1. Sin-o ang nagtuga sang tanan nga buhi nga butang?

“SI Jehova amo ang matuod nga Dios,” siling sang propeta nga si Jeremias. “Sia ang buhi nga Dios.” (Jeremias 10:10) Si Jehova nga Dios amo man ang Manunuga sang tanan nga buhi nga butang. Ang mga tinuga sa langit nagsiling sa iya: “Gintuga mo ang tanan nga butang, kag bangod sang imo kabubut-on nagluntad sila kag natuga.” (Bugna 4:11) Sa isa ka kanta sang pagdayaw sa Dios, si Hari David nagsiling: “Ikaw ang tuburan sang kabuhi.” (Salmo 36:9) Gani, ang kabuhi regalo sang Dios.

2. Para masuportahan ang aton kabuhi, ano ang ginahimo sang Dios?

² Ginasuportahan man ni Jehova ang aton kabuhi. (Binuhatan 17:28) Ginahatagan niya kita sing pagkaon nga aton ginakaon, tubig nga aton ginainom, hangin nga aton ginaginhawa, kag duta nga aton ginaistaran. (Basaha ang Binuhatan 14:15-17.) Ginahatag ini ni Jehova sa paagi nga nagapalipay sa aton. Pero para makompleto gid ang aton kalipay, dapat naton tun-an kag tumanon ang kasuguan sang Dios.—Isaias 48:17, 18.

3. Ano ang pagtan-aw sang Dios sa pagpatay kay Abel?

³ Gusto sang Dios nga respetuhon naton ang kabuhi—ang aton kag ang iya sang iban. Halimbawa, sang panahon  nanday Adan kag Eva, ang ila anak nga si Cain naakig gid sa iya manghod nga si Abel. Ginpaandaman ni Jehova si Cain nga basi makahimo sia sing daku gid nga sala bangod sa iya kaakig. Pero wala nagpamati si Cain sa sini nga paandam. “Ginpatay ni Cain si Abel nga iya utod.” (Genesis 4:3-8) Ginsilutan ni Jehova si Cain kay ginpatay niya ang iya utod.—Genesis 4:9-11.

4. Sa Kasuguan ni Moises, paano ginpakita sang Dios nga importante gid ang kabuhi?

⁴ Linibo ka tuig sang ulihi, ginhatagan ni Jehova ang katawhan sang Israel sing kasuguan para eksakto ang ila pag-alagad sa iya. Ini nga kasuguan ginhatag paagi sa propeta nga si Moises, gani ginatawag ini kon kaisa nga Kasuguan ni Moises. Ang isa sa mga sugo sang Kasuguan ni Moises nagsiling: “Indi kamo magpatay.” (Deuteronomio 5:17) Ginapakita sini sa mga Israelinhon nga importante gid sa Dios ang kabuhi sang tawo, gani dapat importante man sa mga tawo ang kabuhi sang iban.

5. Ano dapat ang aton panindugan parte sa aborsion?

⁵ Kamusta naman ang kabuhi sang wala pa matawo nga bata? Sa Kasuguan ni Moises, kon ang bata nga ginabusong mahulog kag ikaw ang rason, may salabton ka. Huo, bisan ang kabuhi sang wala pa matawo nga bata importante gid kay Jehova. (Basaha ang Exodo 21:22, 23; Salmo 127:3.) Buot silingon, ang aborsion ukon pagpahulog sala.

6. Ngaa indi kita dapat magdumot sa aton isigkatawo?

⁶ Kon ginarespeto naton ang kabuhi, dapat nga eksakto ang aton pagtan-aw sa aton isigkatawo. Ang Biblia nagasiling: “Ang nagadumot sa iya utod manugpatay sang tawo, kag nahibaluan ninyo nga wala sing manugpatay sang tawo nga may kabuhi nga wala sing katapusan.” (1 Juan 3:15) Kon gusto naton ang kabuhi nga wala sing katapusan, dapat naton gabuton sa aton tagipusuon ang tanan nga  dumot sa aton isigkatawo, kay ang dumot amo pirme ang rason sang masingki nga mga buhat. (1 Juan 3:11, 12) Importante gid nga tun-an naton nga maghigugmaanay.

