GUTOM ang mga turista. Ginaganahan sila magkaon kay ginkadtuan nila ang maragtason nga mga lugar sang dumaan nga siudad sang Betlehem, kag luyag nila tilawan ang pagkaon didto. Nakita sang isa sa ila ang isa ka restawran nga may falafel—manamit nga ginaling nga garbansos, kamatis, sibuyas, kag iban pa nga utan nga ginasud-an sa pita nga tinapay. Ining manamit nga pamahaw nagpapagsik liwat sa ila nga magpadayon sa pag-­tour.

Wala mahibaluan sining mga bisita nga ang pita nga tinapay mahimo madugay na nga ginaluto sa Betlehem. Kag ang ngalan nga Betlehem nagakahulugan sing “Balay sang Tinapay.” (Rut 1:22; 2:14) Subong, kinaandan na sa Betlehem ang pita nga tinapay.

Halos apat ka libo ka tuig ang nagligad, malapit sa bagatnan sang Betlehem, si Sara nga asawa ni Abraham, nagluto gilayon sang “tinapay” para pakan-on ang tatlo ka wala ginapaabot nga bisita. (Genesis 18:6, Ang Pulong sang Dios, APD) Ang gin­gamit ni Sara nga “harina nga pinakamaayo nga klase” mahimo naghalin sa trigo ukon sebada. Dapat masahon ini dayon ni Sara kag mahimo nga ginluto niya ini sa mainit nga bato.—1 Hari 19:6, APD.

Subong sang ginapakita sini nga kasaysayan, ang pamilya ni Abraham amo mismo ang nagaluto sang ila tinapay. Bangod nagasaylosaylo sila, indi makaluto sang tinapay si Sara kag ang iya mga alagad sa mga pugon nga kinaandan nga ginagamit sa Ur, sa lugar ni Sara. Ang ginahimo niya nga harina nga pinakamaayo nga klase naghalin sa mga uyas didto. Mabudlay ini himuon kay kinahanglan ang madaladala nga galingan kag mahimo bayhon pa ini.

Apat ka gatos ka tuig sang ulihi, gindumili sa Mosaikong Kasuguan ang paggamit sang galingan subong garantiya sa utang, kay ini “kabuhi sang tawo.” (Deuteronomio 24:6) Gintamod sang Dios nga importante ang galingan kay kon wala ini, indi makahimo sang tinapay ang pamilya.—Tan-awa ang kahon nga “ Adlaw-­adlaw nga Paggaling kag Pagluto sang Panahon sang Biblia.”

Ginasambit sa Kasulatan ang tinapay sing ginatos ka beses, kag masami nga ginapatuhuyan sang Biblia ang tinapay nga pagkaon. Ginpakita ni Jesus nga ang mga nagaalagad sa Dios mahimo mangamuyo: “Hatagi kami karon sang amon pagkaon para sa sini nga adlaw.” (Mateo 6:11) Ginapakita ni Jesus nga makasalig kita nga hatagan kita sang Dios sing pagkaon kada adlaw.—Salmo 37:25.

Pero, may mas importante pa sangsa tinapay, ukon pagkaon. “Ang tawo mabuhi, indi sa tinapay lamang, kundi sa tagsa ka pulong nga nagagua sa baba ni Jehova,” siling ni Jesus. (Mateo 4:4) Ginpatuhuyan niya diri ang tion nga bug-os nga nagasandig ang mga Israelinhon sa Dios para sa ila mga kinahanglanon. Natabo ini wala madugay pagkatapos nga makagua sila sa Egipto. Mga isa ka bulan na ang nagligad sugod sang nagsulod sila sa Desyerto sang Sinai, kag diutay na lang ang ila pagkaon. Nabalaka sila nga mapatay sa gutom sa kahanayakan amo nga nagreklamo sila: “Nagakaon [kami] sing tinapay tubtub mabusug” sa Egipto.—Exodo 16:1-3.

