E KAUMAKIIA Kristian Iehova ae te Atua bwa a na kateimatoa te rau, ao ni karika te rau bwa iterani maiuia ae kakawaki. Ibukin arora ni bwaina te rau, a a kukurei taan taromauri ni koaua n te rau ae bati. Aei are e a anai nanoia aomata ake a kan inaomata man te itabarara, nakon te ekaretia ni Kristian.

N te katoto, e tataraa te rau i marenaia Ana Tia Kakoaua Iehova te tia bwainnaoraki ae te tia tabunea ae rangi ni kinaaki i Madagascar. E taku i nanona teuaei, ‘Ngkana N na kaaina te Aro, ao aei ae N na kaainna.’ Imwina riki e a katoka ana tabunea, ao i nanon namwakaina aika bati e kanakoraoa tekatekana n taanga ae aki boraoi ma te Baibara, ao e a riki bwa te tia taromauria Iehova ae Atuan te rau.

N aron teuanne, nga ma nga aomata ni katoa ririki aika kunea te rau are a rangi ni kainnanoia, n te ekaretia ni Kristian. Ma e kamatataaki n te Baibara bwa e kona “te bakantang ae korakora ma te kaiangatoa” n te ekaretia, n urui iraorao ao ni karika te kangaanga. (Iak. 3:14-16) Ma e kakukurei bwa e katauraoaki naba te taeka n reirei ae manena n te Baibara, ae ti kona iai n totokoi kangaanga aikai ao ni kabatiaa te rau. Ibukini katauraoara ni karaoa anne, ti na rinanoi kangaanga aika riiriki ni maiura.

“E aki nakoraoi reitakiu ma te tari te mwaane ae raou ni mwakuri. N te taina ngke ti kakauntaeka ao a kauiaira uoman aomata ngke ti tatakarua.”—CHRIS.

“E a karina naba ni katoki ara boraraoi ibukin te uarongorongo te tari te aine ae I aki toki n toa ma ngaia. Imwina, e a aki manga kataetaeai. I aki ataia bwa bukin tera.”—JANET.

“Ti tareboon ngaira teniman i aon te rain. E kaboo are temanna ao I taku bwa e a katuka ana tareboon. Ngaia are I a taekini baika aki riai ibukina nakon teuare temanna, ma ngaia e tuai ni katuka ana tareboon teuarei.”—MICHAEL.

“E reke aia kangaanga uoman bwaiania n ara ekaretia. E a nako are temanna ni kaekaa are temanna. A bwara nanoia tabemwaang ngke a kauntaeka naakai.”—GARY.

Ko kona n iangoia bwa boni baika uarereke baikai. Ma e kona ni karekea te rawawata ae teimaan ao mamaaraia n te onimaki naake a irekereke iai. Ma ko na bae ni kukurei n ataakin ae e a manga reke te rau i marenaia taari akanne, ake a bane ni kamanena te Baibara bwa kairaia. N am iango, tera ana kairiri te Baibara ae a kamanena?

“Tai kauntaeka i marenami i aoni kawaimi.” (KBwaai 45:24) E anga te taeka n reirei  anne Ioteba nakoia tarina ake a nang okira tamaia. Ai wanawanara ma ana taeka akanne! Ngkana e aki taotaona unna temanna ao e kakaiun, e kona ni kauekei unia ake tabemwaang. E a ataia Chris ae ana kangaanga te nanorieta ao te rawa ni butimwaea te kairiri. E kani bitaki, ngaia are e kabwaraa ana bure nakon te tari are e kauntaeka ma ngaia, ao e a kakorakoraa n taotaona unna. Ngke e nora ana kekeiaki Chris akanne raona ni mwakuri arei, e a karaoi naba bitaki. A a uaia ngkai ni kukurei ni beku ibukin Iehova.

“A matebuaka babaire ngkana akea te mamaroro.” (TaeRab. 15:22) E a ataia Janet ae e kainnanoa riki mutiakinan te koaua anne. E baireia bwa e na ‘maroro,’ ke ni kataetaea te tari te aine are temanna. E taetae ma te akoi Janet n aia tai ni maroro bwa e aonga neierei ni kaota raoi nanona ibukin unna. N te moantai tao e na kangaanga te maroro, ma e a tabe n nakoraoi ngke a maroroakina aia kangaanga ma te rau. E a noria te tari arei bwa e aki ota n te bwai ae riki ae bon akea irekerekena ma Janet. E kabwaraa ana bure, ao a a manga uaia ni beku ibukin Iehova.

