1, 2. (a) Sin-o ang “Hari nga dayon,” kag ngaa nagakaigo ina nga titulo? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.) (b) Kon parte sa pagkahari ni Jehova, ano ang nagapasuod sa aton sa iya?

ANG hari sang Swaziland nga si Sobhuza II naggahom sing halos 61 ka tuig. Pinakamadugay ini nga paggahom sa moderno nga monarkiya. Mahimo nga dalayawon gid ang madugay nga paggahom ni Hari Sobhu­za, pero may isa pa ka hari nga ang paggahom wala nalimitehan sang malip-ot nga kabuhi sang tawo. Ang matuod, ginpatuhuyan sia sang Biblia subong “Hari nga dayon.” (1 Tim. 1:17) Ginpakilala sang salmista ini nga Soberano paagi sa ngalan, nga nagasiling: “Ang GINOO [ Jehova, NW ] hari sa gihapon kag sa gihapon.”—Sal. 10:16.

² Ang kalawigon sang paggahom sang Dios amo ang nagapatuhay sini sa paggahom sang bisan sin-o nga tawo. Pero, ang pamaagi sang paggahom ni Jehova amo ang nagapasuod sa aton sa iya. Ang hari nga naggahom sa Israel sadto sing 40 ka tuig nagdayaw sa Dios, nga nagasiling: “Ang GINOO maloloy-on kag mainayohon, makuli sa pagpangakig kag bugana sa malig-on nga paghigugma. Ang GINOO nagpalig-on sang iya trono sa kalangitan, kag ang iya ginharian nagagahum sa tanan.” (Sal. 103:8, 19) Indi lang naton Hari si Jehova kundi sia man ang aton Amay—ang aton mahigugmaon nga Amay sa langit. Tungod sini, may duha ka pamangkot nga nag-­utwas: Sa ano nga paagi nagapanghikot si Jehova subong Amay? Paano ginpakita ni Jehova ang iya pagkahari sugod sang pagrebelde sa Eden? Ang mga sabat sa sini nga mga pamangkot magapahulag sa aton nga mangin suod kay Jehova kag magsimba sa iya sing bug-os tagipusuon.

3. Sin-o ang una nga miembro sang bug-os uniberso nga pamilya ni Jehova, kag sin-o pa ang gintuga subong mga “anak” sang Dios?

³ Mahimo nga malipayon gid si Jehova sang gintuga niya ang iya bugtong nga Anak! Wala niya ginkabig subong manubo nga tinuga ang iya panganay. Sa baylo, ginhigugma niya ini subong Anak kag ginpaambit sa iya ang kalipay sa pagpanuga sang iban pa nga himpit nga mga butang. (Col. 1:15-17) Nalakip sa sini ang linaksa nga mga anghel. Subong “mga manug-­ala­gad niya nga nagahimo sang iya nahamut-an,” ang mga anghel malipayon nga nagaalagad sa Dios, kag ginhatagan niya sila sing dignidad paagi sa pagtawag sa ila nga iya mga “anak.” Bahin sila sang bug-os uniberso nga pamilya ni Jehova.—Sal. 103:20-22; Job 38:7.

4. Paano ang mga tawo nangin bahin sang bug-os uniberso nga pamilya sang Dios?

⁴ Sang natuga na niya ang pisikal nga mga langit kag duta, ginpasangkad ni Jehova ang iya bug-os uniberso nga pamilya. Sa tapos mahanda ang duta nga nangin matahom kag nagasakdag sing kabuhi, ginkompleto ni Jehova ang iya pagpanuga sa duta paagi sa pagtuga sa una nga tawo, si Adan, sa Iya kaugalingon nga dagway. (Gen. 1:26-28) Subong Manunuga, nagakaigo lang nga magpaabot si Jehova nga mangin matinumanon si Adan. Bilang Amay, ginapaalinton ni Jehova sing mahigugmaon kag mainayuhon ang tanan niya nga sugo. Ini nga mga sugo wala gid nagadingot sa mga tawo sang ila kahilwayan.—Basaha ang Genesis 2:15-17.