7. Ano ang pila ka buhat nga wala nagapakita sing pagrespeto sa kabuhi?

⁷ Kamusta naman ang pagrespeto sa aton mismo kabuhi? Normal lang nga indi gusto sang mga tawo nga mapatay, pero ang iban nagarisgo sang ila kabuhi para sa kalipayan. Halimbawa, madamo ang nagapanigarilyo, nagamama, kag nagadroga. Ini nga mga bisyo nagahalit sa lawas kag pirme nagaresulta sa kamatayon. Ang isa nga may amo sini nga bisyo wala nagapamensar nga sagrado ang kabuhi. Para sa Dios, ini nga mga buhat mahigko. (Basaha ang Roma 6:19; 12:1; 2 Corinto 7:1.) Para batunon sang Dios ang aton pag-alagad, dapat naton untatan ini nga mga bisyo bisan mabudlay gid ini himuon. Si Jehova magabulig sa aton, kag nalipay sia kon ginahalungan gid naton ang kabuhi nga iya ginregalo.

8. Ngaa dapat pirme kita nagahalong?

⁸ Ginarespeto naton ang kabuhi kon pirme kita nagahalong. Wala kita nagapinagusto lang kag nagarisgo sang aton kabuhi para malingaw ukon malipay. Nagahalong kita sa pag-drayb kag wala nagaentra sa mapintas kag delikado nga mga sports. (Salmo 11:5) Ang Kasuguan sang Dios sa pungsod sang Israel sang una nagsiling: “Kon magpatindog kamo sing bag-o nga balay [nga tapan ang atop], himuan ninyo sing barandilya ang inyo atop agod wala sing mahulog kag indi makasala sa dugo ang inyo panimalay.” (Deuteronomio 22:8) Base sa prinsipio sini nga sugo, siguraduha nga wala sing peligro ang mga hagdan sa inyo balay para wala sing masandad, mahulog, kag mahalitan. Kon may salakyan kamo, siguraduha nga maayo ang kondisyon sini. Ang inyo balay ukon salakyan indi dapat magbutang sa imo kag sa iban sa peligro.

9. Kon ginarespeto naton ang kabuhi, paano naton dapat tratuhon ang mga sapat?

 ⁹ Kamusta naman ang kabuhi sang sapat? Ang ila kabuhi sagrado man sa Manunuga. Ginapasugtan sang Dios nga patyon ang mga sapat para may makaon kag makahimo sing bayo ukon para proteksionan ang mga tawo sa peligro. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28) Pero sala gid ang pagsakit sa mga sapat ukon pagpatay sa ila bilang sports. Ang isa nga nagahimo sini wala gid nagarespeto sa pagkasagrado sang kabuhi.—Hulubaton 12:10.

10. Ano ang ginsiling sang Dios nga nagapakita nga may koneksion ang kabuhi kag dugo?

¹⁰ Sa tapos ginpatay ni Cain ang iya utod nga si Abel, ginsilingan ni Jehova si Cain: “Ang dugo sang imo utod nagasinggit sa akon halin sa duta.” (Genesis 4:10) Sang ginsiling sang Dios ang parte sa dugo ni Abel, ang buot niya silingon amo ang kabuhi ni Abel. Ginpatay ni Cain si Abel, kag dapat sia silutan. Daw pareho lang nga ang dugo, ukon kabuhi ni Abel, nagapangayo sing hustisya kay Jehova. Ang koneksion sang kabuhi kag dugo nag-athag liwat pagkatapos sang Baha sang panahon ni Noe. Antes sang Baha, ang ginakaon sang mga tawo mga prutas lang, utan, uyas, kag mga liso. Pagkatapos sang Baha, ginsilingan ni Jehova si Noe kag ang iya kabataan: “Mangin kalan-on ninyo ang tanan nga buhi nga sapat.” Pero, may ginadilian ang Dios: “Indi ninyo pagkaunon ang karne nga may dugo, kay ang dugo amo ang kabuhi.” (Genesis 1:29; 9:3, 4) Maathag nga para kay Jehova, may koneksion gid ukon kaangtanan ang kabuhi kag ang dugo sang isa ka tinuga.