“Ngkana ko uota am karea nakon te baonikarea, ao ko uringa ae iai tangin nanon tarim iroum, ao katuka am karea i matan te baonikarea ao naako moa raoiakina tarim.” (Mat. 5:23, 24) Ko bae n uringnga ae e anga ana taeka n reirei Iesu anne n ana Kabwarabwara i aon te Maunga. E rawawata nanoni Michael ngke e a ataia ae e aki bwaina te akoi ao te atataiaomata. E motikia bwa e na kakorakoraa ni karekea te rau. E nanorinano ni kawara te tari are e kammarakia ao e kabwaraa ana bure nakoina. Tera mwina? E taku Michael: “E kabwaraa raoi au bure tariu.” Ao e a manga oki aia iraorao.

“Teimatoa n taotaon nanomi i marenami ao tauraoi n ikabwarabure ngkana iai bukini ngurenguremi i marenami.” (IKoro. 3:12-14) Ni kaineti ma te baere riki i marenaia naake a a maan ni bwaiania, e buokiia te unimwaane ae akoi bwa a na iaiangoi titiraki aikai: ‘Iai riaira ni kauoman ni karawawataia tabemwaang ibukin aki boraoin ara iango? Iai bukina ae riai ae ti na aki iai taotaon nanora i marenara ao n teimatoa ni beku iroun Iehova ma te rau?’ A butimwaea ana reirei ni kairiri te unimwaane ao a maiuakinna. A a manga uaia ngkai n tataekina te rongorongo ae raoiroi n akea aia kangaanga.

Maiuakinan ana reirei te Baibara n I-Korote 3:12-14, e kona n riki bwa te moani mwaneka ae ko na karaoia ngkana iai ae e kauniko. A bati aika noria bwa a kona ni kabwarai buure ao ni mwanuokin, ngkana a nanorinano. Ngkana ko noria bwa e kainnanoaki ae bati riki imwin am kakorakora, ko kona  ni maiuakina te boto n reirei ni Mataio 18:15? Ana reirei ni kairiri Iesu aei bon te moani mwaneka ae riai ni karaoaki ngkana iai ae e karaoa te bure ae kakaiaki nakon raona. Ma e kona te boto n reirei aei n riki bwa te mwaneka ae ko riai ni karaoia. Kawara tarim ao kataia ni maroroakina te kangaanga ma ngaia ma te akoi ao te nanorinano, ao kanakoraoia.

Ni koauana, e katauraoi aanga n ibuobuoki aika manena te Baibara. Ngkana a na ibuobuoki aanga aikai ko riai ni kaotiota “uaan te taamnei [ae] . . . te tangira, te kimwareirei, te rau, te taotaonakinnano, te akoi, te raoiroi, te onimaki, te nimamannei, ao te taubaang.” (IKar. 5:22, 23) N aron te bwaa ae kamaraua te mitiin, e bebete naba reken te rau n aroaro akanne.

Te anua ni maiu bon aroaro aika okoro aika iai iroura n tatabemanira nako ao e kakaokoro aroaron temanna ma temanna, ma a kona n reke iai iraorao aika tamaroa. E kona ni karekei itabarara te kakaokoro n te anua ni maiu. E anga te katoto aei temanna ae e a maan n unimwaane: “Te aomata ae mamaamaa e kona ni mwengabuaka i rarikin te aomata ae kabwararia ao n reberake. E kona n taraa n akea bongani kaokoron anuaia, ma e kona ni kauekei kangaanga aika kakaiaki.” N am iango, a kai reke aia kangaanga aomata aika rangi ni kaokoro anuaia? Iangoa aia katoto abotoro aika uoman. Tera aroni Betero? Ko kona n iangoia bwa te mwaane ae kautaetae ao e tata. Ma tera aron Ioane? Ti kona n iangoia bwa e tatangira ao n angiin te tai e taratara raoi n ana taetae ao ana mwakuri. E bae n iai bukina tabeua ae a rio iai iango akanne ibukia abotoro aika uoman aikai. N taraana, a kakaokoro anuaia. Ma e nakoraoi aroia ngke a uaia ni mwakuri. (Mwa. 8:14; IKar. 2:9) Ngaia are a kona n uaia ni mwakuri ni boong aikai Kristian aika rangi ni kaokoro anuaia.