Walay duhaduha nga manamit ang tinapay sa Egipto. Sang tion ni Moises, ang eksperto nga mga panadero nagtanyag sa mga taga-Egipto sang madamo nga tinapay kag keyk. Pero wala sing tuyo si Jehova nga pabay-an nga wala sing tinapay ang iya katawhan. “Yari karon, paulanon ko sa inyo ang tinapay gikan sa langit,” saad niya. Kag suno sa iya saad,  may tinapay nga halin sa langit kada aga, “diotay subong sang binukbuk nga hielo.” “Ano bala ini?” siling sang mga Israelinhon sang una nila ini nga makita. “Amo ini ang tinapay nga ginhatag sang GINOO nga kaonon ninyo,” paathag ni Moises. Gintawag nila ini nga manna, * kag amo ini ang nagsakdag sa ila sa sulod sang 40 ka tuig.—Exodo 16:4, 13-15, 31.

Mahimo nga nagdayaw gid ang mga Israelinhon sang una nila makita ang milagruso nga manna. Daw “tinapay nga manipis nga may dugus” ang sabor sini, kag bastante ini para sa tanan. (Exodo 16:18) Pero pagligad sang tion, ginhandum nila ang nagkalainlain nga pagkaon sa Egipto. “Wala gid sing iban nga tololokon kondi ining mana,” kumod nila. (Numeros 11:6) Sang ulihi nangakig sila: “Ang amon kalag nasum-uran sini nga kalan-on nga talamayon.” (Numeros 21:5) Ang “tinapay sang langit” nangin masum-od kag makangilil-ad sa ila.—Salmo 105:40.

Maathag nga ang tinapay, pareho sang iban pa nga butang, madali lang makapasum-od. Pero may ginapatuhuyan ang Biblia nga pinasahi nga tinapay nga indi dapat paghikayan. Ini nga tinapay, nga ginpaanggid ni Jesus sa manna nga ginkangil-aran sang mga Israelinhon, makahatag sang wala katapusan nga mga benepisyo.

“Ako ang tinapay sang kabuhi,” siling ni Jesus sa iya mga tagpalamati. “Ang inyo mga katigulangan nagkaon sang manna sa kahanayakan apang nagkalamatay sila. Ini ang tinapay nga nagpanaug gikan sa langit, agod ang bisan sin-o makakaon sini kag indi mapatay. Ako ang buhi nga tinapay nga nagpanaug gikan sa langit; kon ang bisan sin-o magkaon sini nga tinapay magakabuhi sia sing dayon; kag, sa katunayan, ang tinapay nga akon ihatag amo ang akon unod para sa kabuhi sang kalibutan.”—Juan 6:48-51.

Madamo sa tagpalamati ni Jesus ang wala makahangop sa malaragwayon nga paggamit ni Jesus  sang tinaga nga “tinapay” kag “unod.” Pero amo ini ang pinakasibu nga ilustrasyon. Ang literal nga tinapay nagasakdag sa mga Judiyo kada adlaw, pareho sa manna nga nagsakdag sa mga Israelinhon sing 40 ka tuig sa kahanayakan. Bisan pa ang manna regalo sang Dios, wala ini nagahatag sang kabuhi nga walay katapusan. Pero ang halad ni Jesus nagahatag sini nga padya sa mga nagatuo sa iya. Sia gid “ang tinapay sang kabuhi.”

Mahimo nga kon gutom ka, nagakaon ka sang tinapay. Kag mahimo nga nagapasalamat ka man sa Dios para sa imo “matag-­adlaw nga tinapay.” (Mateo 6:11, The New English Bible) Samtang ginaapresyar naton ang manamit nga tinapay, kabay nga indi naton pagkalipatan ang balor sang “tinapay sang kabuhi,” si Jesucristo.

Paano naton mapakita nga indi kaangay sang indi mapinasalamaton nga mga Israelinhon sang una, wala naton ginabalewala ining bilidhon nga tinapay? “Kon ginahigugma ninyo ako, tumanon ninyo ang akon mga sugo,” siling ni Jesus. (Juan 14:15) Paagi sa pagtuman sa mga sugo ni Jesus, mahimo makakaon kita nga malipayon sang tinapay sing walay katapusan.—Deuteronomio 12:7.