1. Gete anamɔ ga ɔ lɛma ana nɛ tɛ ɔ?

 NA AMBENI ngoi, eskê mo yeke gi bê ti mo tongana mo pensé na aye so ayeke si na yâ ti angoi so ayeke ga, aye tongana futingo abungbi ti vorongo nzapa ti wataka, bira ti Gog ti Magog nga na bira ti Harmaguédon? Mo hunda terê ti mo lâ oko awe, mo tene: ‘Eskê mbi yeke ngbâ ande be-ta-zo na ngoi so aye ti mungo mbeto na zo so asi?’ Tongana mara ti pensé tongaso aga na li ti mo, lisoro so e yeke sara na ndö ti atënë ti Jésus so ayeke mama-tene ti article so ayeke aidé ande mo. Jésus atene lani na adisciple ti lo, lo tene: “Ala zia si bê ti ala agi ala pëpe. Ala mä na bê na Nzapa.” (Jean 14:1). Kpengba mabe ayeke aidé e ti sara ye na mbeto ape atâa nyen la asi na yâ ti angoi so ayeke ga.

2. Ɔ lɛma ngasasa mɛkaramɔ bɔ mɛng nde? Getemɔ ɔ be zɔk ha zang article kɛ nde?

² E peut ti kpengba mabe ti e ti gbu ngangu na yâ ti atara so ayeke ga tongana e gbu li ti e na ndö ti ye so e sara laso na ngoi so aye atara mabe ti e. Tongana e sara tongaso, e yeke hinga ambeni ye so na yâ ni e bezoin ti kpengba mabe ti e. Lakue tongana e gbu ngangu na yâ ti mbeni tara, mabe ti e akiri akpengba. Ye so ayeke aidé e ti gbu ngangu na yâ ti atara so ayeke ga. Na yâ ti article so, e yeke bâ aye osio so asi lani na adisciple ti Jésus so afa na ala so ala bezoin ti kpengba mabe ti ala. E yeke bâ nga tongana nyen la e peut ti gbu ngangu na yâ ti mara ti akpale tongaso laso nga tongana nyen la akpale ti laso apeut ti leke e ndali ti ati so ayeke ga.

3. Tuka ka ɛ osa ha Matthieu 6:30, 33 osa, wen getemɔ Jésus tɔa nɛ saa hazu mɛkaramɔ?

³ Tongana mbeni mokonzi ti sewa aye ti tene wali ti lo nga na amolenge ti lo awara kobe, bongo nga na da, a yeke na lege ni.  Me a yeke lakue kete ye ape na yâ ti ngoi so aye ayeke ngangu so. Ambeni ita aperdre kua ti ala, me atâa so ala sara effort ti wara mbeni, ala wara ape. Ambeni adoit lani ti ke akua so alingbi na aChrétien ape. Na yâ ti aye tongaso, e bezoin ti duti na kpengba mabe na Jéhovah, si e hinga na bê ti e kue so lo yeke mû na e aye so e bezoin ni ndali ti azo ti sewa ti e. Jésus afa ni polele na adisciple ti lo na yâ ti Fango tënë ti lo na ndö ti hoto. (Diko Matthieu 6:30, 33.) Tongana e hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke zia e ape, e yeke zia li ti e na ndö ti ye so e doit ti zia li ti e dä: Royaume ti Nzapa. Tongana e bâ tongana nyen la Jéhovah amû na e aye so e bezoin ni, e yeke ga nduru mingi na lo nga mabe ti e ayeke kpengba.

4-5. Getemɔ a haa kɔ ha hio wi mɔ ma fami mɔ pen zu hio kio sila ka mbua nɛ yo hazu hio mɔ ka mbua bezoin yo?

⁴ Bâ tongana nyen la Jéhovah amû maboko na mbeni sewa na Venezuela na ngoi so ala gi bê ti ala na ndö ti aye so ala bezoin ni. Na mbeni ngoi, sewa ti Castro ayeke wara kete ye ti vivre na ni na lege ti yaka ti ala. Na pekoni, ambeni zo aga na ngombe amû yaka ti ala ni na atomba ala. Miguel, babâ ti sewa ni, atene: “Fadeso e vivre grâce na mbeni kete ndo so mbeni zo azia na e ti fâ yaka dä. Lâ oko oko na ndapre, mbi yeke hunda na Jéhovah ti mû na e aye so e bezoin ni na yâ ti lango ni.” Gigi akpengba na sewa ti Castro, me so ala yeke na mabe so Babâ ti e ti ndoye ayeke bâ lege ti abezoin ti ala ti lâ oko oko, ala yeke gue lakue na bungbi nga na fango tënë. Ala zia kua ti Royaume na kozo ndo na yâ ti fini ti ala, na Jéhovah amû na ala aye so ala bezoin ni.

