Ginsilingan ni Jehova ang mga Israelinhon nga dapat sila mangin balaan nga katawhan. Para buligan sila nga mangin balaan, ginsugo niya sila: “Indi kamo magpalapta sa inyo katawhan sing mga butangbutang batok sa iban. Indi ninyo pag-ibutang sa katalagman ang kabuhi sang inyo isigkatawo. Ako si Jehova.”—Lev. 19:2, 16.

Ang Hebreo nga ekspresyon nga gin-translate ‘pagbutang sa katalagman’ puede man i-translate nga ‘pagtindog kontra.’ Ano ang buot silingon sini? Ang isa ka reperensia sang mga Judiyo parte sa Levitico nagsiling: “Ini nga bahin sang bersikulo . . . mabudlay intiendihon bangod mabudlay mabal-an kon ano ang ginapatuhuyan sining Hebreo nga ekspresyon, nga literal nga nagakahulugan sing ‘indi magtindog sa ibabaw, sa tupad, sa malapit.’”

Suno sa pila ka eksperto sa Biblia, ang ginapatuhuyan sang sini nga ekspresyon sugpon pa sang ginasiling sang bersikulo 15. Ini nagasiling: “Dapat nga wala sing inhustisya ang inyo paghukom. Indi ninyo pagpasulabihon ang imol nga tawo, kag indi ninyo pagpaboran ang manggaranon nga tawo. Dapat kamo maghukom nga may hustisya sa inyo isigkatawo.” (Lev. 19:15) Kon matuod ini, ang sugo sa bersikulo 16 nga indi “pag-ibutang sa katalagman” ang iban mahimo hangpon nga indi dapat magdinaya ang katawhan sang Dios sa korte, sa negosyo, ukon sa pamilya. Kag indi sila dapat magdinaya para makapamentaha. Indi gid man naton dapat paghimuon ini. Pero may mas maayo nga paagi para mahangpan naton ini nga ekspresyon sa bersikulo 16.

Binagbinaga ang ginasiling sa umpisa sini nga bersikulo. Ginsugo sang Dios ang iya katawhan nga indi nila pagbutangbutangan ang iban. Kon ginakutsokutso sang isa ka tawo ang iban, mahimo ini magresulta sa mga problema. Pero mas malain pa gid kon ginabutangbutangan niya ang iban ukon ginapasipalahan. (Hulu. 10:19; Man. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Sant. 3:6) Kon ginabutangbutangan sang isa ka tawo ang iban, hungod sia nga nagahimuhimo sang istorya para gub-on ang reputasyon sang iban. Mahimo nga magbinutig sia sa iya testimonya parte sa isa ka tawo, bisan pa nabal-an niya nga posible ipapatay ina nga tawo base sa iya testimonya. Dumduma ang natabo kay Nabot. Ginbutangbutangan sia sang butigon nga mga saksi, gani ginbato sia asta nga napatay sia. (1 Hari 21:8-13) Gani kon ginapasipalahan sang isa ang iban nga tawo, ginabutang niya sa katalagman ang kabuhi sina nga tawo. Amo ini ang ginasambit sa ikaduha nga bahin sang Levitico 19:16.

Posible nga butangbutangan sang isa ka tawo ang iban bangod ginadumtan niya sia. Ang 1 Juan 3:15 nagasiling: “Ang nagadumot sa iya utod manugpatay sang tawo, kag nahibaluan ninyo nga wala sing manugpatay sang tawo nga may kabuhi nga wala sing katapusan.” Gani nagakaigo lang nga pagkatapos sang ginsiling sang Dios sa bersikulo 16, nagsiling dayon sia: “Indi ninyo pagdumtan sa inyo tagipusuon ang inyo utod.”—Lev. 19:17.

Gani, ang ginasiling sang Levitico 19:16 isa ka prangka nga laygay para sa mga Cristiano. Dapat naton isikway ang malain nga mga panghunahuna kag indi gid naton dapat pagbutangbutangan ang iban. Kon ‘ibutang naton sa katalagman ang iban,’ ukon butangbutangan naton ang isa ka tawo bangod wala kita nanamian sa iya ukon nahisa kita sa iya, posible ginapakita sini nga ginadumtan naton sia. Indi gid dapat pagdumtan sang isa ka Cristiano ang iban nga tawo.—Mat. 12:36, 37.