Sang nagligad nga mga tinuig, nagdamo ang mga pamatan-on nga naghikog sa pila ka pungsod. Ngaa nagakatabo ini? Posible bala nga ang imo bata gusto man maghikog?

Sa sini nga artikulo

•  Kabataan kag paghikog—ngaa dapat mabalaka sa sini ang mga ginikanan?

•  Paano mo mabal-an kon nagapensar nga maghikog ang imo bata?

•  Ano ang himuon mo kon nagapensar nga maghikog ang imo bata?

 Halin sang 2009 asta sang 2019, nagdamo sing 40 porsiento ang mga estudyante sa hayskul sa United states nga may sintomas sang depresyon. Nagdamo man ang mga naghikog sina nga mga tinuig. a

 “Indi gid kinaandan ang problema sang mga pamatan-on subong . . . Grabe gid ang epekto sini nga mga problema sa ila mental health.”—Vivek H. Murthy, U.S. Surgeon General.

 Prinsipio sa Biblia: “Ang nadugmok nga espiritu nagaubos sang kusog.”—Hulubaton 17:22.

 Binagbinaga ang masunod nga mga senyales.

•   Hitabo. May naeksperiensiahan bala ang imo bata nga nasakitan gid sia? Na-basted bala sia, nagbulagay sila sang iya nobyo ukon nobya, napaslawan, ukon napatyan sang pinalangga? Kon amo, basi wala ka kabalo nga grabe gali ang epekto sini sa iya.

•   Batasan. Wala na bala nagapakig-upod ang imo bata sa iya mga abyan kag pamilya ukon wala na sia gana himuon ang mga butang nga nanamian niya sadto? Ginapanghatag na bala niya ang iya nanamian nga mga gamit?

•   Ginahambal. Nagaistorya bala ang imo bata parte sa kamatayon ukon nagahambal sia nga “Mas maayo guro kon mapatay na lang ’ko”? Nagahambal bala sia nga indi niya gusto nga magpabug-at sa imo?

   Siempre ang iban sa iya ginahambal posible ‘wala lang niya nahunahuna sing maayo.’ (Job 6:3) Pero ang iban sini basi pagpangayo sing bulig. Gani indi pagbalewalaa ang bisan ano nga ginasiling sang imo bata nga daw patimaan nga gusto na niya mapatay.

 Kon magsiling ang imo bata nga nagapamensar sia nga maghikog, puede ka mamangkot, “Napensaran mo na bala kon san-o ukon kon paano mo ini himuon?” Mabal-an mo sa iya sabat kon malala na gid ang iya sitwasyon.

 “Bilang mga ginikanan, daw indi naton gusto pamangkuton ang aton mga kabataan kay nahadlok kita sang ila isabat. Pero kon ang ila ginasiling amo ang ila ginabatyag, ti indi bala mas maayo nga mabal-an naton ini?”—Sandra.

 Prinsipio sa Biblia: “Mahimo nga ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom, pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.”—Hulubaton 20:5, Ang Pulong sang Dios, APD.

•   Mapinasensiahon nga hibalua ang ginapensar kag ginabatyag sang imo bata. Una, pasalamati sia kay nangin honest sia. Dayon puede ka magsiling: “Gusto ko mabal-an kon ano ang nagakatabo sa imo kabuhi kag kon ano ang imo ginabatyag. Puede mo ko masugiran kon ano ang nagakatabo” ukon “Puede mo ko masugiran kon ano ang ginabatyag mo?”

   Pamatii sing maayo ang sabat sang imo bata. Likawi nga balewalaon ang iya ginabatyag ukon maghatag dayon sang “solusyon.”

   Prinsipio sa Biblia: “Mangin maabtik sa pagpamati, mahinay sa paghambal, indi dali maakig.”—Santiago 1:19.

•   Maghimo sing plano para maproteksionan sia. Buligi ang imo bata nga mabal-an ang masunod kag ipasulat sa iya ang:

   Mga sinyales. Ano ang ginahunahuna niya ukon ginahimo antes sia magpamensar nga maghikog?

   Mga hilikuton nga makabulig sa iya. Ano nga mga hilikuton ang makabulig sa iya nga maghaganhagan ang stress kag mauntatan ang pagpamensar nga maghikog?

   Mga tawo nga makabulig sa iya. May mga tawo bala nga makabulig sa imo bata kon kinahanglan niya ini? Mahimo ikaw ina, iban nga masaligan nga adulto, mental-health professional, ukon isa ka organisasyon nga nahanas para buligan ang mga tawo nga nagapensar nga maghikog.

   Prinsipio sa Biblia: “Ang mga plano sang mapisan pat-od nga magamadinalag-on.”—Hulubaton 21:5.

•   Padayon nga mangin alisto. Padayon nga bantayi ang sitwasyon sang imo bata bisan pa nga daw maayo na ang iya pamatyag.

   “Sang ginsilingan ako sang akon bata nga wala na sia nagapamensar nga maghikog, abi ko tapos na ang iya problema. Pero nagsala gid ako. Posible may gulpi matabo amo nga magpensar naman ang isa ka tawo nga maghikog.”—Daniel.

   Buligi ang imo bata nga maintiendihan ang kamatuoran parte sa balatyagon: Temporaryo lang ini. “Daw pareho ini sa tiempo,” siling sang libro nga The Whole-Brain Child. “Matuod ang ulan, kag daw buang lang ta kon magsulay kita sa ulan kag pamatyag ta daw wala lang nagaulan. Pero daw buang man kita kon pamensaron ta nga indi na gid magsilak ang adlaw.”

•   Pasaliga ang imo bata. Hambali ang imo bata nga palangga mo sia kag ara ka pirme para suportahan sia. Puede ka magsiling, “Himuon ko ang tanan para malampuwasan mo ini.”

   Prinsipio sa Biblia: “Ang matuod nga abyan nagahigugma sa tanan nga tion, kag isa ka utod nga masaligan sa tion sang kalisdanan.”—Hulubaton 17:17.