⁵ Na ngoi ti kpale so, Miguel na wali ti lo, Yurai, azia lê ti ala na ndö ti lege so Jéhovah abâ lege ti ala. Na ambeni ngoi, Jéhovah asara kua na aita ti mû na ala ambeni ye so ala bezoin ni wala ti aidé Miguel ti wara mbeni kua. Na ambeni ngoi nde, Jéhovah asara kua na filiale ti mû na ala aye so ala bezoin ni. Jéhovah azia ala lâ oko ape. Ye so asara si ala bâ so mabe ti azo ti sewa ni akpengba mingi. Yoselin, kota molenge ti ala ti wali, asara tënë ti mbeni ye so Jéhovah asara ti mû maboko na ala. Na pekoni, lo tene: “Ti bâ tongana nyen la Jéhovah amû maboko na e andu bê mingi. Lo yeke kamarade ti mbi nga mbi yeke na confiance so lo yeke aidé ande mbi lakue.” Lo kiri lo tene: “Atara so sewa ti e ahon na yâ ni aleke e ndali ti angangu tara so ayeke ga.”

6. Getemɔ mɛ lɛma dea mɔ ngasisi mɛkaramɔ bɛ mɛ ha ngimɔ ka mɛa zang ngaya yeksamɔ mɔ mbɔli?

⁶ Mo yeke na ngangu kpale ti nginza? Tongana a yeke tongaso, mo yeke na yâ ti mbeni ngoi so ayeke ngangu. Me mo peut lakue ti kpengba mabe ti mo na yâ ti ngoi so. Sambela Jéhovah, diko atënë ti Jésus so ayeke na Matthieu 6:25-34 nga gbu li na ndö ni. Gbu li na ndö ti aye so asi na aita so afa so Jéhovah ayeke bâ lege ti azo so ayeke sara aye mingi na yâ ti kua ti lo (1 aCor. 15:58). Tongana mo sara ni, mo yeke duti na confiance mingi so Babâ ti mo ti yayu ayeke aidé mo tongana ti so lo aidé azo so ayeke na mara ti kpale ti mo. Lo hinga ye so mo  bezoin ni, nga lo hinga tongana nyen ti mû ni na mo. Tongana mo bâ maboko ti Jéhovah na yâ ti fini ti mo, mabe ti mo ayeke kpengba mingi na ayeke sara si mo peut ti gbu ngangu na yâ ti akota tara so mo yeke wara ande.—Hab. 3:17, 18.

7. Mɔ nɛ ndang nɛ Matthieu 8:23-26 mɛng ga ma gasa bok sɛbhala soeki mɛkaramɔ bɛ hio disciple?

⁷ Na mbeni ngoi so Jésus na adisciple ti lo ayeke na yâ ti ngö na lê ti ngu, mbeni kota pupu aya. Jésus asara kua na ye so asi so ti aidé ala ti hinga so ala bezoin kpengba mabe. (Diko Matthieu 8:23-26.) Na ngoi so kota pupu asara si amapo ti ngu ayeke tuku na yâ ti ngö ni, Jésus angbâ ti lango kpô. Na ngoi so mbeto ahon ndö ti adisciple ni, si ala zingo Jésus ala hunda na lo ti sö ala, Seigneur akiri tënë na ala yeke, lo tene: “Ala, azo ti kete mabe, ngbanga ti nyen mbeto ahon ndö ti ala?” Adisciple so mbeto ahon ndö ti ala adoit lani ti hinga so, a yeke ngangu na Jéhovah ape ti bata Jésus na azo so ayeke na terê ti lo. Nyen la e manda na lege ti ye so? Tongana e yeke na kpengba mabe apeut ti aidé e ti gbu ngangu na ngoi ti akpale so ayeke tongana “kota pupu”.

8-9. Getemɔ sɛbhala soeki mɛkaramɔ bɛ Anel? Getemɔ haa kɔ ha wɛnɛ?

