dó jlǒ ɖagbe lɛ jí kpowun ó, loɔ, gbeta ɖagbe lɛ kɔn wiwa jí wɛ é nɔ kɔn dó. Enɛ wu ɔ, ye ɖè afɔ titewungbe ɖé lɛ bá dó kpé nǔ e nya wɛ ye ɖè é wu. Ye ɖɔ xó xá nɔví nyɔnu e ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò fí e hudo sukpɔ́ ɖè ɖò Ghana é ɖé bo kàn nǔ gègě byɔ ɛ. Ye lɛ́vɔ wlan wema sɛ́dó alaxɔ Canada tɔn kpo alaxɔ Ghana tɔn kpo. Adria ɖɔ: “Mǐ ba wlɛnwín lɛ bo hɛn gbɛzinzan mǐtɔn bɔkun hú lee mǐ ko bló gbɔn é.” Gbeta enɛ lɛ e kɔn ye wá é zɔ́n bɔ ye sɛ̀ tɛn yì Ghana ɖò 2004.

Ee mi sɛ̀ tɛn gudo é ɔ, wuvɛ̌ tɛ lɛ mi ka mɔ? Nɛ̌ mi ka ɖu ɖò ye jí gbɔn? Wuvɛ̌ nukɔntɔn e Amy mɔ é wɛ nyí ɖɔ é jɛ mɛ tɔn lɛ sín dò tawun. “Nǔ lɛ bǐ wɛ gbɔn vo nú nǔ e ko má mì lɛ é.” Etɛ ka d’alɔ ɛ? “Kàn e mɛ ce lɛ nɔ tɛ sɛ́dó mì ɖɔ sinsɛnzɔ́ nyitɔn nɔ sù nukún emitɔn mɛ é d’alɔ mì bɔ un hɛn nǔ e wu un sɛ̀ tɛn ɔ é dó ayi mɛ. É wá yá é ɔ, nyì kpo mɛ ce lɛ kpo jɛ xó ɖɔ sɛ́dó mǐɖée jí gbɔn ɛntɛnɛti jí. Ðó mǐ nɔ mɔ mǐɖée wutu ɔ, é sɔ́ cí nú mì ɖɔ mɛ ce lɛ lín dó mì ǎ.”  Amy ɖɔ ɖɔ xɔ́ntɔn zunzun xá nɔví nyɔnu xá ɔ mɛ tɔn e ko zin é ɖé d’alɔ emi bɔ emi mɔ nukúnnú jɛ aca vovo lɛ wu. “Xɔ́ntɔn ce huzu mɛ e wu un ɖeji dó bo nɔ yì ba alɔdo tɔn é ɖò hweɖebǔnu e un ma mɔ nukúnnú jɛ nǔ e wu gbɛtɔ́ lɛ wà nǔ ɖò alixo ɖé mɛ é wu ǎ é. É d’alɔ mì bɔ un tuùn nǔ e un ɖó na wà é kpo nǔ e un ɖó na nyì alɔ na é kpo, b’ɛ d’alɔ mì tawun bɔ un nɔ wà sinsɛnzɔ́ ce kpo awǎjijɛ kpo.”

George kpo Adria kpo ɖɔ ɖɔ hwenu e emi sɛ̀ tɛn yì Ghana tlolo é ɔ, é cí nú emi ɖɔ emi lɛkɔ yì hwexónu wɛ ɖɔhun. Adria ɖɔ: “Basya mɛ wɛ mǐ nɔ nya nǔ ɖè, é sɔ́ nyí ɖò macinu e nɔ nya nǔ é mɛ ǎ. Táan e un nɔ zán dó ɖa nùɖuɖu ɖokpo na ɖ’ayǐ é donu wǒ mɔ̌ wɛ un nɔ zán dìn. Amɔ̌, hwenu klewun ɖé gudo ɔ, nǔ e cí nǔvɛwǔ ɖɔhun lɛ é wá má mǐ bǐ.” Brook ɖɔ: “Mǐ mɛ gbexosin-alijitɔ́ lɛ nɔ mɔ wuvɛ̌ lɛ có, gbɛzinzan mǐtɔn nɔ jɛmɛ nú mǐ. Enyi mǐ xò wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ sín nǔ e mǐ mɔ lɛ é bǐ kplé ɔ, ye nɔ nyí flǐn ɖagbeɖagbe lɛ nú mǐ, b’ɛ nɔ xɔ akwɛ ɖò nukún mǐtɔn mɛ tawun.”

Etɛwu mi ka na byɔ mɛ ɖevo lɛ ɖɔ ye ni wà sinsɛnzɔ́ mɔhun? “Mawuxóɖiɖɔ ɖò xá e mɛ mɛ lɛ nɔ ɖó jlǒ tawun bo na tuùn nugbǒ ɔ, bɔ a na kplɔ́n Biblu xá ye hwebǐnu é nɔ na awǎjijɛ ɖaxó mɛ,” wɛ Stephanie ɖɔ. “Sinsɛnzɔ́wiwa ɖò fí e hudo sukpɔ́ ɖè é wɛ nyí gbeta e kɔn un wá ɖò gbɛzán ce mɛ b’ɛ nyɔ́ hú bǐ é!” Ðò 2014 ɔ, Stephanie kpo Aaron kpo wlí alɔ, bɔ égbé dìn ɔ, ye nɔ wà sinsɛnzɔ́ ɖò alaxɔ Ghana tɔn mɛ.

