Ti Kasayaatan a Wagas a Mangpennek Kadagiti Naespirituan a Kasapulam

APAY A KASAPULAN DAGITI TATTAO ti relihion? Kuna ti dadduma a kasapulan dagiti tattao ti naespirituan a bambanag tapno makasarakda iti kinatalged iti di natalged a lubong. Ngem saan la a dayta ti nairaman. Kuna ti maysa nga artikulo iti American Sociological Review: “Saan laeng a ti pannakasapul iti kinatalged ti pangallukoy ti relihion. Kanayon a birbiroken ti tattao ti sungbat dagiti saludsod a kas iti: Sadino ti naggapuantayo? Sadino ti papanantayo? Apay nga addatayo ditoy?”

 Awan duadua nga umanamongka a dagitoy ket napateg unay a saludsod. No kasta, saan aya a kasapulan dagitoy dagiti mapagtalkan a sungbat? Nakapatpateg ken serioso unay dagita a saludsod ta di mabalin a risuten babaen ti panangpili laeng kadagiti narelihiosuan a pammati manipud iti nadumaduma a tradision agsipud ta makaawis dagitoy kadatayo. Tapno makasaraktayo kadagiti napudno ken mapagtalkan a sungbat kadagiti napatpateg a saludsod iti biag, sigurado a masapultayo ti nasaysayaat a pamay-an.

Adda aya nasaysayaat pay? Adda nakaskasdaaw nga imbaga ti maysa a managipatarus iti Biblia a ni Ferrar Fenton maipapan iti dayta a libro. Inawaganna dayta a “ti kakaisuna a mangipalgak iti Misterio Tapno Maawatan ti Tao ti Uniberso, ken iti Misterio Tapno Maawatan ti Tao ti Bagina.” Wen, sungbatan ti Biblia dagiti saludsod maipapan iti napalabas, iti agdama, ken iti masakbayan. Ibagana no sadino ti naggapuantayo, no ania ti kaipapanan ti biag, no kasano a masarakantayo ti kinaragsak, ken no ania ti agur-uray a masakbayantayo. Awanen ti sabali a libro iti historia nga addaan iti dakkel nga impluensia a kas iti Biblia; wenno adda aniaman a sabali a libro a nakalasat iti adu a naranggas a panangraut. Ngem apay a nagadu ti di mangikankano iti daytoy naisangsangayan a libro iti panangbirokda kadagiti sungbat dagiti saludsodda maipapan iti biag?

Adu a tattao ti di mangilatang iti panawen a mangusig kadagiti naan-anay a nakaidumaan ti Biblia ken dagiti relihion a naammuanda. Naimatanganda no kasano nga agpipinnatay dagiti makunkuna a Kristiano gapu kano iti nagan ti Dios. Adu ti agreklamo, kas insurat ti The Guardian nga “ad-adda nga interesado itan dagiti papadi nga agkolekta iti kuarta ngem ti sumarungkar kadagiti arbanda tapno iwanwanda ida.” Nalabit pagarupenda a panuynoyan wenno konsintiren ti Biblia ti kasta a kababalin. Iti kinapudnona, ibilin ti Biblia kadagiti Kristiano nga ‘ayatenda ti maysa ken maysa,’ ken ibagana kadagidiay mangaskasaba iti sao, “Inawatyo nga awan bayadna, itedyo nga awan bayadna.” (Juan 13:34; Mateo 10:8) Nainkalintegan aya ngarud nga ipato ti Biblia babaen ti ar-aramid ti tattao nga agkunkuna a raraemenda dayta ngem dida tungtungpalen dayta?

Adu ti mamati a saan a nasientipikuan, agsisimparat, ken kadaanan ti Biblia. Ngem maisupadi ti ipakita ti naan-anay a panangsukimat. Ipapantayon a ti Biblia ket saan a libro ti siensia. Kaskasdi, no dakamatenna ti tema maipapan iti siensia, kas koma iti urnos ti panagparang dagiti sibibiag a banag ditoy daga, ti sukog ti daga, wenno ti umiso a panangtaming kadagiti makaakar a sakit, bin-ig nga umiso ti ibagbaga ti Biblia. Maisupadi ketdi, addaan dayta iti adu a pannakaammo a naibaga a nasaksakbay pay ngem iti pannakaammo idi a tiempo nga ita laeng a naammuan ti siensia. Ket nupay 66 a libro ti mangbukel iti Biblia a naisurat iti las-ud ti 1,600 a tawen, agtutunos amin dagitoy. Kasta met nga ipakita ti Biblia ti pannakaawat kadagiti kangrunaan a kababalin ti tao, isu a mamagbalin iti dayta a kabaruan unay a pannakaawat.

Adda maibaga daytoy naisangsangayan a libro maipapan iti panagdayaw iti Dios. Ibagana a ditay agdayaw sigun iti pagayatan ti tao, no di ket sigun iti pagayatan ti Dios. (Juan 5:30; Santiago 4:13-15; 2 Pedro 1:21) Ngem manmano laeng a tattao ti nangtungpal iti dayta a prinsipio. Sipud pay idi un-unana, nangpundaren dagiti tattao kadagiti relihion a maibagay iti bukodda a panggep. Agpayso dayta no mangkitikit dagiti tattao kadagiti kayo a pagbalinenda a didiosenda ket dayawenda dagitoy. Pudno met dayta no isuro dagiti narelihiosuan nga institusion dagiti doktrina a pinutarda. Ken saan kadi nga agpayso met daytoy kadagiti tattao a mangpundar iti bukodda a relihion a maibagay iti pagayatanda?

Amirisem ti maysa a pamuspusan. Apay a dika aramiden ti inaramid ti kangrunaan idi a mahistrado iti Korte Suprema iti Estados Unidos? Awan ti panangidumduma nga inusigna dagiti kumanunong ken kumontra nga ebidensia maipapan iti kinapudno ti Biblia, iti pamay-an a kas iti panangbistana kadagiti kaso iti korte. Ania ti nagbanaganna? Kinunana: “Inkeddengko a ti Biblia ket saan libro a maipapan iti datdatlag, dayta ket naggapu iti Dios.”

Kasano a maaramidmo ti kasta met laeng a panangsukimat ? Maisingasing a padasem ti sistematiko a panangadal iti Biblia. Usigem ti sungbatna kadagiti napataud a saludsod iti pangrugian daytoy nga artikulo. Adda agarup innem a milion a Saksi ni Jehova, iti 235 a pagilian, a nangaramid iti kasta a panagadal. Ipapaayda ti tiempoda a mangiranud iti nasursuroda iti sabsabali. Ti libre a panagadal iti Biblia iti pagtaengan nga ituktukonda ket nakatulongen iti minilion tapno maaddaanda iti pammati a saan laeng a basta uso wenno maitunos iti pagayatanda. Ti pudno ken nadalus a Kristianidad nga isursuro ti Biblia ket saan laeng a basta sabali a relihion. Irepresentarna ti kinapudno maipapan iti Dios ken kadagiti panggepna. Isu nga apay koma a mamatika iti dimo kapkapnekan a birbirokem nga isu ti kinapudno?​—Juan 17:17.

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Ti kasayaatan a wagas a mangpennek kadagiti naespirituan a kasapulam ket ti panangadalmo iti Biblia maipapan iti Dios ken ti pannakitimpuyogmo kadagiti pudno nga agdaydayaw kenkuana