Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ngaa Dapat Ko Makilala ang Akon mga Lolo kag mga Lola?

“Sang may problema kami sang akon iloy sa paghambalanay, si Lola ang nagbulig sa amon sa paglubad sa problema.”​​—⁠Damaris.

“SA BUG-OS nga maragtas, ang mga lolo kag mga lola, amo ang nangin yabi sa paghiusa kag pagkamapinadayunon sang pamilya.” Sulat ini ni Dr. Arthur Kornhaber sa iya libro nga Grandparent Power! Sia nagdugang: “Subong mga manunudlo, manugbulig sa mga ginikanan, mga istoryador, mga manug-atipan, mga manuglaygay, kag mga manuglingaw pa gani, ang ila sikolohikal, sosyal, kag espirituwal nga mga hilikuton tuman gid ka importante. Nagapalibog ako kon ngaa ang aton katilingban nagabaliwala sining epektibo, madamo-sing-ginatungdan nga papel sang mga lolo kag mga lola.”

Sadto anay, ang mga lolo kag mga lola amo ang pundasyon sa kabuhi sang pamilya, ilabi na sa tunga sang mga sumilimba ni Jehova nga Dios. Ang Biblia nagsugo sa mga Israelinhon nga tahuron kag pabaloran ang mga tigulang. (Levitico 19:32) Ang mga lolo kag mga lola ginkabig nga takus gid padunggan.​​—⁠1 Timoteo 5:4.

Sing makapasubo, nagbalhin ang mga kahimtangan karon. Ang mga katapo sang pamilya masami nga nagapuyo malayo sa isa kag isa, kag madamo nga pamatan-on ang halos wala sing pagpakig-angot sa ila mga lolo kag mga lola. Ang mga pamatasan nagabalhin man. Sa madamo nga bahin sang kalibutan, ang mga tigulang​​—⁠lakip ang mga kaparyentehan​​—⁠wala na ginahatagan sang nagakadapat nga pagtahod. (2 Timoteo 3:​1-3) Ang ginatawag anay nga kal-ang sa kaliwatan daw tuman na ka daku nga kal-ang karon. Madamo nga pamatan-on ang nagakabig sang ila mga lolo kag mga lola subong tigulang na kag wala sing namang-an sa moderno nga tion. Indi nila mahanduraw nga ining mga tigulang posible nga makahangop sa mga pag-ipit kag mga problema nga ginaatubang sang mga pamatan-on karon.

Kon amo sina ang imo ginabatyag, mangin handa sa pagbinagbinag liwat sini nga butang! Bangod may yara daku nga balor ang pagkilala sa imo mga lolo kag mga lola​​—⁠ilabi na kon mahinadlukon sila sa Dios. Kag kon indi mo pa sila masyado kilala, mahimo nga may yara gid ikaw mawasi. Ngaa?

Isa ka Tuburan Sang Kaalam kag Laygay

Madamo nga pamatan-on ang nakatukib nga ang ila mga lolo kag mga lola nangin isa ka dalangpan sa tion sang magamo nga tuig sang ila pagkapamatan-on. Ang Seventeen nga magasin nagsiling: “Bangod sang dinekada nga eksperiensia sang pagkabuhi, masami nga labi sila nga makabulig sa pag-atubang sang mga problema sangsa imo katubotubo nga mga abyan, nga nagapakigbato sa amo man nga mga problema. Ikaw kag ang imo mga katubotubo nagaeksperiensia sang kalisang  sa una nga mga pagbalhin sang inyo kabuhi; ang inyo mga lolo kag mga lola nakalandas na sining madamo nga pagbalhin. Sa masami maalam sila kag subong man alisto.” Ining laygay nagapalanog lamang sa ginsiling sang Biblia mga siniglo na ang nakaligad, nga amo: “Ang ubanon nga ulo amo ang purongpurong sang katahom kon makita ini sa dalanon sang pagkamatarong.”​​—⁠Hulubaton 16:31.