⁸ Bâ tongana nyen la mabe ti Anel, mbeni ita-wali kumbamba, so ayeke na Porto Rico, akpengba ndali ti so lo gbu ngangu na yâ ti mbeni ngangu tara. “Kota pupu” ti lo ni ayeke lani vrai pupu. Tara ni akomanse na ngu 2017, na ngoi so kota pupu so a iri ni Maria abuba da ti lo. Kota pupu ni asara nga si lo perdre kua ti lo. Anel atene: “Na yâ ti angoi ti ngangu so, mbi gi bê ti mbi mingi. Me mbi manda ti sara confiance na Jéhovah na lege so mbi sambela lo nga mbi zia pëpe si gingo bê ni awoko mbi kue.”

⁹ Anel afa mbeni ye nde so a-aidé lani lo ti gbu ngangu na yâ ti tara so: mango yanga. Lo tene: “Sarango ye alingbi na afango lege ti bungbi ti Jéhovah a-aidé mbi ti gi bê ti mbi ape. Jéhovah a-aidé mbi na lege ti sewa ti aita. Ala kpengba mbi nga ala mû na mbi aye so mbi bezoin ni ti ngbâ na fini.” Lo kiri lo tene: “Jéhovah amû na mbi ye mingi ahon même ti so mbi peut ti hunda nga mabe ti mbi akpengba ngangu.”

10. Getemɔ mɛ lɛma dea ka ma gasa bok, ingi ngoy mɔ tɔ nde ma ngaya yeksamɔ, fefa mɛ?

¹⁰ Eskê mbeni “kota pupu” ayeke yengi mo? Peut-être mo yeke bâ pasi ndali ti akota kpale tongana ngu so asuku amû ndo. Wala peut-être mo yeke na mbeni ngangu kpale ti seni so asara si mo découragé ngangu nga mo hinga ye ti sara ape. Mo peut ti gi bê ti mo na ambeni ngoi, me zia pëpe si gingo bê ni akanga lege na mo ti zia bê ti mo na Jéhovah. Ga nduru na lo na lege so mo sambela lo na bê ti mo kue. Kpengba mabe ti mo na lege so mo gbu li ti mo na ndö ti angoi so Jéhovah amû lani maboko na mo (Ps. 77:11, 12). Mo peut ti hinga na bê ti mo kue so lo yeke zia mo lâ oko ape.

11. Hazu ge ga yo nɛ dedea nde ɔ bhɔngiri ha sila ɔ mɔ bhɔn ka zea nu hio wi ka ba zua?

 ¹¹ Mbeni ye wa la apeut ti aidé e ti gbu ngangu na yâ ti atara? Anel atene a yeke mango yanga. Gi ti sara confiance na azo so Jéhovah na Jésus asara confiance na ala. Na ambeni ngoi, azo so a zia ala ti mû li ni apeut ti fa mbeni ye ti sara so na e ayeke na lege ni ape. Me, Jéhovah ayeke sara tufa na ndö ti azo so amä yanga. Na lege ti Bible nga na aye so asi na awakua ti lo so ayeke be-ta-zo, e hinga so mango yanga ayeke sö fini ti zo (Ex. 14:1-4; 2 Chron. 20:17). Gbu li na ndö ti atapande tongaso. Tongana mo sara tongaso ayeke sara si mo duti na nzara mingi ti sara ye alingbi na fango lege ti bungbi ti Jéhovah laso nga na yâ ti angoi so ayeke ga (aHéb. 13:17). Tongaso, mo yeke duti na raison oko ape ti sara mbeto ti kota ye ti vundu so aga nduru ti si.—aProv. 3:25.

12. Mɛng ga Luc 18:1-8 osa nde mɛkaramɔ nɛa ndang nɛ baa nɛ nɔa ha zang deamɔ ha tɛ wi ka bo nɛ wala na?

¹² Jésus ahinga lani so sarango ye na zo na lege ni ape ayeke tara mabe ti adisciple ti lo. Ti aidé ala ti gbu ngangu, lo fa na ala mbeni toli so ayeke na mbeti ti Luc. Jésus asara tënë ti mbeni wali-mua so angbâ ti voro yanga na mbeni juge so ayeke mbilimbili ape ti fâ ngbanga ti lo na lege ni. Lo hinga na bê ti lo kue so tongana lo ngbâ lakue ti voro yanga, lo yeke aidé lo. Na nda ni, juge ni afâ ngbanga ti lo. Nyen la e manda dä? Jéhovah ayeke kirikiri pëpe. Ni la Jésus atene: “Biani, Nzapa nga ayeke bâ si a fâ ngbanga nzoni na ala so lo soro ala awe so ape? ala so ayeke toto na lo bï na lâ.” (Diko Luc 18:1-8.) Na pekoni, Jésus atene: “Tongana Molenge ti zo aga, lo yeke wara ande biani mabe tongaso na ndö ti sese?” Tongana a sara ye na e na lege ni ape, a lingbi e fa so e yeke na kpengba mabe tongana ti wali-mua so na lege so e kanga bê nga e ngbâ ti sambela. Tongana e yeke na mara ti mabe tongaso, e peut ti hinga na bê ti e kue so lawa lawa Jéhovah ayeke sara mbeni ye ndali ti e. E doit nga ti mä na bê na ngangu so sambela ayeke na ni. Na ambeni ngoi, e wara ambeni ye so e sambela ndali ni na lege so e ku terê ti e na ni ape.

