1. Ngaa indi makasulod sa hardin sang Eden ang pamilya nanday Adan kag Eva, kag ano gid ang handum ni Abel?

GINABANTAYAN ni Abel ang iya panong sang karnero samtang malinong ini nga nagahalab sa bakulod. Mahimo nga nasiplatan niya sa unhan ang diutay nga kasanag. Nahibaluan niya nga espada ini nga wala untat nga nagatiyog kag nagapugong para wala sing makasulod sa hardin sang Eden. Didto anay nagaistar ang iya mga ginikanan, pero indi na sila ukon ang ila kabataan makasulod didto. Handurawa nga ginahuyop sang hangin sa kahapunon ang buhok ni Abel samtang nagatangla sia kag nagapamalandong parte sa iya Manunuga. Mapasag-uli pa ayhan ang kaangtanan sang mga tawo sa Dios? Amo gid sini ang handum ni Abel.

2-4. Paano nagahambal si Abel sa aton subong?

² Si Abel nagahambal sa imo subong. Mabatian mo bala sia? Mahimo magasiling ka nga imposible ina kay madugay na nga napatay ining ikaduha nga anak ni Adan. Nadunot na ang iya lawas kag nagsimpon na sa yab-ok sa sulod sang halos 6,000 ka tuig. Parte sa patay, ang Biblia nagatudlo sa aton: “Wala [sila] makahibalo sang bisan ano.” (Man. 9:5, 10) Dugang pa, wala sing ginhambal si Abel nga narekord sa Biblia. Gani paano sia makahambal sa aton?

³ Si apostol Pablo gintuytuyan sa pagsiling sini parte kay Abel: “Paagi sa sini, bisan pa patay na sia, nagahambal pa gihapon.” (Basaha ang Hebreo 11:4.) Sa ano nga paagi nagahambal si Abel? Paagi sa pagtuo. Sia ang una nga tawo nga nakapalambo sinang tumalagsahon nga kinaiya. Talalupangdon gid ang iya pagpakita sing pagtuo amo nga ang iya halimbawa buhi, isa ka malig-on nga talaksan nga puede naton ilugon subong. Kon tun-an naton ang iya pagtuo kag tinguhaan nga ilugon ini, ang rekord ni Abel daw tuodtuod nga nagahambal sa aton.

⁴ Ano ang matun-an naton kay Abel kag sa iya pagtuo kay diutay lamang ang ginsiling sang Biblia parte sa iya? Hibaluon naton.

5. Ano ang buot silingon ni Jesus sang gin-angot niya si Abel sa “pagtukod sa kalibutan”? (Tan-awa man ang footnote.)

⁵ Natawo si Abel wala pa lang madugay nga gintuga ang una nga tawo. Gin-angot sang ulihi ni Jesus si Abel sa “pagtukod sa kalibutan.” (Basaha ang Lucas 11:50, 51.) Maathag nga ang ginapatuhuyan diri ni Jesus amo ang kalibutan sang katawhan nga may paglaum nga mahilway sa sala. Bisan pa nga si Abel ikap-at nga tawo nga nagluntad, daw sia ang una nga nakita sang Dios nga puede gawaron. * Ginapakita sini nga nagdaku si Abel nga wala sing maayo nga halimbawa nga mailog.

6. Ano nga sahi sang mga tawo ang mga ginikanan ni Abel?

⁶ Bisan bag-o pa lang ang kalibutan, masubo na ang katawhan. Mahimo nga matahom kag mapagsik ang mga ginikanan ni Abel nga sanday Adan kag Eva. Pero nakasala sila, kag nahibaluan nila ini. Himpit sila sadto, kag may paglaum nga mabuhi sing wala katapusan. Pero nagrebelde sila kay Jehova nga Dios kag ginpagua sa ila puluy-an nga Paraiso sa hardin sang Eden. Bangod gin-una nila ang ila mga kailigbon sangsa iban pa nga butang, lakip ang mga kinahanglanon sang ila kaliwat, nadula nila ang pagkahimpit kag ang kabuhi nga wala sing katapusan.—Gen. 2:15–3:24.

7, 8. Ano ang ginsiling ni Eva sang natawo si Cain, kag ano ang mahimo nga ginahunahuna niya?

⁷ Mabudlay ang pangabuhi nanday Adan kag Eva sang ginpagua  sila sa hardin. Pero sang natawo ang ila subang, ginhingalanan nila sia nga Cain, ukon “Isa nga Ginbun-ag,” kag si Eva nagsiling: “Nakabaton ako sing lalaki sa bulig sang GINOO.” Ginapakita sang iya ginsiling nga mahimo nadumduman niya ang saad ni Jehova sa hardin, nga nagatagna nga ang isa ka babayi magapatubas sang “binhi,” ukon kaliwat, nga magalaglag sa ulihi sang isa nga malaut nga nagsulay kanday Adan kag Eva. (Gen. 3:15, New World Translation of the Holy Scriptures, NW; 4:1) Ginahunahuna bala ni Eva nga sia ang babayi sa tagna kag si Cain ang ginsaad nga “binhi”?

