Anase ha akakuaa vaʼekue Rmáyshpe, peteĩ puévlo oĩva Líbanope, Israel ypýpe. Che ningo akakuaa pe gérra sivíl tiémpope ha upéva chetraumaite. Haʼete voi ku ahendupáva gueteri mbaʼéichapa okapu umi vómba ha ahechapávaicha umi hénte inosénte opytáva mutiládo umíva káusare. Opárupi rei oĩ vaʼekue umi delinkuénte ha hénte ivioléntova.

Che família ha che ropertenese vaʼekue peteĩ rrelihión katólika Orienteguápe, hérava Maronita. Éntre 12 roime vaʼekue ógape, ha che túva siémpre ombaʼapo jejopy vaʼekue omeʼẽ hag̃ua oréve roikotevẽva, ha che sy katu oñenkarga oregueraha hag̃ua iglésiape. Kon el tiémpo ahechakuaa avavénte nopenaiha umi imboriahúvare, ni pe rrelihión rohohápe, ha upéva chestorvaiterei.

Chemitãrusúpe, chetavyete vaʼekue la kung fúre. Ha ndahaʼéi voi la guaʼu guaʼúnte añentrenáva. Mbeguekatúpe aaprendéma umi téknika aporombyepoti hag̃ua che py ha che pópe, ha aipurukuaáma umi árma ártes marsialespegua. Che apensámi: “Ndaikatúiramo jepe ajoko la gérra, ikatúta ajoko umi hénte ivioléntovape”. Ha péicha ajapo, ahechárõ oĩha oñorairõva hína, ensegída aha asepara chupekuéra. Che arrenegámi oimeraẽ mbaʼe reíre ha chepochypa rei. Umi oikóva sur gotyo Líbanope okyhyjepa voi chehegui, pórke oikuaa porã che naponderaiha umi ivioléntovare ni ojapóvare inhustísia.

Áño 1980-pe, aike peteĩ club de kung fúpe oĩva Beirútpe. Ni umi vómba ni umi vála ndachejokói vaʼekue aha hag̃ua añentrena káda día. Che idoloite vaʼekue Bruce Lee, peteĩ aktór estadounidénse osẽ vaʼekue kampeón de kung fu ha ituvakuéra haʼéva chíno. Upévare añepeina, aguata ha asapukái voi haʼéicha añorairõ jave. Avei akaru, ake ha aiko haʼéicha ha núnka ni ndapukavýiva.

Che ningo ahaseterei vaʼekue Chínape añorairõ hag̃ua kung fu profesionál, upévante voi areko che akãme. Péro peteĩ díape, añentrena porãve jave upearã, arresivi peteĩ visíta. Chemanduʼa areko hague chejehe  che unifórme négro de kung fu ha cheryʼái cherykue, péro lomímonte asẽ ahecha mávapa la oúva. Upépe ahecha peteĩ che amígope mokõi testígo de Jehová ndive. Haʼekuéra oñeʼẽse chéve la Bíbliare, péro che haʼe chupekuéra ndaikuaaiha mbaʼevete upévagui. Ni nañeimahinái mbaʼeichaitépa okambiáta upe guive che rekove.

Umi Testígo oipuru la Biblia ohechauka hag̃ua chéve ndaiporiha ni peteĩ yvypóra ikatu vaʼerã ojoko pe violénsia ha inhustísia, ha oexplika chéve hikuái Satanás káusare oikoha koʼã mbaʼe (Apocalipsis 12:12). Chesorprende ahechávo mbaʼeichaitépa ipyʼaguapy hikuái ha ojekuaa hesekuéra ogueroviaha umi mbaʼe heʼíva. Ha avyʼaiterei aikuaávo Ñandejára heraha Jehová (Salmo 83:18). Olee avei chéve hikuái 1 Timoteo 4:8, upépe heʼi: “Pe ehersísio jajapóva ñamombarete hag̃ua ñande rete, saʼimínte ideprovécho; péro ñamombaʼeguasúrõ Ñandejárape ñande pyʼaite guive, ideprovécho opa mbaʼépe, ñanepytyvõgui jahupyty hag̃ua heta mbaʼe porã koʼág̃ama voi ha amo gotyove avei”. Ko téxto heʼíva ningo opokoiterei cherehe.

Péro che família ndoipotái astudia la Biblia ha heʼi umi Testígope anivéma hag̃ua ou chevisita, ambyasyeterei ningo upéva. Péro che ajedesidíma ahejávo pe kung fu ha astudiávo la Biblia, toiko la oikóva. Che ermanokuérape ndogustái upéva, péro che lomímonte aheka umi testígo de Jehovápe chemboʼe hag̃ua hikuái la Biblia.

Opárupi ningo aheka chupekuéra, péro ni maerã rei piko. Upéva upe interínpe, ou omano che túva ha hetave desgrásia ohupyty che famíliape. Opa koʼã mbaʼe ningo chereja vaieterei. Upéi añepyrũ ambaʼapo peteĩ emprésa de konstruksiónpe, ha peteĩ díape che kompañéro de traváho, hérava Adel, oporandu chéve mbaʼérepa cherovasyete. Amombeʼu chupe che túva omano hague, ha haʼe heʼi chéve la Bíbliape heʼiha ikatuha orresusita. Avía sído Adel Testígo raʼe. Nueve mése astudia hendive la Biblia, ha avyʼaiterei pórke haʼe iñamávle ha ipasiénsia cherehe.

Amáske astudia ahechakuaa heta mbaʼépe akambia vaʼerãha, ha upéva ijetuʼu vaʼekue chéve. Chéngo arrenegámi oimeraẽ mbaʼére ha chepochypa rei, péro koʼág̃a ajejokokuaavéma vaʼerã. Añehaʼã ajapo upéicha, ha la Biblia chepytyvõ upearã. Por ehémplo, Mateo 5:44-pe Jesús omeʼẽ vaʼekue ko konsého: “Akóintekena pehayhu pene enemigokuérape ha peñemboʼe umi pendepersegívare”. Ha Romanos 12:19-pe katu Pablo heʼi: “Ani peñevenga [...]. Ñandejára Ñeʼẽme ojehai voi: ‘Che añevengáta ha amyengoviáta chupekuéra hembiapo vaikuére’, heʼi Jehová”. Koʼã ha hetave téxto oĩva la Bíbliape, chepytyvõ mbeguekatúpe chepyʼaguapyve hag̃ua.

Ñepyrũrã ningo che família ndoipotái vaʼekue astudia umi Testígondi, péro koʼág̃a orrespetáma chupekuéra. Peteĩ che ermánogui katu oiko voi testígo de Jehová, ha che sy odefende ore kreénsia omanoha día peve.

Koʼág̃a avyʼaiterei che rembireko Anítandi, haʼe ningo iguápa ha siémpre cheapoja aikotevẽve jave. Mokõivévante roipurupa lénto ore tiémpo ropredika hag̃ua ore rapichakuérape. Ha áño 2000-pe rova Suéciape, peteĩ siuda héravape Eskilstuna, ikatu hag̃uáicha roipytyvõ umi hénte oñeʼẽvape árabe.

Koʼag̃aite peve apensa mbaʼéichapa osufri umi hénte pe violénsia káusare. Péro chepyʼaguapyvéma antendévo mbaʼéicha rupípa jasufriete ha aikuaávo koʼẽrõitéma Ñandejára ohunditaha umi ñanembohasa asývape (Salmo 37:29).