 Tao iai n am ekaretia te tari ae maraki nanom n ana taetaenikawai ao ana mwakuri. Ma ko ataia bwa e boni mate naba Kristo ibukin te aomata anne ao ko riai ni kaota tangirana. (Ioa. 13:34, 35; IRom 5:6-8) Ngaia are n oneani mwin ae ko na aki kan iraorao ma ngaia ke n aki tatabe irouna, titirakiniko ni kangai: ‘Te koaua bwa tariu aei e karaoa te bwai ae teretere bwa e bure n te Baibara? Bon nanona ni kani karaoa ae aki riai nakoiu? Ke a bon tii kaokoro anuara?’ Ao ae moan te kakawaki riki bon te titiraki aei: ‘Tera mai buakon aroarona aika raraoi ae I kona ni kakabwaiaaki iai?’

E rangi ni kakawaki te kabanea n titiraki anne. Ngkana e kabwararia te aomata ao ngkoe ko mamaamaa, iangoa bebeten arona ni moana te maroro n tain te uarongorongo. Tao ko kona ni butiia bwa kam na toa n te uarongorongo bwa ko aonga ni karekea reireiam irouna. Ngkana e taneiai ni bwaina te tituaraoi nakoia tabemwaang ao ngkoe tao ko aki bati, e aera ko aki taraa te kimwareirei are reke man te anganga nakoia aika kara, a aoraki, ke a kainnano? Te bwai ae kakawaki, bwa e ngae ngke a kakaokoro anuami, ma ko kona ni kaan riki ma tarim mani kaatuuan am iango i aon anuana aika raraoi. Tao karaoan anne e kona n aki karikia bwa raoraom ae ko rangi ni kaan ma ngaia, ma e kona ni kaaningkami ao ni karikirakea te rau iroum, ao n te ekaretia ae bwanin.

A bae ni kaokoro anuaia Euoria ma Tuntuke. Ma e kaungaia te abotoro Bauro bwa a na “kaboraoi aia iango n ana mwakuri te Uea.” (IBir. 4:2) Ko kona naba ngkoe n uaiakina te tia anne ao te tia ae irekereke ma karekean te rau?

N aron titania aika riki n aki akaka n te onnaroka n uee, e kona naba n reke ribaakia tabemwaang ao n ririkirake, ngkana ti aki kataia n taeka wakaana. Ngkana e a  taonakinako nanon te aomata n te riribai, e a kona n rotaki te ekaretia. Ngkana ti tangira Iehova ma tarira, ti na kabanea ara konaa n taraia bwa ara kangaanga i marenara, e na aki rotiia ana aomata te Atua ke ni kakerikaaka te rau.

Ngkana ti kanakoraoi kangaanga ibukini karekean te rau, ane ti na mimi ni mwina aika tamaroa. Iangoa te baere e rinanona te tia Kakoaua temanna: “I namakinna bwa kaanga e karikai bwa te teei te tari te aine temanna. E maraki nanou iai. Ngke e a rikirake uniu, I a moanna n aki ataa te riai nakoina. I iango ni kangai, ‘Ngkai e aki kaota karineau, N na aki naba karinea.’ ”

E a moanna te tia Kakoaua aei n iaiangoi ana mwakuri. E taku: “I a moanna n nori kabwakan arou, ao e maraki nanou iai. I ataia ae I riai ni bita au iango. Imwin tataroakinana nakon Iehova, I kabooa au bwaintangira ae uarereke nakon tariu arei, ao I korea au reta ni kabwaraa au bure ibukin arou ae buakaka. Ti irabwati ao ni boraraoi bwa ti na mwaninga taekana. Ai bon akea ara kangaanga imwina.”

A rangi ni kainnanoa te rau aomata. Ma a bati aika karaoi baika aki karekea te rau ngkana a namakina kamangoraia ke rotakibuakan nakoaia. E riiriki aei irouia naake a aki taromauria Iehova, ma e riai ni moanibwai te rau irouia taan taromauria ake a uouota arana. E kaira Bauro n taamneina bwa e na korea aei: “I butiingkami . . . bwa kam na nakonako n te aro ae tau ma weteami are kam weteaki iai, n te nanorinano n taai nako ao n te nimamannei, ao n te taotaonakinnano, n taotaon nanomi i marenami n te tangira, ni kaingaingai nanomi ni maiuakina te aro ni katiteuanaaki rinanon te taamnei n te bwai ni kabaebae are te raoi.” (IEbe. 4:1-3) Moan te kakawaki te “bwai ni kabaebae are te raoi.” Ti bia kabatiaa te rau ao ni motinnanoia bwa ti na kanakoraoi kangaanga nako ake a riki i buakora.