⁸ Kon amo, nagsala gid sia. Dugang pa, kon amo sini ang gintudlo nila ni Adan kay Cain samtang nagadaku sia, pat-od nga nagpatubo ini sang iya bugal. Sang ulihi, ginbun-ag ni Eva ang iya ikaduha nga anak, pero wala kita sing nahibaluan nga gindayaw sia. Ginhingalanan nila sia nga Abel, nga mahimo nagakahulugan sing “Ginhawa,” ukon “Wala pulos.” (Gen. 4:2) Ginapakita bala sini nga ngalan nga daw diutay lang ang malauman kay Abel sangsa kay Cain? Posible, pero indi kita sigurado.

9. Ano ang matun-an sang mga ginikanan subong sa aton una nga mga ginikanan?

⁹ May matun-an ang mga ginikanan subong sa sining una nga mga ginikanan. Paagi sa inyo mga hambal kag buhat, ginadabukan bala ninyo ang bugal, ambisyon, kag kakagod sang inyo mga bata? Ukon ginatudluan ninyo sila nga higugmaon si Jehova nga Dios kag mangin abyan niya? Makapasubo nga napaslawan ang una nga mga ginikanan sa ila responsibilidad. Pero may paglaum ang ila mga kaliwat.

10, 11. Ano ang obra nanday Cain kag Abel, kag ano nga kinaiya ang napalambo ni Abel?

¹⁰ Samtang nagadaku ang duha ka bata, mahimo nga ginhanas sila ni Adan sa mga hilikuton para maamanan ang pamilya. Si Cain nangin mangunguma, si Abel naman nangin manugbantay sang karnero.

¹¹ Pero may ginhimo pa nga mas importante si Abel. Sa pagligad sang mga tinuig, nagpalambo sia sing pagtuo—isa ka matahom nga kinaiya nga ginsulat ni Pablo sang ulihi. Hunahunaa ini! Wala sang maayo nga tawo sadto nga mailog ni Abel. Pero paano sia nakapalambo sing pagtuo kay Jehova nga Dios? Binagbinaga ang tatlo ka mabakod nga basihan nga nakabulig kay Abel.

12, 13. Paano ang pagpanilag sa mga tinuga ni Jehova nakabulig kay Abel nga mapalambo ang iya pagtuo?

¹² Mga tinuga ni Jehova. Matuod, ginpakamalaut ni Jehova ang duta, amo nga nagpatubas ini sang mga tunok kag hilamon nga nagpabudlay sa pagpanguma. Pero bugana gihapon nga nagpatubas sang  pagkaon ang duta para mabuhi ang pamilya ni Abel. Kag wala sing pagpakamalaut sa mga sapat, pati sa mga pispis kag isda; ukon sa mga bukid, linaw, suba, kag dagat; ukon sa langit, panganod, adlaw, bulan, kag mga bituon. Bisan diin magtan-aw si Abel, makita niya ang pamatuod sang gugma, kaalam, kag kaayo ni Jehova nga Dios, ang nagtuga sang tanan nga butang. (Basaha ang Roma 1:20.) Pat-od nga ang pagpamalandong sa sini nga mga butang nagpabakod sang pagtuo ni Abel.

¹³ Naghinguyang man si Abel sang tion sa pagpamalandong sa espirituwal nga mga butang. Handurawa nga nagabantay sia sang iya panong. Malayo ang ginalakat sang isa ka manugbantay. Ginatuytuyan niya ang mabuot nga mga karnero sa mga bakulod, kapatagan, patabok sa mga suba—nga nagapangita sang pinakamatambok nga halalban, pinakamaayo nga ilimnan, kag pinakahilway nga palahuwayan. Sa tanan nga tinuga sang Dios, ang mga karnero amo gid ang daw wala sing mahimo, nga daw gindesinyo sila para tuytuyan kag amligan sang mga tawo. Nahunahuna ayhan ni Abel nga kinahanglan man niya ang panuytoy, pangamlig, kag pag-atipan sang Isa nga mas maalam kag mas gamhanan sa bisan sin-o nga tawo? Wala sing duhaduha nga ginpabutyag niya ina sa iya mga pangamuyo, kag ang iya pagtuo padayon nga nagbakod.

14, 15. Ano nga mga saad ni Jehova ang ginpamalandungan ni Abel?

¹⁴ Mga saad ni Jehova. Mahimo nga ginsugid nanday Adan kag Eva sa ila mga bata kon ngaa gintabog sila sa hardin sang Eden. Gani madamo sing dapat pamalandungan si Abel.

