IDI Disiembre 17, 2010, napunnuanen ti 26 anyos a ni Mohamed Bouazizi. Isu ket maysa a tindero iti kalsada idiay Tunisia a maup-upay gapu ta awan masapulanna a nasaysayaat a trabaho. Ammona met a dagiti korap nga opisial ket agdawdawat iti pasuksok. Iti dayta nga agsapa, kinompiskar dagiti inspektor dagiti lakona a peras, saba, ken mansanas. Idi alaenda ti pagkiluanna, limmaban ken sigun iti dadduma a testigo, isu ket tinungpa ti maysa a babai a polis.

Gapu ta nabainan ken nakapungtot ni Mohamed, napan iti asideg nga opisina ti gobierno tapno agreklamo ngem awan ti nangasikaso kenkuana. Iti sango ti pasdek, naipadamag nga impukkawna, “Kasanok ngaruden a biagen ti pamiliak?” Kalpasan a binukbokanna ti bagina iti gasolina, sinindianna ti palito ti posporo. Awan pay 3 a lawas kalpasanna, natay gapu iti pannakauramna.

Dakkel ti epekto dayta nga inaramid ti desperado a ni Mohamed Bouazizi kadagiti umili ti Tunisia ken iti dadduma pay a pagilian. Ibilang ti adu a ti inaramidna ti nagbalin a mitsa ti yaalsa a nangpadisi iti rehimen ti pagilian ken dagiti protesta a simmaknap idi agangay iti dadduma pay a pagilian dagiti Arabo. Ti European Parliament impaayna ken Bouazizi ken ti 4 pay a sabsabali ti 2011 Sakharov Prize for Freedom of Thought kas pammadayaw. Isu met ket ninaganan ti The Times ti London kas ti 2011 person of the year.

Kas ipakita dayta a pagarigan, mabalin a nabileg a puersa ti protesta. Ngem ania ti adda iti likudan ti nabiit pay a yaadu dagiti protesta? Adda kadi sabali pay a solusion?

Adu ti agprotesta gapu kadagitoy:

• Pannakadismaya kadagiti sistema ti kagimongan. No patien dagiti umili a dagiti kasapulanda ket maipapaay ti lokal a gobierno ken ekonomia, dida mapanunot ti agprotesta—makitinnulongda ketdi iti gobierno tapno masolbar dagiti problemada. Ngem nakasaganada nga agprotesta no makitada a dagita a sistema ket korap, di nainkalintegan, ken nairanta a mangpabor iti sumagmamano laeng.

• Mitsa. Masansan a ti maysa a pasamak ti mangtignay kadagiti tattao a mangaramid iti panagbalbaliw. Imbes a dida ikankano idi, mariknada a nasken a mangaramiddan iti pamuspusan. Kas pagarigan, ti napasamak ken Mohamed Bouazizi ti nagbalin a mitsa ti nasaknap a protesta iti Tunisia. Idiay India, nagwelga ti aktibista a ni Anna Hazare babaen ti dina pannangan tapno ipakitana ti gurana iti korapsion. Gapu iti dayta, nagprotesta dagiti mangsupsuportar kenkuana iti 450 a siudad ken ili.

• Kas iti nabayagen a kinuna ti Biblia, agbibiagtayo iti “lubong a pagnaedan ti sumagmamano a tattao nga adda pannakabalinna ket masapul nga agsagaba dagiti dadduma iti babaenda.” (Eclesiastes 8:9, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Nakarkaro itan ti korapsion ken kinaawan hustisia ngem idi. Kinapudnona, mas pagaammon dagiti umili no kasano a pinaay ida dagiti sistema ti politika ken ekonomia. Gapu iti Internet, smartphones, ken 24-oras a panagipadamag, uray dagiti pasamak kadagiti nasulinek a lugar ket mangtignay iti simpatia dagiti umili iti dadakkel a luglugar.

Sigun kadagiti mangiparparegta iti panagwelga, dagitoy kano ti naibanag dagiti protesta:

• Nakaipaay iti tulong kadagiti napanglaw. Bayat ti Great Depression idi 1930’s, rimsua dagiti protesta kontra iti pannakapaksiat dagiti di makabayad iti abang iti pagnanaedanda idiay Chicago, Illinois, U.S.A. Kas solusion, pinasardeng dagiti opisial ti siudad dayta a panangpaksiat sada inyurnos a maaddaan iti trabaho dagiti agprotprotesta. Gapu kadagiti umasping a protesta iti New York City, ti 77,000 a napaksiat a pamilia ket napasubli kadagiti pagnanaedanda.