5. Ano ang kahimusan sang Dios para mapuno ang duta sang iya tawhanon nga mga anak?

⁵ Indi pareho sa madamo nga tawhanon nga hari, nalipay si Jehova sa paghatag sing responsibilidad sa iya mga sakop, kag ginakabig sila nga masaligan nga miembro sang iya pamilya. Halimbawa, ginhatagan niya sing awtoridad si Adan sa iban nga buhi nga mga tinuga. Ginhatagan pa gani niya sia sing makalilipay kag mabug-at nga hilikuton sa paghatag sing ngalan sa mga sapat. (Gen. 1:26; 2:19, 20) Ang Dios wala nagtuga sing minilyon ka himpit nga tawo para magpuyo sa duta. Sa baylo, nagtuga sia sing himpit nga kabulig ni Adan—ang babayi nga si Eva. (Gen. 2:21, 22) Dayon, ginhatagan niya ining mag-­asa­wa sing kahigayunan nga pun-on ang duta sang ila mga kabataan. Sa sining maayo gid nga kahimtangan, mahimo mapasangkad sang mga tawo ang mga dulunan sang Paraiso asta nga matugob sini ang bilog nga duta. Nahiusa sila sa mga anghel sa langit kag mahimo nila masimba si Jehova sing dayon subong bahin sang iya bug-os uniberso nga pamilya. Makalilipay gid ini nga palaabuton! Kag pamatuod gid ini sang gugma ni Jehova subong Amay!

6. (a) Paano nagsugod ang pagrebelde sa pamilya sang Dios? (b) Ngaa ang pagrebelde wala nagapahangop nga indi na kontrolado ni Jehova ang mga butang?

⁶ Makapasubo kay indi kontento sanday Adan kag Eva nga si Jehova amo ang ila Soberano. Ginsunod nila ang nagrebelde nga espiritu nga anak sang Dios, si Satanas. (Gen. 3:1-6) Ang ila indi pagpasakop sa paggahom sang Dios nagresulta sa kasakit, pag-­antos, kag kamatayon para sa ila kag sa ila mga kaanakan. (Gen. 3:16-19; Roma 5:12) Wala na sing matinumanon nga sakop ang Dios sa duta. Nagapahangop bala ini nga indi na niya kontrolado ang mga butang, nga ginsikway na niya ang iya pagkasoberano sa duta kag sa mga pumuluyo sini? Indi gid! Ginpakita niya ang iya awtoridad paagi sa pagtabog sa lalaki kag babayi sa hardin sang Eden, kag para balabagan sila sa pagbalik, ginbutangan niya sing mga kerubin ang alagyan pasulod. (Gen. 3:23, 24) Sa amo man nga tion, ginpakita sang Dios ang iya gugma subong Amay paagi sa pagpat-od nga matuman ang iya katuyuan nga makatigayon sing bug-os uniberso nga pamilya sang matutom nga espiritu nga mga anak kag tawhanon nga mga anak. Nagsaad sia sing isa ka “kaliwat” nga magalaglag kay Satanas kag magadula sang mga epekto sang sala ni Adan.—Basaha ang Genesis 3:15.

7, 8. (a) Daw ano kalain ang kahimtangan sang panahon ni Noe? (b) Ano ang ginhimo ni Jehova para matinluan ang duta kag maluwas ang tawhanon nga pamilya?

 ⁷ Pagligad sang mga siglo, may pila ka tawo nga nangin matutom kay Jehova. Lakip sa ila amo sanday Abel kag Enoc. Apang ang kalabanan nga tawo nagsikway kay Jehova subong ila Amay kag Hari. Sang panahon ni Noe, ang duta “napun-an sing panglugus,” ukon kasingki. (Gen. 6:11) Nagakahulugan bala ini nga wala na sing kontrol si Jehova sa mga nagakatabo sa duta? Ano ang ginapakita sang kasaysayan?

