Ano ang Imo Nahibaluan Tuhoy sa Pagpangaswang?

PAGPANGASWANG! Ano ang nagasulod sa imo hunahuna sa sining tinaga?

Para sa madamo, ini disparatis kag pantasya lamang, nga indi gid importante. Para sa ila, ang pagpangaswang yara lamang sa imahinasyon​—⁠tigulang nga mga bruha nga nagasuksok sing may pandong nga mga kunop nga nagalunod sing mga pakpak sang kabog sa nagabukal nga tubig sa kawa, ginatigbaylo ang mga tawo nga mangin mga paka, kag nagalupad sa kalangitan sa kagab-ihon sakay sa silhig samtang nagaharakhak sila sing makahaladlok.

Para sa iban, ang pagpangaswang indi kaladlawan nga butang. Ang pila ka imbestigador nagasiling nga kapin sa katunga sang populasyon sang kalibutan ang nagapati nga ang mga aswang matuod kag makaimpluwensia sa kabuhi sang iban. Minilyon ang nagapati nga ang pagpangaswang malaut, makatalagam, kag kalahadlukan gid. Halimbawa, ang isa ka libro tuhoy sa relihion sa Aprika nagasiling: “Ang pagpati sa pagpanghikot kag mga katalagman sang malaut nga madyik, binabaylan kag pagpangaswang naggamot sing tudok sa kabuhi sang mga Aprikano . . . Ang mga aswang kag mga babaylan ginakaugtan gid sa ila komunidad. Bisan tubtob karon may mga duog kag mga higayon nga ginasakit sila tubtob mapatay sang iban nga mga pumuluyo.”

Apang, sa Nakatundan nga kadutaan ang pagpangaswang nagasuksok sing bag-o nga maskara sang pagkatalahuron. Daku ang nahimo sang mga libro, telebisyon, kag mga sine sa pagpahaganhagan sa kahadlok sa pagpangaswang. Ang manug-usisa sa kalingawan nga si David Davis nagsiling: “Sing hinali lang, ang mga aswang nangin mas lamharon kag mas matahom, mas matahom gid. Maabtik ang Hollywood sa pagmutik sa mga huyog. . . . Paagi sa paghimo sa mga aswang nga mas matahom kag mas hiligugmaon, makagalanyat sila sa madamo nga tumalan-aw, lakip ang mga babayi kag kabataan.” Nahibaluan sang Hollywood kon paano himuon ang bisan anong huyog nga mangin makuwartahan nga ideya.

Ang iban nagasiling nga ang pagpangaswang nangin isa sang pinakamadasig mag-uswag nga espirituwal nga kahublagan sa Estados Unidos. Sa nagauswag nga kalibutan, madamo nga tawo, nga ginapapagsik sang mga kahublagan para sa kinamatarong sang mga babayi kag nabang-awan sa dalagku nga mga relihion, ang nagapangita sing kaayawan sa espirituwal sa nanuhaytuhay nga porma sang pagpangaswang. Sa katunayan, madamo gid ang porma sang pagpangaswang amo nga wala nagaugyunay ang mga tawo bisan sa kahulugan sang tinaga nga “aswang.” Apang, ang nagapangangkon nga mga aswang masami nga naangot sa Wicca​—⁠ginpaathag sa isa ka diksionaryo subong “isa ka pagano nga nature religion nga naghalin sa antes-Cristiano nga nasidlangan nga Europa kag nanumbalik sang ika-20 nga siglo.”⁠ * Sing nahisuno, madamo man ang nagapatuhoy sa ila kaugalingon subong mga pagano ukon mga neopagano (bag-o nga porma sang pagano).

 Sa bug-os nga maragtas, ang mga aswang ginkaugtan, ginhingabot, ginpaantos, ginpatay pa gani. Indi katingalahan nga ang nagahimo sing pagpangaswang karon luyag gid nga mapauswag ang pagtamod sa ila. Sa isa ka surbe, madamo nga aswang ang ginpamangkot kon ano nga mensahe ang luyag gid nila ipabutyag sa publiko. Ang ila sabat, nga ginsumaryo sang manugpanalawsaw nga si Margot Adler, amo: “Indi kami malaut. Wala namon ginasimba ang Yawa. Wala namon ginahalitan ukon ginaganyat ang mga tawo. Indi kami makatalagam. Kinaandan kami nga mga tawo kaangay ninyo. May mga pamilya, trabaho, paglaum, kag mga handum kami. Indi kami isa ka kulto. Indi kami kalatingalahan. . . . Indi kamo dapat mahadlok sa amon. . . . Labi pa nga kaanggid kami sa inyo sangsa ginahunahuna ninyo.”

Dugang kag dugang nga ginabaton ina nga mensahe. Apang nagakahulugan bala ini nga wala sing rason nga magkabalaka tuhoy sa pagbuhat sing pagpangaswang? Binagbinagon naton ina nga pamangkot sa masunod nga artikulo.

[Nota]