¹⁵ Si Jehova nagsiling nga ang duta pakamalauton. Nakita gid ni Abel ang mga tunok kag mga hilamon nga nagapakita nga natuman ining mga pinamulong. Gintagna man ni Jehova nga si Eva magaantos sang kasakit sa pagbusong kag pagpanganak. Samtang nagakabun-ag ang mga manghod ni Abel, sigurado nga nakita niya nga nangin matuod man ining mga pinamulong. Nakita sing abanse ni Jehova nga mangin indi balanse si Eva sa paghandum sang pagpalangga kag atension sang iya bana kag nga dominaron sia ni Adan. Nakita mismo ni Abel ining masubo nga kamatuoran. Sa sini tanan,  nakita ni Abel nga masaligan gid ang pulong ni Jehova. Gani may malig-on gid sia nga rason nga magtuo sa saad sang Dios parte sa “binhi,” ukon kaliwat nga magatadlong sa ulihi sang sayop nga nagsugod sa Eden.—Gen. 3:15-19, NW.

16, 17. Ano ang mahimo nga natun-an ni Abel sa mga kerubin ni Jehova?

¹⁶ Mga alagad ni Jehova. Wala sing may nakita si Abel nga maayong halimbawa sa mga tawo. Pero indi lang tawo ang intelihente nga mga tinuga sa duta sadto. Sang ginpagua sanday Adan kag Eva sa hardin, ginpat-od ni Jehova nga indi sila ukon ang ila mga kaliwat makasulod sa sina nga Paraiso sa duta. Para bantayan ang alagyan, ginbutangan ini ni Jehova sang mga kerubin, isa ka mataas sing ranggo nga mga anghel, upod sa nagadabdab nga espada nga padayon nga nagatiyog.—Basaha ang Genesis 3:24.

¹⁷ Handurawa ang ginbatyag ni Abel sang nakita niya ining mga kerubin sang bata pa sia. Bangod nagpakita sila bilang tawo, makita ni Abel nga tuman sila ka gamhanan. Kag inang “espada” nga padayon nga nagadabdab kag nagatiyog, makahalawhaw man. Samtang nagadaku si Abel, nakita bala niya nga tinak-an ang mga kerubin kag naghalin sa ila puesto? Wala. Adlaw kag gab-i, mga tinuig kag mga dekada ang nagligad, ining intelihente kag gamhanan nga mga tinuga nagpabilin sa ila puesto. Gani natun-an ni Abel nga may matarong kag matutom nga mga alagad si Jehova nga Dios. Nakita ni Abel sa mga kerubin ang katutom kag pagkamatinumanon kay Jehova nga indi niya makita sa iya pamilya. Pat-od nga ining halimbawa sang mga anghel nagpabakod sang iya pagtuo.

18. Ano ang bastante naton nga basihan para magbakod ang aton pagtuo?

¹⁸ Labi nga nagbakod ang pagtuo ni Abel sang ginpamalandungan niya ang tanan nga ginpahayag ni Jehova parte sa Iya  kaugalingon paagi sa mga tinuga, mga saad, kag halimbawa sang Iya mga anghel. Gani ang iya halimbawa daw nagahambal sa aton. Ilabi ini nga makapalig-on sa mga pamatan-on bangod puede gali sila makapalambo sang matuod nga pagtuo kay Jehova nga Dios, bisan pa indi maayo nga huwaran ang ila pamilya. May bastante kita nga basihan para magbakod ang aton pagtuo paagi sa makatilingala nga mga tinuga sa palibot naton, sa bilog nga Biblia nga puede naton matigayon, kag sa madamo nga halimbawa sang pagtuo.

19. Ano ang importante nga kamatuoran nga nahangpan ni Abel sang ulihi?

¹⁹ Samtang nagabakod ang pagtuo ni Abel kay Jehova, gusto niya nga ipakita ina sa buhat. Pero ano ang mahatag sang ahaw nga tawo sa Manunuga sang uniberso? Wala gid nagakinahanglan ang Dios sang bisan ano nga dulot ukon bulig sa mga tawo. Sang ulihi, nahangpan ni Abel ang importante nga kamatuoran: Kon ihalad niya kay Jehova ang iya pinakamaayo nga may husto nga motibo, mahamuot gid ang iya mahigugmaon nga Amay.

20, 21. Ano ang ginhalad nanday Cain kag Abel kay Jehova, kag ano ang iya reaksion?

²⁰ Naghanda si Abel sa paghalad sang pila niya ka karnero. Ginpili niya ang pinakaali. Si Cain naghanda man sa paghalad sang iya mga patubas para kahamut-an sia sang Dios. Pero ang iya motibo indi pareho kay Abel. Nadayag ini sang naghalad na sila.