Matuod, ang imo mga lolo kag mga lola mahimo nga nagdaku sa isa ka kalibutan nga tuhay sa isa diin nagakabuhi ka karon. Apang sarang ikaw makapat-od nga sa lainlain nga tion, nabatyagan nila ang pareho man nga mga balatyagon nga ginapakigbatuan mo karon. Samtang mahimo nga indi pa ikaw tanto ka eksperiensiado sa pag-atubang sa tagsubong sina nga mga balatyagon, ang imo mga lolo kag mga lola may malawig na nga pagkabuhi sa pagtuon sa paglandas sini. (Hulubaton 1:4) “Indi bala may kaalam sa mga tigulang kag paghangop sa kalawigon sang mga adlaw?” pamangkot sang matarong nga tawo nga si Job. (Job 12:12) Huo, kag bangod sina ang mga lolo kag mga lola masunson nga makabulig gid kon ang isa ka pamatan-on nagakinahanglan sing timbang nga laygay, pagpalig-on, ukon pagsakdag.

Halimbawa, nagapuyo ang lola ni Damaris upod sa ila sang iya iloy sa isa ka apartment sa siudad. “Sang may problema kami sang akon iloy sa paghambalanay,” hinumdom ni Damaris, “si Lola ang nagbulig sa amon sa paglubad sa problema. Ginapakita niya sa akon kon paano binagbinagon ang mga butang sa tuhay nga pagtamod.”

Si Alexandria may kaanggid man nga eksperiensia sang nagsaylo ang iya pamilya kag dapat magsaylo man sia sing eskwelahan. “Ang akon bag-o nga manunudlo wala sing konsiderasyon kag kon kaisa hinali lang sia mangakig,” siling ni Alexandria. Gani nabudlayan si Alexandria sa pagpakigbagay sa iya bag-o nga eskwelahan. Apang, nangin tagsakdag niya ang iya lola. Ginbuligan niya si Alexandria sa pagpakigbagay paagi sa pagpalig-on sing mas positibo nga pagtamod tuhoy sa kahimtangan. “Naluyagan ko na karon ang akon eskwelahan kag manunudlo,” siling ni Alexandria.

Ang isa ka solterito sa Brazil nga si Rafael nagpabutyag man tuhoy sa bulig nga ginhatag sang iya mga lolo kag mga lola sang nakabaton sia sing dugang pa nga edukasyon pagkatapos sang hayskul: “Ginhatagan nila ako sing madamo nga laygay tuhoy sa pagpakig-upod kag kon paano pangindian ang mga problema sa droga.” Si Rafael isa na karon ka bug-os tion nga ebanghelisador.

Sa iya libro nga Grandparenting in a Changing World, si Eda LeShan nagsugid sang iya eksperiensia subong isa ka lola. Nagsulat sia: “Ang akon apo nga babayi nagtawag sa akon sang isa ka adlaw kag nagsiling, ‘La, kinahanglan ko ang laygay tuhoy sa pag-ipit sang katubotubo.’ Ginatinguhaan sang pila niya ka kabutho nga maka-date sia sa mga lalaki, ang pila sini sa ila nagatawag sa iya sa telepono.” Subong resulta sang pagpangabay sing bulig sang iya apo nga babayi, ang lola nakahatag sing laygay nga naghatag sing kinahanglanon nga bulig. Sing kaanggid, mahimo masapwan mo nga ang malip-ot nga paghambalanay upod sa isa ka mapinalanggaon nga lolo ukon lola mangin tuburan sang matuod moral nga pagsakdag.

Ang mga lolo kag mga lola sing masami nangin mabinuligon gid sa tion sang krisis sa pamilya, subong sang balatian ukon kamatayon. Sang napatay ang tatay sang dalagita nga si Lacey bangod sa malubha nga balatian, ginbuligan sia sang iya lola nga malandas ini. “Labi pa gid kami nga nagsuod,” siling ni Lacey.

Isa ka Pinasahi nga Higot sang Gugma

Ang imo kaangtanan sa imo mga lolo kag mga lola mahimo man nga wala sing pila ka tension  nga maeksperiensiahan kon kaisa sang mga pamatan-on sa ila mga ginikanan. Ngaa nangin amo sini? Ang isa ka rason amo nga sa masami ang mga lolo kag mga lola may isa ka pinasahi nga higot sang gugma sa ila mga apo. Ang Biblia nagasiling: “Ang mga tigulang nagapabugal sang ila mga apo.”​​—⁠Hulubaton 17:​6, Today’s English Version.