⁸ Binagbinaga ang kasaysayan ni Noe. Ginhatagan sia ni Jehova sing detalyado nga mga plano kag instruksion sa pagtukod sang daku katama nga arka nga magaluwas sa iya kag sa iya pamilya. Ginpakita man sang Dios ang iya daku nga gugma sa iya bug-os nga tawhanon nga pamilya sang ginsugo niya si Noe nga mangin “manugbantala sang pagkamatarong.” (2 Ped. 2:5) Pat-od nga ginpahibalo sila ni Noe nga dapat sila maghinulsol kag ginpaandaman nga may nagahilapit nga kalaglagan, pero wala sila namati. Sa sulod sang mga dekada, si Noe kag ang iya pamilya nagkabuhi sa masingki kag imoral katama nga kalibutan. Subong mainulikdon nga Amay, gin-­amli­gan ni Jehova kag ginpakamaayo ining walo ka matutom nga kalag. Paagi sa pagpahanabo sang Anaw sa bilog nga duta, ginpakita ni Jehova ang iya awtoridad sa nagrebelde nga katawhan kag sa malaut nga mga anghel. Huo, kontrolado gihapon ni Jehova ang mga butang.—Gen. 7:17-24.

9. Ano nga kahigayunan ang ginhatag ni Jehova sa mga tawo sa tapos sang Anaw?

⁹ Sang nakatapak na si Noe kag ang iya pamilya sa natinluan nga duta kag nakahaklo sing matinlo nga hangin, pat-od gid nga nagpasalamat sila sa pag-­ati­pan kag pag-­amlig ni Jehova. Gilayon nga naghimo si Noe sing isa ka altar kag nagdulot sing mga halad sa pagsimba kay Jehova. Ginpakamaayo sang Dios si Noe kag ang iya pamilya kag ginsugo sila nga “magmabungahon kag magbuad, kag magtugub sang duta.” (Gen. 8:20–9:1) Sa liwat, may kahigayunan ang katawhan nga maghiusa sa pagsimba kag magpuno sang duta.

10. (a) Sa diin kag paano nagluntad ang pagrebelde batok kay Jehova sa tapos sang Anaw? (b) Ano ang ginhimo ni Jehova para mapat-od nga matuman ang iya kabubut-on?

¹⁰ Apang ang Anaw wala nagdula sang di-­kahim­pi­tan, kag kinahanglan gihapon pakigbatuan sang mga tawo ang indi makita nga impluwensia ni Satanas kag sang nagrebelde nga mga anghel. Wala madugay, may nagrebelde na naman sa dungganon nga paggahom ni Jehova. Halimbawa, ang apo sa tuhod ni Noe nga si Nimrod nagpamatok sa paggahom ni Jehova. Si Nimrod isa ka “gamhanan nga mangangayam [nga batok sa] GINOO.” Nagpatindog sia sing dalagku nga mga siudad, subong sang Babel, kag naghimo sa iya kaugalingon subong hari “sa duta sang Sinar.” (Gen. 10:8-12) Ano ang himuon sang Hari nga dayon sa sining rebelyuso nga hari kag sa iya mga panikasog nga punggan ang katuyuan sang Dios nga ‘tugbon ang duta’? Gingumon sang Dios ang lenguahe sang mga tawo, amo nga naglinapta ang napaslawan nga mga sakop ni Nimrod “sa kadaygan sang bug-os nga duta.” Dala nila ang ila butig nga pagsimba kag pamaagi sang paggahom.—Gen. 11:1-9.

11. Paano nangin matutom si Jehova sa iya abyan nga si Abraham?

¹¹ Bisan pa madamo ang nagsimba sa butig nga mga dios sa tapos sang Anaw, ang pila ka matutom nga tawo nagpadungog kay Jehova. Ang isa sa ila amo si Abraham, nga matinumanon nga nagbiya sa iya matawhay nga puluy-an sa siudad sang Ur kag tinuig nga nag-­istar sa mga layanglayang. (Gen. 11:31; Heb. 11:8, 9) Sa tion sang pagsaylosaylo ni Abraham, masami nga yara sa palibot niya ang tawhanon nga mga hari, kag madamo sa ila ang nagaistar sa napaderan nga mga siudad. Pero gin-­amli­gan ni Jehova si Abraham kag ang iya pamilya. Parte sa pag-­amlig ni Jehova subong Amay, ang salmista nagsiling: “Wala [ang Dios] magtugut sing tawo sa paghimo sing malain sa ila; ginsabdong niya ang mga hari tungud sa ila.” (Sal. 105:13, 14) Bangod matutom sia sa iya abyan, si Jehova nagsaad kay Abraham: “[Ang] mga hari magagikan sa imo.”—Gen. 17:6; Sant. 2:23.