11. Halin sang panahon ni Noe, ano ang ginadilian sang Dios parte sa dugo?

¹¹ Ginarespeto naton ang dugo kon indi naton ini pagkaunon. Sa Kasuguan nga ginhatag ni Jehova sa mga Israelinhon,  nagsugo sia: “Kon ang isa ka Israelinhon . . . magpangayam kag makadakop sia sing ilahas nga sapat ukon sing pispis nga makaon, dapat niya iula ang dugo sini kag tabunan ini sing yab-ok. . . . Nagsiling ako sa mga Israelinhon: ‘Indi kamo magkaon sing dugo sang bisan ano nga sahi sang unod.’” (Levitico 17:13, 14) Ang sugo sang Dios nga indi pagkaunon ang dugo sang sapat una nga ginhatag kay Noe mga 800 ka tuig antes sang panahon sang mga Israelinhon. Kag asta subong dapat ini gihapon tumanon. Gani klaro gid nga para kay Jehova, puede kaunon sang iya mga alagad ang karne sang sapat pero indi ang dugo. Dapat nila iula ang dugo sa duta, nga daw pareho lang nga ginabalik nila sa Dios ang kabuhi sang isa ka tinuga.

12. Sang unang siglo, may sugo parte sa dugo nga ginhatag paagi sa balaan nga espiritu nga dapat tumanon asta subong. Ano ini nga sugo?

¹² Pareho man sini ang ginasugo sa mga Cristiano. Ang mga apostoles kag ang iban pa nga lalaki nga nagadumala sa mga sumulunod ni Jesus sang unang siglo nagmiting para magdesisyon kon ano nga mga sugo ang dapat tumanon sang tanan sa kongregasyon sang mga Cristiano. Ini ang ila desisyon: “Ginbuligan kami sang balaan nga espiritu sa pagpamat-od nga indi na kamo pagpabug-atan pa luwas sa sining mga butang nga kinahanglan himuon: Padayon kamo nga maglikaw sa mga butang nga ginhalad sa mga diosdios kag indi kamo magkaon sing nakuga nga mga sapat [“napatay nga sapat nga wala mapatulo ang dugo,” footnote], kag maglikaw kamo sa dugo kag sa seksuwal nga imoralidad.” (Binuhatan 15:28, 29; 21:25) Gani dapat ‘padayon kita nga maglikaw sa dugo.’ Para sa Dios, daw pareho lang nga nagalikaw kita sa pagsimba sa mga diosdios kag sa seksuwal nga imoralidad kon maglikaw kita sa dugo.

13. Ipaathag kon ngaa nadala sa sugo nga maglikaw sa dugo ang pagpatughong sing dugo.

¹³ Nadala bala sa sugo nga maglikaw sa dugo ang  pagpatughong sing dugo? Huo. Halimbawa, ibutang ta nga nagsiling ang doktor nga likawan mo ang makahulubog nga mga ilimnon. Ang pamangkot, nagalikaw ka bala sa ilimnon kon itughong mo ini sa imo ugat? Siempre wala! Amo man sini ang paglikaw sa dugo. Dapat naton likawan ang bisan ano nga paagi nga mapasulod ini sa aton lawas. Gani ang buot silingon sang sugo nga maglikaw sa dugo amo nga indi gid kita magpasugot nga itughong ang dugo sa aton ugat.

14, 15. Kon magsiling ang mga doktor nga dapat tughungan sing dugo ang isa ka Cristiano, ano ang himuon niya, kag ngaa?

¹⁴ Paano kon ang isa ka Cristiano naaksidente ukon kinahanglan operahan? Ayhan mahambal ang mga doktor nga dapat sia tughungan sing dugo para mabuhi. Siempre, indi gusto sang isa ka Cristiano nga mapatay. Para proteksionan ang kabuhi nga importante gid nga regalo sang Dios, mahimo niya batunon ang iban nga paagi sang pagbulong nga wala nagagamit sing dugo. Puede sia mamangkot kon bala may ara sina nga pagbulong kag magbaton sing sarisari nga alternatibo ukon opsyon sang pagbulong nga wala nagagamit sing dugo.

¹⁵ May pulos bala kon indi pagsundon sang isa ka Cristiano ang sugo sang Dios para lang maglawig ang iya kabuhi sa sini nga sistema sang mga butang? Si Jesus nagsiling: “Ang bisan sin-o nga luyag magluwas sang iya kabuhi madula niya ini, apang ang bisan sin-o nga madula ang iya kabuhi tungod sa akon makatigayon sini.” (Mateo 16:25) Indi naton gusto mapatay. Pero kon indi naton pagsundon ang sugo sang Dios kay gusto naton masalbar ang aton kabuhi subong, mahimo nga madula naton ang kabuhi nga wala sing katapusan. Gani mapakita naton ang kaalam kon nagasalig kita nga eksakto ang sugo sang Dios, kag kon mapatay gid man kita, dumdumon kita sang aton Manughatag sing Kabuhi. Banhawon niya kita kag ibalik niya ang bilidhon  gid nga regalo nga kabuhi.—Juan 5:28, 29; Hebreo 11:6.

