KALPASAN a nabasam dagiti immuna nga artikulo, nalabit umanamongka a no naan-anuska, nasalsalun-atka, nasaysayaat ti panagdesisionmo, ken maaddaanka iti nasayaat a gagayyem. Kasanoka ngarud nga agbalin a naan-anus? Usigem dagitoy a singasing.

Dagiti mangpukaw iti anusmo ket dagiti banag wenno situasion a mamagbalin kenka a di makaan-anus. Ania dagita? Adda kadi tattao a mangsubok iti kinaanusmo? Nalabit ti asawam, nagannak, wenno annakmo ti kangrunaan a mangibus iti pasensiam. Wenno kadawyan kadi a mainaig dayta iti oras? Kas pagarigan, posible kadi a mapukaw ti anusmo no kasapulan nga urayem ti dadduma wenno no maladawkan iti papanam? Dika kadin makaan-anus no nabannog, mabisin, makaturturog, wenno mais-stress-ka? Masansan kadi nga awan aanusam no addaka iti balayyo wenno pagtrabahuam?

Kasano a makatulong kenka uray ti panangammo laeng kadagiti makagapu a mapukaw ti anusmo? Nabayagen nga insurat ni Ari Solomon: “Makita ti manakem ti dumteng a riribuk ket liklikanna, ngem sarakusoken ti saan nga agpampanunot a tao ket agbabawi kalpasanna.” (Proverbio 22:3, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Maitunos iti dayta a nagkauna a proverbio ti Biblia, no madlaw wenno nasaksakbaymo a “makita” a maib-ibusankan iti pasensia, mabalinmo a lapdan dayta. Iti damo, nalabit nasken nga ikagumaam ti agbalin a naan-anus, ngem inton agangay, mayugalimon dayta.

Sigun ken Noreen Herzfeld a propesor ti computer science iti Saint John’s University iti Minnesota, U.S.A., “talaga a di kabaelan dagiti tattao a paggigiddanen ti adu a trabaho. Di kabaelan ti utektayo a paggigiddanen nga ipamaysa ti adu a banag.” Kinunana pay: “Iti panaglabas ti tiempo, ti panamaggigiddan kadagiti trabaho ti mangdadael ti abilidadtayo a mangipamaysa iti panunot ken atensiontayo, ket in-inutto a dadaelenna dagiti galad a kas iti kinaanus, kinapinget, nasayaat a panagdesision, ken panangsolbar iti problema.”

Narigat ti aganus no mais-stress-ka gapu iti nagadu nga ar-aramidem, pappapanam, ken pakikomunikaram. Namakdaar ti nadakamaten a ni Dr. Jennifer Hartstein: “Ti stress ti kangrunaan a makagapu a mapukaw ti anustayo.”

Isu a tagiragsakem ti tunggal kanito ti biagmo. Iwayaam ti makigayyem a sisisinged iti sumagmamano a tattao imbes a nagadu ti pakigayyemam ngem dikanto met la agbalin a nadekket kadakuada. Ibadyetmo ti panawenmo, ken urnosem a nainsiriban dagiti prioridadmo. Agaluadka kadagiti gadyet ken magustuam nga aramiden a mangsayang iti tiempom.

Tapno mapasimplem ti biagmo, nalabit kasapulan nga usigem ti inaldaw a rutinam. Ania dagiti mabalin a limitaram wenno isardengmon? Kuna ti Biblia: “Ta iti tunggal banag adda naituding a tiempo . . . , tiempo ti panangsalimetmet ken  tiempo ti panagibelleng.” (Eclesiastes 3:1, 6) Nalabit tiempon nga isardengmo ti dadduma a mangsayang iti tiempom tapno adda wayam nga agbalin a naanus.

Maaddaanka iti realistiko a panangmatmat iti biag. Umuna iti amin, iti aktual a kasasaad, saan a kanayon a mapasamak dagiti bambanag kas iti kayattayo a kabiit. Akseptarem ti kinapudno a saan a kanayon a mapasamak a dagus ti bambanag iti tiempo a kayatmo. Dayta ti makuna a kinaanus.

Maikadua, laglagipem a saan a kanayon a makontrolmo dagiti situasion iti biagmo. Insurat ni masirib nga Ari Solomon: “Ti lumba awan kadagiti nasiglat, ti gubat awan met kadagidiay mannakabalin, ti taraon awan met kadagiti masirib, ti kinabaknang awan met kadagidiay mannakaawat, ti parabur awan met uray kadagidiay addaan pannakaammo; agsipud ta ti tiempo ken ti di mapakpakadaan a pasamak mapagteng kadakuada amin. Ta ti tao saanna met nga ammo ti tiempona.”—Eclesiastes 9:11, 12.

Imbes a maawan ti anusmo kadagiti kasasaad a dimo makontrol, ammuem dagiti kabaelam a kontrolen. Kas pagarigan, imbes a makaungetka gapu ta naladaw ti bus wenno tren nga ur-urayem, mangkitaka iti sabali a pamay-an tapno makadanonka iti papanam. Nalabit nasaysayaat pay ketdi no magmagnaka laengen imbes a masuron wenno makaungetka. No awan maaramidam no di ti aguray, usarem ti tiempom nga agaramid iti napateg, kas iti makagunggona a panagbasa wenno panangisurat kadagiti planom iti masanguanan.

Kinaagpaysuanna, awan pagimbaganna ti masikoran iti banag a dimo kontrolado. Umiso ti kuna ti Biblia: “Siasino kadakayo ti makapaatiddog ti biagna babaen iti panagdandanagna?”—Lucas 12:25, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Napaneknekan ti adu a mamati iti Biblia a nagbalinda a naan-anus gapu iti panangyaplikarda kadagiti prinsipio dayta. Sigun iti Biblia, ti tao a nasinged iti Dios ket mas agannayas a mangipakita iti kinaanus agraman ti dadduma pay a napateg a galad a kas iti ayat, rag-o, talna, kinaalumamay, ken panagteppel. (Galacia 5:22, 23) Inkari ti Biblia: “Dikay maringgoran iti aniaman, no di ket iti amin a banag babaen iti kararag ken araraw agraman panagyaman maipakaammo koma dagiti dawatyo iti Dios; ket ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto dagiti pusoyo ken dagiti pannakabalin ti isipyo.” (Filipos 4:6, 7) Adalem ti Biblia ket ammuem no kasano a makissayan dagiti pakasikoram ken no kasanoka nga agbalin a naan-anus.