Mga Epekto sang Grabe nga Pagnubo sang Ekonomiya

“AMO ini ang pinakamalala nga ekonomiya,” siling sang Encyclopædia Britannica Online parte sa pagnubo sang ekonomiya sa kalibutan karon. Ang grabe nga pagnubo sang ekonomiya nagsugod sa Estados Unidos sang 2007. Tama kadamo nga pungsod ang naapektuhan sini amo nga gintawag ini nga “Great Recession” ukon grabe nga pagnubo sang ekonomiya.

Ano ang kabangdanan? Simple lang ang sabat sang magasin nga Newsweek: “Ang pataka nga pagpangutang.” Pero ngaa nagapataka lang pangutang ang mga tawo para makabakal sing mga butang nga indi man nila mabayaran?

Mahimo magaugyon ka nga bangod ini sa sistema sang ekonomiya subong nga nagaimpluwensia sa mga tawo nga mangin sakon. Daw pareho lang nga nagasiling ini: “Kuha lang nga kuha!” bisan indi mo pa mabayaran. “Ulihi na natun-an sining mga tawo ang katalagman sang sobra nga pagpangutang,” paathag sang ekonomista nga si Chris Farrell sa iya libro nga The New Frugality.

Madamo nga pungsod ang natam-an gid sang Great Recession. “Bisan pa daw nagauswag na,” suno sa headline sang pamantalaan nga Sunday Times sang nagligad nga tuig sa Bagatnan nga Aprika, “ang mga konsumidor . . . daw haluson gihapon makakaon.” Nagreport man ini nga “halos 3 000 000 ka konsumidor [sa Bagatnan nga Aprika] ang sobra sa tatlo ka bulan nga wala nakabayad sang ila mga balayran; kag mga 250 000 sa mga may kasarangan sa pangabuhi ang duha ka tuig na nga wala sing trabaho.”

Minilyon ang nadulaan sing trabaho sang nagligad nga tinuig. Suno sa mga report parte sa pag-uswag sa Estados Unidos, ang Financial Times nagsiling: “Ang pag-uswag sugod sang Hunyo 2009 mahimo tawgon nga ‘Daku nga Kapaslawan.’” Ini nagdugang: “Madamo nga ekonomista ang nagahunahuna nga mabuhinan ang inuggasto [para sa iban nga butang] sa masunod nga tinuig, kon bayaran ang mga utang.”

Kon nadulaan ka sing trabaho bangod sa pagnubo sang ekonomiya, mahimo magaugyon ka sa ginsulat ni David Beart: “Pirme ginahambalan ang problema sang kalibutan sa pinansial, pero diutay lang ang ginahatag nga impormasyon kon paano ini masolbar.”

Ang masunod nga mga artikulo makabulig sa mga tawo nga nalubong sa utang. Pagasabton ang masunod nga mga pamangkot: Ano ang mga benepisyo sang pagsupot? Ano ang himuon mo kon may mga utang ka? Paano mo mabadyet sing maayo ang imo kuarta?