16. Kon parte sa dugo, ano ang determinado nga himuon sang mga alagad sang Dios?

¹⁶ Subong, ang matutom nga mga alagad sang Dios determinado gid nga magtuman sa iya sugo parte sa dugo. Indi gid sila magkaon sang bisan ano nga may dugo. Indi man sila magpasugot nga gamiton ang dugo sa pagbulong sa ila. * Sigurado sila nga ang Manunuga sang dugo nakabalo kon ano ang pinakamaayo para sa ila. Nagapati ka bala sa sini?

17. Sa Israel sang una, ano lang ang eksakto nga paagi sang paggamit sang dugo nga ginabaton ni Jehova nga Dios?

¹⁷ Ginpakita sa Kasuguan ni Moises nga isa lang ang eksakto nga paagi sang paggamit sang dugo. Parte sa pagsimba nga ginapatuman sa Israel sang una, si Jehova nagsugo: “Ang kabuhi sang unod yara sa dugo, kag ginahatag ko ini sa halaran agod maghimo kamo sing pagtumbas para sa sala ninyo. Ang dugo amo ang nagatumbas sa sala.” (Levitico 17:11) Kon makasala ang mga Israelinhon, mahimo sila mapatawad paagi sa paghalad sing sapat kag pagwisik sang dugo sini sa halaran sang tabernakulo kag  sang ulihi sa templo sang Dios. Gani ang eksakto lang nga paagi sang paggamit sang dugo amo ang paggamit sini sa paghalad.

18. Paagi sa ginpatulo nga dugo ni Jesus, ano ang aton mabaton nga mga benepisyo kag mga pagpakamaayo?

¹⁸ Ang matuod nga mga Cristiano wala na sa idalom sang Kasuguan ni Moises, amo nga wala sila nagahalad sing mga sapat kag nagawisik sang dugo sini sa halaran. (Hebreo 10:1) Pero, ang paggamit sang dugo sa halaran sa Israel sang una landong sang bilidhon nga halad sang Anak sang Dios, si Jesucristo. Pareho sang natun-an naton sa Kapitulo 5, ginhatag ni Jesus ang iya tawhanon nga kabuhi para sa aton paagi sa pagpatulo sang iya dugo bilang halad. Dayon nagkayab sia sa langit kag ginhalad sa Dios sing makaisa gid lang ang balor sang iya ginpatulo nga dugo. (Hebreo 9:11, 12) Ini ang nangin basihan para  mapatawad ang aton mga sala kag may kahigayunan na kita nga mabuhi sing wala katapusan. (Mateo 20:28; Juan 3:16) Importante gid ini nga paggamit sang dugo! (1 Pedro 1:18, 19) Maluwas lamang kita kon magtuo kita sa balor sang ginpatulo nga dugo ni Jesus.

19. Para ‘wala kita sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo,’ ano ang dapat naton himuon?

¹⁹ Nagapasalamat gid kita kay Jehova nga Dios sa regalo nga kabuhi nga ginhatag niya bangod sa iya gugma. Kag indi bala nga gusto man naton nga isugid sa iban ang kahigayunan nga makabaton sila sing kabuhi nga wala sing katapusan paagi sa pagtuo sa halad ni Jesus? Pareho kay Jehova, kon nagaulikid kita sa kabuhi sang aton isigkatawo, malipay gid kita nga isugid ini sa ila. (Basaha ang Ezequiel 3:17-21.) Kon ginatinguhaan naton nga himuon ini nga responsibilidad, makasiling man kita pareho kay apostol Pablo: “Wala ako sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo, kay wala ako magpugong sa pagsugid sa inyo sang kabubut-on sang Dios para sa katawhan.” (Binuhatan 20:26, 27) Ang pagsugid sa mga tawo parte sa Dios kag sa iya katuyuan maayo gid nga paagi para mapakita naton ang aton daku nga pagrespeto sa kabuhi kag sa dugo.