12. Paano ginpakita ni Jehova ang iya pagkasoberano sa Egipto, kag ano ang epekto sini sa iya pinili nga katawhan?

¹² Ginsulit sang Dios ang iya saad sa anak ni Abraham nga si Isaac kag sa apo nga si Jacob nga pakamaayuhon sila, nga nagalakip sang saad nga ang mga hari magagikan sa ila kaliwatan. (Gen. 26:3-5; 35:11) Pero sang wala pa sing mga hari, ang mga kaliwat ni Jacob nangin ulipon sa Egipto. Nagakahulugan bala ini nga indi na pagtumanon ni Jehova ang iya saad ukon ginsikway na niya ang iya pagkasoberano sa duta? Indi gid! Sa iya nagakaigo nga tion, ginpakita ni Jehova ang iya gahom kag pagkasoberano sa batinggilan nga Paraon. Ang ulipon nga mga Israelinhon nagsalig kay Jehova, nga nagluwas sa ila sa dalayawon nga paagi sa Pula nga Dagat. Maathag nga si Jehova gihapon ang Soberano sa Uniberso, kag subong matinatapon nga Amay, gingamit niya ang iya daku nga gahom para amligan ang iya katawhan.—Basaha ang Exodo 14:13, 14.

13, 14. (a) Sa ambahanon, ano ang proklamasyon sang mga Israelinhon parte sa pagkahari ni Jehova? (b) Ano ang ginsaad sang Dios kay David parte sa pagkahari?

¹³ Sa tapos sang ila milagruso nga kaluwasan sa Egipto, ang mga Israelinhon nagkanta sing ambahanon sang kadalag-an para dayawon si Jehova. Mabasa ini sa Exodo kapitulo 15, nga nagalakip sang ila proklamasyon sa bersikulo 18: “Ang GINOO magahari sa gihapon kag sa gihapon.” Huo, si Jehova nangin Hari sang bag-o nga pungsod. (Deut. 33:5) Apang ang katawhan wala nakontento kay Jehova subong ila indi makita nga Manuggahom. Mga 400 ka tuig sa tapos sila nagbiya sa Egipto, nangayo sila sa Dios sing tawo nga hari, pareho sang ila kaingod nga pagano nga mga pungsod. (1 Sam. 8:5) Bisan pa sa sini, maathag nga si Jehova gihapon ang Hari. Nakita gid ini sang naggahom si David, ang ikaduha nga tawhanon nga hari sang Israel.

¹⁴ Gindala ni David ang balaan nga kaban sang katipan sa Jerusalem. Sa sining masadya nga okasyon, ang mga Levinhon nag-­amba sing pagdayaw nga nagalakip sing talalupangdon nga dinalan nga narekord sa 1 Cronica 16:31: “Magsiling sa tunga sang mga pungsud, ‘Ang GINOO nagahari!’ ” Mahimo mamensar ang isa, ‘Paano si Jehova nangin Hari sa sina nga tion, kay sia man ang Hari nga dayon?’ Si Jehova nangin Hari sang gingamit niya ang iya awtoridad ukon sang nagtangdo sia sing isa nga magrepresentar sa iya. Ini nga bahin sang pagkahari ni Jehova may masangkad nga kahulugan. Antes napatay si David, nagsaad si Jehova sa iya nga ang iya pagkahari magapadayon sa wala sing katubtuban: “Bangonon ko ang imo kaliwat sa olihi nimo, nga magagikan sa imo mga kasudlan, kag palig-onon ko ang iya ginharian.” (2 Sam. 7:12, 13) Bilang katumanan sini nga saad, ang “kaliwat” ni David nagluntad sang ulihi pagligad sang sobra 1,000 ka tuig. Sin-o sia, kag san-o sia nangin Hari?