Dapat mo man dumdumon nga ang imo mga ginikanan​—⁠indi ang imo mga lolo kag mga lola⁠—​ang dapat mag-abaga sing mabug-at nga responsabilidad sang pagpadaku sa imo “sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Bangod ang ila papel indi tanto kabug-at, ang imo mga lolo kag mga lola mahimo nga indi tama ka palasaway sa imo sangsa imo mga ginikanan. Subong man, ang mga lolo kag mga lola sang isa masami nga wala ginabug-atan sang mga responsabilidad kag mga pag-ipit sang matag-adlaw nga pag-atipan sa pamilya. Bangod medyo hilway sila sa sina nga mga kahuol, mas mahapos para sa ila ang paghatag sang imo mga kinahanglanon ukon sa pagpamati sa imo. Nahinumdom sang 17-anyos nga si Tom ang atension nga natigayon niya sa iya mga lolo kag mga lola. Ginapadalhan nila sia sing “magamay nga mga regalo bangod sang maayo nga grado sa iya kard”; ginabayaran pa gani nila ang iya pagtuon sang piano.

Siempre pa, indi tanan nga lolo kag lola makasarang sa paghatag sang amo nga mga regalo, apang mapakita nila sa gihapon ang ila interes sa imo, ayhan sa pagdayaw kag pagpalig-on sa imo ukon paagi sa pagpamati sa imo sing atentibo sa tion kag tion. Magaresulta ini sa tudok nga mga higot sang pag-abyanay sa ulot ninyo. Si Damaris nagsiling tuhoy sa iya lola: “Ginapabatyag niya ako nga napahamtang ang buot, kag makakadto ako sa iya kag makaistorya sa iya sa bisan anong oras bangod handa sia pirme sa pagpamati​​—⁠bisan pa ang akon ginahambal daw wala sing kabilinggan sa sina nga tion.” Ang isa ka pamatan-on nga si Jônatas may yara man kahilwayan sa paghambal kag kahigayunan sa paghambal tuhoy sa serioso nga mga butang upod sa iya lolo kag lola.

Isa ka Pagbayluhanay

Samtang ang imo mga lolo kag mga lola makahatag sang ila kaalam kag gugma, makabenepisyo man sila gikan sa imo kusog sa pagkapamatan-on kag pagpakig-upod. Paano? Ti, may yara madamong paagi diin makabulig ka kag makasakdag sa imo mga lolo kag mga lola. Sing masami, ang ila pisikal nga kusog nagaluya. Ukon mahimo nga nagapakigbato sila sa balatian. Walay duhaduha nga mapalig-on gid sila kon imo sila buligan sa pagpamalaklon kag sa mga hilikuton sa balay.

Madamo ang balo nga mga lolo kag mga lola kag masinulub-on sila kon kaisa. Paagi sa pagpakita sing interes sa ila, daku ang imo mahimo sa pagbulig sa ila nga mabatuan ang kasubo kag mahuptan ang ila kalipay sa kabuhi. Ang paghimo sini isa ka paagi sa pagsunod sa sugo sang Biblia nga ‘magpadayon ka sa paghatag sing nagakaigo nga balos sa [imo] mga lolo kag lola, kay ini kalahamut-an sa itululok sang Dios.’​​—⁠1 Timoteo 5:4.

Sing pat-od, ang pagpakigsuod sa imo mga lolo kag mga lola makapauswag sang imo kabuhi​​—⁠subong man sang ila! Mahimo nga indi ka pa nangin suod sa ila tubtob karon. Ayhan luyag mo nga bag-uhon ina apang indi ka sigurado kon diin magsugod. Mahimo nga nagapuyo sa malayo ang imo mga lolo kag mga lola ukon nagbulagay na ang imo mga ginikanan kag bangod sini napahilayo ka sa imo mga lolo kag mga lola. Ang artikulo sa palaabuton magahatag sang pila ka praktikal nga mga panugda kon paano mo atubangon ina nga mga kahimtangan.

[Retrato sa pahina 17]

Ang mga lolo kag mga lola mangin maayong mga tagpalamati kag isa ka tuburan sang laygay kag pagsakdag

[Retrato sa pahina 18]

Mangin mabinuligon sa imo mga lolo kag mga lola