May Nagdesinyo Bala Sini?

Ang Ikasarang sang Tikhan sa Pagpangutkot

● Kon lantawon mo lang ang razor clam ukon tikhan, daw indi ini makasarang sa pagkutkot sa balas. Pero ang matuod, madasig ini magsalop bisan sa madasok nga balas. Amo nga ginakabig ini nga pinakamadasig sa mga manugpangutkot sa idalom-tubig. Natingala gid ang mga researcher kon ngaa amo sini ang tikhan. “Kabalo kami nga may sekreto gid sila,” siling ni Anette Hosoi, associate professor sa Massachusetts Institute of Technology. Ngaa madasig magkutkot ang tikhan?

Binagbinaga: Ginakisikisi sang tikhan ang iya tiil sa balas para makahimo sing buho. Dayon masaka panaug ang iya lawas samtang nagabukas kag nagasira ang iya alukaba. Bangod nagasamo ang tubig kag balas, mas mahapos sa iya nga makakutkot. Ang tikhan makakutkot sing mga 70 sentimetros sa kadasigon nga 1 ka sentimetro kada segundo. Kon makasalop na ang tikhan, mabudlay na ini kuhaon. Ang iya ikasarang sa pagdulot kag ang enerhiya nga gingamit sa pagdasok sang iya kaugalingon, pulo ka beses nga mas maayo sangsa pinakamabaskog magdulot nga mga ankla nga nahimo sang mga tawo.

Gin-ilog sang mga engineer ang tikhan sang naghimo sila sang pinakauna nga “smart” nga angkla. “Nagabukas ini kag nagasira, kag nagasaka panaug pareho gid sa tikhan,” siling ni Hosoi. Ining mabakod, kag makini sa enerhiya nga angkla mapuslanon gid sa mga sakayan nga nagapangusisa sa idalom-tubig, sa nagalutaw nga oil rig, kag sa mga gamit sa pagkutkot kag pagguba sang bomba.

Ano sa banta mo? Natabuan lang bala nga madasig mangutkot ang tikhan? Ukon may nagdesinyo sini?

[Retrato sa pahina 23]

Ini nga prototype sang “smart” nga angkla nagasaka panaug pareho gid sa sang tikhan

[Credit Lines]

Razor clams: © Philippe Clement/naturepl.com; “smart” anchor: Courtesy of Donna Coveney, Massachusetts Institute of Technology