“Nǔ ɔ nyɔ́ dín,” wɛ Christine e nyí gbexosin-alijitɔ́ ɖé bo gosin Allemagne, bo ko ɖibla ɖó xwè 35 é ɖɔ. Christine ko wà sinsɛnzɔ́ ɖò Bolivie cobo wá sɛ̀ tɛn yì Ghana. É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Ðó un lín dó mɛ ce lɛ tawun wutu ɔ, un nɔ xoɖɛ bo byɔ alɔdo Jehovah tɔn hwebǐnu. É wá huzu mɛ titewungbe ɖé nú mì hú ɖ’ayǐ tɔn. Un lɛ́vɔ ɖu vivǐ buténinɔ jiwǔ e ɖò togun Jehovah tɔn mɛ é tɔn. Sinsɛnzɔ́ elɔ hɛn gbɛ̀ ce kpɔ́n te tawun.” É lín dìn ǎ, bɔ Christine kpo Gideon kpo wlí alɔ, bɔ ye mɛ bǐ kpó ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò Ghana.

Filip kpo Ida kpo ɖɔ nǔ e ye wà dó d’alɔ Biblu kplɔntɔ́ lɛ bɔ ye yì nukɔn é nú mǐ. “Mɛ 15 alǒ hú mɔ̌ wɛ mǐ ɖó ɖ’ayǐ, amɔ̌, mǐ nɔte ɖó 10 jí bo na dó sixu kplɔ́n nǔ nùkplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ ganji.” Nùkplɔntɔ́ lɛ ka mɔ lè ɖ’emɛ à? Filip ɖɔ: “Un kplɔ́n nú xá nyaví ɖé b’ɛ nɔ nyí Michael. É hɛn ɔ é na kplɔ́n nǔ gbè bǐ gbè, bo nɔ sɔnǔ ganji sɔmɔ̌ bɔ mǐ fó wema Biblu Kplɔ́n Mɛ ɔ ɖò sun ɖokpo mɛ. Enɛ gudo ɔ, Michael huzu wɛnjlatɔ́ e ma ko bló baptɛm ǎ é. Azɔn nukɔntɔn e é wá kúnnuɖegbe é ɔ, é kanbyɔ mì ɖɔ, ‘A sixu d’alɔ mì nú má kpé nukún dó Biblu kplɔntɔ́ ce lɛ wu à?’ É kpaca mì tawun. Michael tinmɛ ɖɔ emi jɛ Biblu kplɔ́n xá mɛ atɔn jí bo ba ɖɔ è ni d’alɔ emi bonu emi na kpé nukún dó ye wu.” Kpɔ́n bó, è ɖó hudo nùkplɔnmɛtɔ́ tɔn sɔmɔ̌ bɔ Biblu kplɔntɔ́ lɛ tlɛ huzu Biblu kplɔnmɛtɔ́ lɛ!

Amy ɖɔ lee é yawu ɖ’ayi hudo ɖaxó ɖé wu gbɔn é: “Mǐ wá Ghana b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, mǐ ɖɔ Mawuxó ɖò gletoxo kpɛví ɖé mɛ bo ba tokunɔ lɛ. Tokunɔ tantɔn wɛ mǐ mɔ ɖò gletoxo kwín ɖokpo enɛ mɛ!” Hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, Amy kpo Eric kpo wlí alɔ, bɔ ye bǐ nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe. Ye ɖò tokunɔgbe sín agun ɖé mɛ bo nɔ d’alɔ tokunɔ wɛnjlatɔ́ kpo jlǒɖotɔ́ kpo 300 jɛji e ɖò tò ɔ mɛ é ɖé lɛ. Sinsɛnzɔ́wiwa ɖò Ghana zɔ́n bɔ George kpo Adria kpo mɔ nǔ e mɛsɛ́dó nyínyí nɔ byɔ ɖò mɛ sí lɛ é yeɖesunɔ. Enɛ wu ɔ, é víví nú ye tawun hwenu è ylɔ ye bɔ ye yì Wemaxɔmɛ Galadi Tɔn sín klasi 126gɔ́ ɔ é! Égbé ɔ, ye nyí mɛsɛ́dó ɖò Mozambique.

Wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ sín nǔ ɖaxó ɖé wɛ é nyí ɖɔ toɖevomɛnu gègě nɔ w’azɔ̌ syɛnsyɛn xá nɔví xá ɔ mɛ tɔn lɛ sunnu kpo nyɔnu kpo ɖò nǔkún-yiyazɔ́ ɔ mɛ. (Jaan 4:35) Enyi è má ɖó zɛ̌nzɛ̌n ɔ, gbɛtɔ́ 120 wɛ nɔ bló baptɛm ɖò Ghana ɖò aklunɔzán gbla ɖokpo ɖokpo mɛ. Ði lee é nyí gbɔn nú mɛ 17 e sɛ̀ tɛn yì Ghana bo nɔ d’alɔ ɖò fí e hudo sukpɔ́ ɖè lɛ é ɖɔhun ɔ, wǎn yí nú Jehovah ko sísɛ́ wɛnɖagbejlatɔ́ afatɔ́n mɔkpan gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ bɔ ye “zé yeɖée jó kpo jlǒ kpo.” Ye nɔ wà sinsɛnzɔ́ ɖò fí e è ɖó hudo wɛnjlatɔ́ Axɔsuɖuto ɔ tɔn gègě ɖè lɛ é. Kpɔ́n lee azɔ̌watɔ́ jlǒɖotɔ́ enɛ lɛ nɔ hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun sɔ é!​—Ðɛh. 110:3, NWT; Nùx. 27:11.