Nagaugyon Bala ang Siensia sa Biblia?
Ang sabat sang Biblia
Huo. Ang Biblia indi isa ka libro sang siensia, pero kon magsambit ini sang mga butang parte sa siensia, sibu gid ini. Binagbinaga ang pila ka halimbawa nga nagapakita nga nagahisantuanay ang Biblia kag siensia, kag nga ang Biblia nagaunod sang mga impormasyon parte sa siensia nga tuhay gid sa ginapatihan sang madamo nga tawo nga nagkabuhi sang ginsulat ini.
May ginsuguran ang uniberso. (Genesis 1:1) Sa pihak nga bahin, madamo nga sugidsugid sang una ang nagasiling nga ang uniberso wala gintuga kundi naghalin sa magamo nga kahimtangan. Ang mga Babilonianhon nagpati nga ang mga dios nga nagpanganak sang uniberso naghalin sa duha ka kadagatan. Ang iban nga uluistorya nagsiling nga ang uniberso naghalin sa isa ka higante nga itlog.
Ang uniberso adlaw-adlaw nga ginakontrol sang kasuguan sang kinaugali, indi sang mga dios. (Job 38:33; Jeremias 33:25) Ang mga sugidsugid sa bilog nga kalibutan nagatudlo nga ang mga tawo wala sing mahimo sa mga dios nga kon kaisa indi mapaktan ang pensar kag wala sing kaluoy.
Ang duta nabitay sa kahawaan. (Job 26:7) Madamo nga tawo sang una ang nagapati nga ang kalibutan matapan kag nagatungtong sa isa ka higante ukon isa ka sapat pareho sang karabaw ukon pawikan.
Ang tubig sa mga suba kag mga tuburan naghalin sa nagausbong nga tubig halin sa dagat kag sa iban pa nga ginahalinan sini, nga nagabalik sa duta subong ulan kag yelo. (Job 36:27, 28; Manugwali 1:7; Isaias 55:10; Amos 9:6) Ang mga Griego sang una naghunahuna nga ang tubig sa suba naghalin sa kadagatan sa idalom-duta, kag amo ini gihapon ang ginapatihan asta sang ika-18 nga siglo.
Ang mga bukid nagaulhot kag nagakadula, kag ang mga bukid subong yara sa idalom sang kadagatan sadto. (Salmo 104:6, 8) Pero suno sa pila ka sugidsugid ang mga bukid subong gintuga sang mga dios.
Ang katinlo nagaamlig sang ikaayong lawas. Nalakip sa Kasuguan sa pungsod sang Israel ang mga pagsulundan sa pagpanghugas pagkatapos magtandog sang patay nga lawas, pagkuarentina sa may makalalaton nga balatian, kag husto nga paglubong sang higko sang tawo. (Levitico 11:28; 13:1-5; Deuteronomio 23:13) Sa pihak nga bahin, sang ginhatag ini nga sugo, ang isa sa mga pagbulong nga ginagamit sang mga Egiptohanon amo ang pagbutang sa pilas sang bulong nga may samo nga higko sang tawo.
May mga sayop bala sa Biblia kon parte sa siensia?
Base sa makatarunganon nga pag-usisa sa Biblia, ang sabat sa sini nga pamangkot, wala. Ari ang pila sa sayop nga pagpati sa pagkasibu sang Biblia kon parte sa siensia:
Pagpati sang iban: Ang Biblia nagsiling nga ang uniberso gintuga sa sulod sang anom ka adlaw nga may tig-24 oras.
Kamatuoran: Suno sa Biblia, madugay na nga gintuga sang Dios ang uniberso. (Genesis 1:1) Dugang pa, ang mga adlaw sang pagpanuga nga ginrekord sa kapitulo 1 sang Genesis, mga hut-ong sang tion nga indi mapat-od. Ang bug-os gani nga tion sang paghimo sang duta kag langit gintawag man nga “adlaw.”—Genesis 2:4.
Pagpati sang iban: Ang Biblia nagsiling nga ang mga tanom gintuga antes magluntad ang adlaw nga nagasakdag sang photosynthesis.—Genesis 1:11, 16.
Kamatuoran: Ginpakita sa Biblia nga ang adlaw isa sa mga bituon nga nagahuman sa “mga langit,” nga ginhimo antes sang mga tanom. (Genesis 1:1) Ang silak halin sa adlaw naglab-ot sa duta sang una nga “adlaw,” ukon hut-ong sang tion sang pagpanuga. Sang naghawan na ang atmospera sang ikatlo nga “adlaw” sang pagpanuga, ang nagalusot nga silak makasakdag na sang photosynthesis. (Genesis 1:3-5, 12, 13) Sang ulihi na lang nangin kitaon ang adlaw sa kadaygan sang duta.—Genesis 1:16.
Pagpati sang iban: Ang Biblia nagsiling nga ang adlaw nagalibot sa duta.
Kamatuoran: Ang Manugwali 1:5 nagasiling: “Ang adlaw man nagabutlak kag ang adlaw nagasalup, kag nagadali sa iya duug diin sia nagabutlak.” Apang ginalaragway lamang sini ang paghulag sang adlaw kon lantawon ini halin sa duta. Sa karon, ang isa ka tawo mahimo man maggamit sang “pagbutlak” kag “pagtunod,” bisan nakahibalo sia nga ang duta nagalibot sa adlaw.
Pagpati sang iban: Ang Biblia nagasiling nga matapan ang duta.
Kamatuoran: Ang Biblia naggamit sang prase (tinagpong) nga “ukbong sang duta” nga nagakahulugan sing pinakamalayo nga bahin sang duta. Wala ini nagapahangop nga ang duta matapan ukon may punta. (Binuhatan 1:8) Sing kaanggid, ang ekspresyon nga “apat ka pamusud sang duta” wala nagapahangop nga ang duta may apat ka punta. Kon mabasa naton ini, naintiendihan naton nga nagapatuhoy ini sa bug-os nga kalibutan.—Isaias 11:12; Lucas 13:29.
Pagpati sang iban: Ang Biblia nagasiling nga ang circumference sang tipulon insakto gid sa tatlo ka diameter sini, pero ang husto nga takus sini amo ang pi (π), ukon mga 3.1416.
Kamatuoran: Ang takus sang “dagat nga tinunaw” nga mabasa sa 1 Hari 7:23 kag 2 Cronica 4:2 (NW) nagapakita nga pulo ka maniko ang diameter sini kag “ang takus sini palibot 30 ka maniko.” Ini nga mga pagtakus mahimo amo lamang ang pinakamalapit nga pag-round-off. Posible man nga ang circumference kag diameter nagrepresentar sa naggua kag nasulod nga pagtakus sang dagat nga tinunaw ukon metal nga suludlan.