MM̀ GBÒ gbáá 670 B.C.E., pá Àsìríà ní e ba beè dú kpóó bẹbẹ̀l ea palàge bọọ́ boo kunukẽ̀í ẽ́. British Museum website kọ́ọ̀ “ba beè lẹ̀ẹ̀là bel ló Sáíprọ̀s ea di deè dọ̀ọ̀mà tẽ́ nàànì tẹlẹ Iran ea di deè báà nàànì, vaá à íe tṍó e ba beè lẹ̀ẹ̀là nàgé bel ló pá Íjèpt.” A pọ̀b bon ea dú Nínàvà ní ea beè palàge bọọ lọ̀l vaá à lee beeá ló boo kunukẽ̀í ẽ́. A beè ié nú e bà tṍ ea kpé dẽe, gbò pọ̀b tọ ea palàge dú lé, nè gã́bug pọ̀b kà tọ ge sì gé bugi kpá. Gbò nú e ba beè emí gbàà kú gbò gbọọ ea di Nínàvà deè kéléá zógè kọọ̀ Méné Ashurbanipal, dì belí dõòna kà gbò méné e ba beè bẹ̀l Àsìríà, beè kọọ̀ ẹlẹẹ̀ “méné bàlà boo.” Tṍó e ẹlẹ géè bẹ̀l, à géè belí kọọ̀ tọ́ọ̀ nen náa é láá bé pá Àsìríà nè Nínàvà èlbá.

Sõò tṍó e pá Àsìríà ni palàge ié kpóó, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Zẹ̀fànáíà beè gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀: “[Jehovah] é . . . kyọsĩ́ Àsìríà, vaá àé náa kọọ̀ Nínàvà á dú kóló m belí boo kpáà bàlà ól záí sãa.” Gbá ló vó, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Náhùm beè gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀: “Tui ẹ́ẹ́ kpé, tui nóò kpé! . . . Pọ̀b boná a dú kóló m, tọ́ọ̀ nen á gé m, baa kyọsĩ́! . . . Kọ̀láá nen ea moníi é téélá ààí ló vaá kọọ̀, ‘Baa kyọsĩ́ Nínàvà é!’” (Zèf. 2:13; Náh. 2:9, 10; 3:7) Tṍó e gbò nen dã́ gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrìá ba beè láá kọọ̀: ‘É kọọ̀ níá é láá valí gé? É kọọ̀ bàé láá kyọ̀sĩ́ gbele Àsìríà?’ A beè iè ge tõó ló gbò nen kọ náa é láá valí.

Kọ̀bèè vó, ba beè kyọ̀sĩ́! Pá Bábilọ̀n nè Mídìà beè bé pá Àsìríà èlbá pọ́ì ńkem̀ tṍó besĩ́ì gbáá 670 B.C.E. à kalá iná kùbmà. Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, Nínàvà beè gbóó tá nyíè gbò nen vaá gbò nen náa beè tõona! Dì belí bé e ene kà kpá ea di The Metropolitan Museum of Art ea di New York kọ́ naa, “Gbo nen náa beè nyimá ná nú ea kil ló pọ̀b boná, áá mm̀ Kpá Káí ní e bà ólò dã́ nú ea kil ló Nínàvà lọ̀lẹ.” Biblical Archaeology Society kọ́ọ̀, “tọ́ọ̀ nen náa beè nyimá kọọ̀ gbele pọ̀b boǹ Àsìríà beè zẹ́ẹ́ dì.” Sõò mm̀ gbáá 1845, enè nen ea ólò nó nú ea kil ló nòòtẽ́ nómá gbò nen ea bée kọlà Austen Henry Layard beè dààmà togó gè ùb kiẽ́e e Nínàvà beè dì. Gbò nú ea mon zógè kọọ̀ Nínàvà beè dú pọ̀b bon e ka beè di ló.

Bé e gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea kil ló Nínàvà ḿḿ-má gbõ̀ònà bé e ba beè kọ́ naa, síè kpóó bẹẹ zìgà kọọ̀ gbò kọ́ọ̀ bùlà ea di mm̀ Kpá Káí ea kil ló bé e kpóó bìlà bẹbẹ̀l deè nieí é íná kùbmà naa, é ḿḿ-má nagé.—Dán. 2:44; Kùùà 19:15, 19-21.