13. Mɛng ga sombalamɔ haa kɔ ha ma fami ka ɛ demɔ ha tɛ mbua nɛ wala na?

¹³ Bâ ye so asi na Vero, mbeni ita-wali na République Démocratique du Congo. Vero, koli ti lo so avoro Jéhovah ape, nga na molenge ti ala ti wali ti ngu 15, adoit lani ti kpe kete kodro ti ala so mbeni groupe ti aturugu-kpale aga ti sara bira na ni. Na lege, sewa ni awara mbeni barrière, aturugu-kpale ni agbu ala na ala tene so ala yeke fâ ala. Na ngoi so Vero akomanse ti toto, molenge ti lo ti wali agi ti dë bê ti lo na lege so lo sambela na kota go na lo di iri ti Jéhovah na yâ ni fani mingi. Na ngoi so lo hunzi sambela ni, kota zo ti aturugu ni ahunda lo, atene: “Maseka-wali, zo wa la afa na mo ti sambela?” Lo tene: “Mama ti mbi ayeke sambela ka, Lo sara ka mara ti sambela so ayeke na  Matthieu 6:9-13.” Kota zo ni atene: “Maseka-wali, mo na babâ na mama ti mo ague na siriri, nga zia Jéhovah Nzapa ti ala abata ala.”

14. Getemɔ lɛma sɛbhala mɛkaramɔ bɔ? Getemɔ lɛma haa kɔ ha ɔ mɔ ba nɛ nɔa?

¹⁴ Mara ti aye so asi so afa na e ti bâ lakue sambela na nene ni. Me ka tongana a kiri tënë na asambela ti mo hio ape wala a kiri tënë na ni na mbeni lege so a pika bê ape? Legeoko tongana ti wali-mua so Jésus asara tënë ti lo, ngbâ ti sambela, hinga na bê ti mo kue so Jéhovah ayeke zia mo lâ oko ape, nga lo yeke kiri tënë na sambela ti mo na ngoi so alingbi nga na fason so lo ye. Ngbâ ti voro yanga na Jéhovah ti mû na mo yingo vulu ti lo (aPhil. 4:13). Girisa ape so fafadeso Jéhovah ayeke sara tufa na ndö ti mo, a yeke sara si mo girisa apasi kue so mo bâ lani. Tongana mo gbu ngangu na yâ ti atara grâce na mungo maboko ti Jéhovah, mo yeke wara ngangu ti gbu ngangu na yâ ti atara so ayeke ga.—1 Pi. 1:6, 7.

15. Tuka ɛngɛ ɛ osa ha Matthieu 17:19, 20, gete yeksamɔ ga hio disciple bɛ Jésus kpaa soeki?

¹⁵ Jésus afa lani na adisciple ti lo so mabe ayeke aidé ala ti hon ndö ti akpale. (Diko Matthieu 17:19, 20.) Mbeni lâ, ala wara lege ti tomba mbeni sioni yingo ape atâa so na ambeni ngoi ala sara ni. Kpale ni ayeke lani nyen? Jésus atene so mabe ti ala ayeke kete. Lo tene na ala so tongana ala yeke na kota mabe, ala yeke hon ndö ti akpale so ayeke tongana hoto. Laso, e nga kue e peut ti wara akpale so na bango ni e peut ti hon ndö ni ape.