15, 16. San-o ginhaplasan si Jesus subong palaabuton nga Hari, kag samtang yari sia sa duta, ano nga kahimusan ang ginhimo niya para sa iya paggahom?

¹⁵ Sang tuig 29 C.E., si Juan nga Manugbawtismo nagbantala nga “malapit na ang ginharian sang langit.” (Mat. 3:2) Sang ginbawtismuhan ni Juan si Jesus, ginhaplasan ni Jehova si Jesus subong ginsaad nga Mesias kag palaabuton nga Hari sang Ginharian sang Dios. Ginpabutyag ni Jehova ang iya pagpalangga subong Amay kay Jesus sa pagsiling: “Ini ang akon Anak, ang hinigugma, nga ginakahamut-an ko.”—Mat. 3:17.

¹⁶ Sa bug-os nga ministeryo ni Jesus, ginhimaya niya ang iya Amay. (Juan 17:4) Ginhimo niya ini paagi sa pagbantala parte sa Ginharian sang Dios. (Luc. 4:43) Gintudluan pa gani niya ang iya mga sumulunod nga ipangamuyo nga magkari ang Ginharian. (Mat. 6:10) Subong Gintangdo nga Hari, si Jesus nakasiling sa mga nagapamatok sa iya: “Ang ginharian sang Dios yara sa tunga ninyo.” (Luc. 17:21) Sang ulihi, sa gab-i antes sang iya kamatayon, naghimo si Jesus sing ‘katipan para sa isa ka ginharian’ upod sa iya mga sumulunod. Sa amo, ginhatagan niya sing kahigayunan ang pila niya ka disipulo nga makaupod niya subong hari sa Ginharian sang Dios.­—Basa­ha ang Lucas 22:28-30.

17. Sa anong limitado nga paagi nagsugod si Jesus sa paghari sang unang siglo, pero ano ang kinahanglan niya hulaton?

¹⁷ San-o masugod si Jesus sa paggahom subong Hari sa Ginharian sang Dios? Indi niya ini mahimo sa gilayon. Pagkahapon sang masunod nga adlaw, ginpatay sia kag nag-alaplaag ang iya mga sumulunod. (Juan 16:32) Apang, pareho sang una, kontrolado gihapon ni Jehova ang mga butang. Sa ikatlo nga adlaw, ginbanhaw niya ang iya Anak, kag sang Pentecostes 33 C.E., gintukod ni Jesus ang espirituwal nga ginharian sa Cristianong kongregasyon sang iya hinaplas nga mga kauturan. (Col. 1:13) Pero kinahanglan pa ni Jesus maghulat antes maghari sing bug-os sa duta subong ginsaad nga “kaliwat.” Ginsilingan ni Jehova ang iya Anak: “Lingkod ka sa akon too, tubtub nga mahimo ko ang imo mga kaaway nga imo palatungan.”—Sal. 110:1.

18, 19. Ano ang ginapalig-on sa aton nga himuon, kag ano ang matun-an naton sa masunod nga artikulo?

¹⁸ Sa sulod sang linibo ka tuig, ang pagkahari ni Jehova ginhangkat sa langit kag sa duta. Wala gid ginsikway ni Jehova ang iya pagkasoberano. Kontrolado gihapon niya ang mga butang. Subong mahigugmaon nga Amay, gin-amligan niya kag gin-atipan ang iya matutom nga mga sakop pareho nanday Noe, Abraham, kag David. Indi bala nagapalig-on ini sa aton nga magpasakop sa aton Hari kag makigsuod pa gid sa iya?

¹⁹ Pero mahimo kita mamangkot: “Paano si Jehova nangin Hari sa aton tion? Paano naton mapamatud-an nga mangin matutom kita nga mga sakop sang Ginharian ni Jehova kag mangin himpit nga mga anak sa iya bug-os uniberso nga pamilya? Ano ang buot silingon kon nagapangamuyo kita nga magkari ang Ginharian sang Dios? Ini nga mga pamangkot sabton sa masunod nga artikulo.