²¹ Mahimo nga pareho sila nga naggamit sang altar kag kalayo sa ila mga halad, nga ayhan kitaon sa mga kerubin, nga amo lamang ang nagarepresentar kay Jehova sa duta sadto. Ano ang reaksion ni Jehova? Mabasa naton: “Nalipay ang GINOO kay Abel kag sa iya halad.” (Gen. 4:4, Ang Pulong sang Dios, APD) Wala ginsugid sang Biblia kon ano ang ginhimo sang Dios para ipakita ang iya kahamuot.

22, 23. Ngaa ginkahamut-an ni Jehova ang halad ni Abel?

²² Ngaa ginkahamut-an sang Dios si Abel? Ina bala bangod sang halad mismo? Naghalad si Abel sang buhi nga tinuga, nga nagpatulo sang hamili nga dugo sini. Narealisar bala ni Abel kon daw ano ka hamili ini nga halad? Pagligad sang madamo nga siglo pagkapatay ni Abel, gingamit sang Dios ang halad sang wala sing diperensia nga kordero para ilaragway ang halad sang Iya mismo himpit nga Anak, “ang Kordero sang Dios,” nga magapaagay sang iya wala sala nga dugo. (Juan 1:29; Ex. 12:5-7) Pero mahimo nga wala ini mahibaluan ukon mahangpan ni Abel.

²³ Ang aton mapat-od amo ini: Ginhalad ni Abel ang iya pinakaali. Nahamuot si Jehova indi lamang sa halad kundi sa naghalad man. Nanghikot si Abel bangod sang iya gugma kag matuod nga pagtuo kay Jehova.

24. (a) Ngaa indi naton masiling nga may diperensia ang halad ni Cain? (b) Sa ano nga paagi pareho kay Cain ang madamo subong?

 ²⁴ Tuhay ang natabo sa bahin ni Cain. “Wala [si Jehova] nalipay kay Cain kag sa iya halad.” (Gen. 4:5, APD) Indi ina bangod may diperensia ang iya ginhalad; gintugutan sang Kasuguan sang Dios sang ulihi nga maghalad sang mga patubas. (Lev. 6:14, 15) Pero ang Biblia nagasiling parte kay Cain nga “ang iya kaugalingon nga mga buhat malaut.” (Basaha ang 1 Juan 3:12.) Pareho sa madamo subong, naghunahuna si Cain nga ang pakitakita lamang nga debosyon sa Dios bastante na. Nangin maathag sa iya mga buhat ang iya kakulang sing pagtuo ukon gugma kay Jehova.

25, 26. Ano ang ginpaandam ni Jehova kay Cain, pero ano ang ginhimo ni Cain?

²⁵ Sang nakita ni Cain nga wala sia ginkahamut-an ni Jehova, nagtinguha bala sia nga ilugon ang halimbawa ni Abel? Wala. Nagbalingaso sia sa kaakig sa iya utod. Nakita ni Jehova ang nagakatabo sa tagipusuon ni Cain kag malulo nga nangatarungan Sia sa iya. Ginpaandaman Niya si Cain nga ang iya ginabuko magaresulta sa serioso nga sala, kag nagtanyag Sia sing paglaum nga ‘pagabayawon’ kon bag-uhon niya ang iya mga dalanon.—Gen. 4:6, 7.

²⁶ Wala ginsapak ni Cain ang paandam sang Dios. Sa baylo, ginhagad niya ang iya manghod nga magkadto sa uma. Ginpatay niya didto si Abel. (Gen. 4:8) Gani si Abel amo ang una nga biktima sang paghingabot sa relihion, ang una nga martir. Napatay sia, pero ang iya sugilanon wala pa natapos.

27. (a) Ngaa makasalig kita nga banhawon si Abel? (b) Ano ang himuon naton para magkit-anay kita ni Abel sa palaabuton?

²⁷ Sing malaragwayon, ang dugo ni Abel nagasinggit kay Jehova nga Dios para sa pagtimalos, ukon hustisya. Kag ginpadapat sang Dios ang hustisya paagi sa pagsilot kay Cain sa iya krimen. (Gen. 4:9-12) Labaw sa tanan, ang rekord sang pagtuo ni Abel nagahambal sa aton subong. Ang iya kabuhi—nga mahimo mga isa ka gatos ka tuig—mas malip-ot sangsa mga tawo nga nagkabuhi sadto, pero nangin mapuslanon gid ini. Napatay sia nga nakahibalo nga ginahigugma sia kag ginakahamut-an sang iya Amay sa langit nga si Jehova. (Heb. 11:4) Gani makasalig kita nga yara sia sa wala sing limitasyon nga memorya ni Jehova, nga nagahulat sang pagkabanhaw sa paraiso sa duta. (Juan 5:28, 29) Makit-anay bala kamo didto? Posible ina kon determinado ka nga magpamati samtang nagahambal si Abel kag ilugon ang iya tumalagsahon nga pagtuo.