16. Mɛng ga mɛkaramɔ haa kɔ ha Geydi mɔ ba nɛ nɔa ha gdong ɛngɛ ɛ gbɛa wei bɛa?

¹⁶ Bâ tapande ti Geydi, mbeni ita-wali na Guatemala. A fâ koli ti lo, Edi, na ngoi so ala londo na bungbi ala yeke kiri na yanga-da. Tongana nyen la mabe ti Geydi a-aidé lo ti gbu ngangu na yâ ti kota vundu so lo wara? Lo tene: “Sambela a-aidé mbi ti bi ye so ane mbi na ndö ti Jéhovah, a sara si mbi yeke na siriri. Mbi bâ so Jéhovah abâ lege ti mbi na lege ti azo ti sewa ti mbi nga na akamarade ti mbi na yâ ti congrégation. Ti sara aye mingi na yâ ti kua ti Jéhovah a-aidé mbi ti sara vundu mingi ape nga ti vivre lango oko oko sân ti gi bê ti mbi ahon ndö ni ndali ti kekereke. Na peko ti ye so asi, mbi hinga so atâa kpale wa la mbi wara na yâ ti angoi so ayeke ga, grâce na aide ti Jéhovah, ti Jésus nga na ti bungbi ti Jéhovah mbi lingbi ti gbu ngangu dä.”

17. Getemɔ ɔ lɛma dea ka ɔ kpaa may nɛ ma yeksamɔ ka dung tuka ngari?

¹⁷ Mo yeke na vundu ndali ti mbeni zo so mo ye lo mingi so akui? Mû ngoi ti kpengba mabe so mo yeke na ni na beku ti zingongo ti akuâ, na lege so mo diko ambaï ti Bible so asara tënë ti azo so a zingo ala na kuâ. Vundu asara mo ndali ti so a bi mbeni zo ti sewa ti mo na gigi ti bungbi? Manda ye si mo hinga na bê ti mo kue so fason so Nzapa ayeke suku na zo ayeke lakue nzoni mingi. Atâa kpale wa la mo tingbi na ni, bâ ni tongana mbeni lege so azi na mo ti  kpengba mabe ti mo. Zi bê ti mo kue na Jéhovah. Duti gï mo oko ape, me ngbâ nduru na aita (aProv. 18:1). Sara akua so ayeke aidé mo ti gbu ngangu, atâa mo doit ti sara ni na ngu ti lê (Ps. 126:5, 6). Ngbâ ti sara abungbi, ti fa tënë nga ti diko Bible. Nga, ngbâ ti zia li ti mo na ndö ti apendere tufa so Jéhovah abata ni ndali ti mo. Tongana mo bâ tongana nyen la Jéhovah a-aidé mo, mabe so mo yeke na ni na lo ayeke kpengba mingi.

18. Ka mɛ zɔka nde mɛkaramɔ bɛ mɔka, getemɔ mɛ lɛma dea?

¹⁸ Tongana atara so mo wara lani wala laso asara si mabe ti mo awoko, découragé ape. Bâ ni tongana mbeni lege so azi ti kpengba mabe ti mo. Hunda mara ti ye so abazengele ti Jésus ahunda lani, so ala tene: “Sara si mabe ti e akiri akono.” (Luc 17:5). Gbu li nga na ndö ti atapande so e bâ na yâ ti article so. Tongana ti Miguel na Yurai, dabe ti mo na angoi kue so Jéhovah a-aidé lani mo. Tongana ti molenge ti Vero nga na Anel, sambela Jéhovah na bê ti mo kue, mbilimbili na ngoi so mo tingbi na mbeni ngangu kpale. Nga tongana ti Geydi, hinga so Jéhovah apeut ti mû na mo aye so mo bezoin ni na lege ti azo ti sewa ti mo wala akamarade ti mo. Tongana mo zia si Jéhovah a-aidé mo ti gbu ngangu na yâ ti atara laso, mo yeke duti na confiance mingi so lo yeke aidé mo ti gbu ngangu na yâ ti atara so mo yeke wara na yâ ti angoi so ayeke ga.

19. Getemɔ Jésus soeki sur nɛ yo? Getemɔ mɛ lɛma dungɔ sur nɛ yo?

¹⁹ Jésus a-aidé lani adisciple ti lo ti hinga ambeni ye so na yâ ni ala bezoin mabe encore, me lo yeke na kite ape so Jéhovah ayeke aidé ala ti gbu ngangu na yâ ti atara so ala yeke wara ande (Jean 14:1; 16:33). Lo yeke lani sûr so kpengba mabe ayeke aidé azo mingi mingi ti sö kuâ na ngoi ti kota ye ti vundu so ayeke ga (Apoc. 7:9, 14). Eskê mo yeke duti ande na popo ti ala? Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, mo yeke duti ande dä tongana mo sara ye kue so mo peut ti sara laso ti kpengba mabe ti mo.—aHéb. 10:39.