• Nasolbar dagiti kinaawan hustisia. Kas protesta, liniklikan dagiti umili ti aglugan kadagiti bus iti siudad ti Montgomery, Alabama, U.S.A. idi 1955/1956. Gapu iti dayta, nawaswas dagiti linteg mainaig iti agduma a pagtugawan dagiti nangisit ken puraw kadagiti bus.

• Napasardeng dagiti proyekto iti konstruksion. Idi Disiembre 2011, pinullo a ribu ti nagprotesta iti pannakaaramid ti planta ti koriente a paandaren ti karbon  iti asideg ti Hong Kong gapu iti danag a mangpataud dayta iti polusion, isu a nakanselar ti proyekto.

Siempre, saan a kanayon a maala dagiti agprotprotesta ti kayatda. Kas pagarigan, mabalin a madusada imbes a mapatgan dagiti kiddawda. Itay nabiit, kinuna ti presidente iti maysa a pagilian iti Middle East maipapan kadagiti protesta sadiay: “Masapul a mapasardeng dayta babaen iti landok nga ima.” Rinibu ti matmatay gapu iti dayta a yaalsa.

Uray no maibanag dagiti agprotprotesta dagiti panggepda, rumsuanto met laeng dagiti baro a problema. Maysa a timmulong a nangpadisi iti agturay iti maysa a pagilian iti Africa ti nangibaga iti magasin a Time maipapan iti baro a rehimen: “Nagmayat idi damo sa dagus a nagbalin a nariribuk.”

Para iti adu a nalatak a tattao, obligasion ti tao ti agprotesta kadagiti mangirurumen a sistema. Kas pagarigan, ti natayen a ni Václav Havel, a dati a presidente ti Czech Republic nga adu a tawen a naibalud gapu iti panangirupirna kadagiti kalintegan ti tattao, insuratna idi 1985: “Ti mabalin la nga itukon [ti agprotprotesta] ket ti mismo a biagna—ken itukonna dayta agsipud ta awanen ti sabali a pamay-an a mapasingkedanna ti kinapudno nga ilablabanna.”

Agminar ti kinuna ni Havel iti inaramid ti desperado a ni Mohamed Bouazizi ken ti dadduma  pay. Iti maysa a pagilian iti Asia, pinullo ti nanguram iti bagida kas protesta iti narelihiosuan ken napolitikaan a panangirurumen. Kas panangdeskribirna iti rikna a nanggutugot kadagita a nakaro nga aramid, kinuna ti maysa a lalaki iti magasin a Newsweek: “Awan paltogmi. Dimi kayat a dangran ti padami a tao. Ania pay ngarud ti sabali nga aramiden dagiti tattao?”

Mangipaay ti Biblia iti solusion ti kinaawan hustisia, korapsion, ken panangirurumen. Deskribirenna ti maysa a gobierno nga impasdek ti Dios idiay langit a mangsukat kadagiti palpak a sistema ti politika ken ekonomia a pakaigapuan ti protesta. Kuna ti maysa a padto maipapan iti Agturay daytoy a gobierno: “Ispalennanto daydiay napanglaw nga agpatpatulong, kasta met daydiay naparigatan ken siasinoman nga awanan katulongan. Iti pannakairurumen ken iti kinaranggas subbotennanto ti kararuada.”—Salmo 72:12, 14.

Mamati dagiti Saksi ni Jehova a ti Pagarian ti Dios ti kakaisuna a pudno a namnama ti sangatauan para iti natalna a lubong. (Mateo 6:9, 10) Gapu iti dayta, saan a makipaspaset dagiti Saksi ni Jehova kadagiti protesta. Ngem ti kadi ideya a ti gobierno ti Dios ti makaikkat kadagiti ramut dagiti protesta ket saan a realistiko? Kasla kasta. Ngem adu ti agtalek iti panangituray ti Dios. Paregtaendaka a mangusig iti dayta.