Maninda Kita sa Merkado sa Aprika

ANG isa sa pinakamaayo nga paagi para mahibaluan ang kultura, kustombre, kag mga pagkaon sang isa ka pungsod amo ang pagkadto sa ila merkado. Didto makilala mo ang mga tawo, matilawan ang ila pagkaon, kag makabakal sang ila mga baligya. Makita mo man ang mga manugbaligya nga nagatinguha gid nga makaistorya sa imo bisan ano man ang imo lenguahe.

Mahimo nga wala na sing mas makawiwili nga mga merkado sangsa mga merkado sang Aprika. Nagaginutok lang ang mga tawo kag makita diri ang halos tanan nga sahi sang produkto. Diri mo makita kon daw ano ka pinasahi ang Aprika. Updi ninyo ako, makadto kita sa isa ka merkado diri sa Douala, Cameroon.

Pagkadto sa Merkado sa Aprika

Sa kalabanan nga mga siudad sang Aprika, ang pinakabarato kag pinakamadasig nga paagi para makakadto sa merkado amo ang pagsakay sa motor. Sa halos tanan nga bangga, may de-pasahero gid nga mga motor. Kon wala ka nahadlok magsakay sa motor, puede ka makapadul-ong sa merkado. Sa Cameroon, wala na sing mas barato kag mas madasig nga transportasyon sangsa mga motor.

Kon gusto mo nga indi ka mabudlayan, puede ka man kasakay sa taxi. Sa isa ka taxi, puede ka makadungan sa iban nga pasahero kag tulungaon lang ninyo ang plete.

Ginatos ka Gagmay nga mga Puesto

Kon ang bisita indi anad sa merkado, mahimo makibot gid sia sa kadamuon sang tawo kag sa kadamuon sang magagmay nga puesto sa higad sang dalan. Ginatus-on sang mga tawo, pati sang mga bata, ang ila mga baligya. Kon palapitan mo sila, makita mo nga ang ila baligya nagalakip sing buhi nga mga manok, pinanitan nga mga orange, sarisari nga mga bulong, kag iban pa.

May ginatos man ka tapangko nga puno sang mga utan, subong sang repolyo, karot, pipino, talong, kalabasa, latoy, kamote, kamatis, mga kararuton, kag sarisari nga mga lettuce. Mahimo nga ini nga mga produkto indi pamilyar sa mga bisita halin sa iban nga pungsod, kay ang iban sini sa Aprika lang makita. Ang pinakamatahom sa tanan amo ang tapangko sang mga nagabaligya sang pula kag dalag nga mga katumbal, nga preska katama amo nga nagahininghining ini kon masilakan. Ang iban naman nga puesto nagabaligya sing mga abokado, saging, grapefruit, melon, pinya, orange, kag  lemon. Makagalanyat gid ini tulukon, kag masulay ka gid nga magbakal bangod sa kabarato sini! Ang ube, balinghoy, kag bugas nga amo ang panguna nga produkto sa sini nga lugar ginabaligya man diri, pati ang imported nga mga sibuyas kag ahos.

Sa isa ka merkado sa Douala, ang kalabanan nga mga puesto iya sang Hausa kag Fula nga mga tawo sa Aprika. Sila ang mga manugbaligya nga matalupangdan gid bangod sa ila mainabyanon nga panamyaw sa Fulfulde nga lenguahe kag sa ila malaba nga bayo nga ginatawag nga gandouras ukon boubous nga asul, puti, ukon dalag ang kolor. Mabatyagan mo man nga daw katawhay lang sa sini nga mga merkado. Sang magkadto kami, ginregaluhan ako sang isa ka manugbaligya nga si Ibrahim sang tatlo ka dalagku nga sibuyas. “Hambala ang imo asawa nga manami ini sudlan sang spicy rice kag lutuon sing paalangay,” siling niya.

Sa uluunhan lang, may ginabaligya nga preska nga mga karne. Ginapas-an sang mga lalaki ang bag-o lang ihaw nga sapat kag ginabutang sa mga tapangko. Ang mga manug-ihaw nga sagad maggamit sang plamingko nagapangagda sa mga bumalakal nga magpili na sang gusto nila nga hiniwa. May ginabaligya man nga buhi nga kanding, manok, kag baboy para sa mga gusto magbakal sang ilihawon.

Makaon Kita sa Karinderya

Indi puede nga wala sing kalan-an ang mga merkado. Sa Cameroon, madamo man sing mga karinderya sa mga merkado. Ang pila sa sini matunog nga nagapatokar sing musika para ganyaton ang mga kostumer, pero may malinong man nga mga kalan-an diin makaorder ka sang ila mga pagkaon kag makilala ang mga tawo sa sini nga lugar. Ang menu masami nga ginasulat sa blackboard, kag kon indi ka pamilyar sa ila mga linuto, puede ka makapamangkot.

Siempre, may kan-on gid kag fufu, ang tawag nila sa linupak nga balinghoy, saging, ukon kamote. May sinugba man nga isda, karne, kag manok nga may sarsa nga ginhimo halin sa okra, peanut butter, kag kamatis. Ang mga tawo sa karinderya daw wala nagadali, amo nga makaistorya gid kamo sing maayo.

Ang duha ka serbidora nagpalapit sa amon. Ang isa nagabitbit sing daku nga trey nga may nagaaso-aso nga kan-on, beans, kag fufu nga nabutang sa sartin nga mga pinggan. Ginpanamit pa gid ini sang sarsa sang okra kag gagmay nga hiniwa sang karne kag isda. Kon gusto mo naman nga makahang ang imo pagkaon, may gamay man nga suludlan sang sarsa nga may katumbal. Ang ikaduha nga serbidora may dala nga sibin kag isa ka planggana nga may tubig para hinawan sang amon kamot. Kinahanglan gid nga manghinaw kami kay nagakinamot lang sila diri. Kinaandan man nga nagapangamuyo sila antes magkaon, kag mabatian mo nga naga-“Amen” pati ang ara sa pihak nga lamesa.

Pagsugid sing Maayong Balita sa Merkado

Halin pa sang una, importante gid ang papel sang mga merkado para sa mga pumuluyo sang isa ka komunidad. Indi lamang ini lugar para magbakal kag magbaligya kundi para man mahibaluan ang mga balita, makigkita sa mga abyan, kag mangita sing trabaho. Ginasugid sang Biblia nga si Jesus nagkadto man sa mga merkado, diin gintudluan niya ang mga tawo parte sa Dios kag nagpang-ayo sang mga nagabalatian. Si apostol Pablo nagpangatarungan man “sa mga tawo nga natabuan nga didto sa tiendahan.” (Binuhatan 17:16, 17; Marcos 6:56) Sa karon, ang mga Saksi ni Jehova sa Cameroon nagasugid man sing maayong balita sang Ginharian sang Dios sa mga merkado.—Gin-amot.

[Retrato sa pahina 24]

Mga katumbal nga sarisari sing kolor