Taginayonen ti Natimbeng a Panangmatmat iti Panaginum iti Alkohol

“Ti arak ket managuy-uyaw, ti makabartek nga inumen naariwawa, ket ti tunggal maysa a maiwawa babaen iti dayta saan a masirib.”​—PROVERBIO 20:1.

1. Kasano nga inyebkas ti salmista ti apresasionna kadagiti dadduma a naimbag a sagut ni Jehova?

“TUNGGAL naimbag a sagut ken tunggal naan-anay a rangkap aggapu iti ngato, ta bumaba dayta manipud iti Ama dagiti nailangitan a lawag,” insurat ni adalan a Santiago. (Santiago 1:17) Gapu ta siyayaman a natignay iti aglaplapusanan nga agkakaimbag a sagut ti Dios, inkanta ti salmista: “Pagtubuenna dagiti berde a ruot maipaay kadagiti animal, ken mulmula nga usaren ti sangatauan, tapno mangparnuay iti taraon manipud iti daga, ken arak a mamagrag-o iti puso ti mortal a tao, tapno pagsilnagenna ti rupa babaen iti lana, ken tinapay a mangsustento  iti mismo a puso ti mortal a tao.” (Salmo 104:14, 15) Kas iti mulmula, tinapay, ken lana, nasayaat met a sagut ti Dios ti arak ken dadduma a naingel nga inumen. Kasanotayo a rumbeng nga usaren dagita?

2. Ania a salsaludsod ti usigentayo maipapan iti panaginum iti alkohol?

² Sa la makaay-ayo ti nasayaat a sagut no umiso ti pannakausarna. Kas pagarigan, “naimbag” ti diro, ngem “ti pannangan iti adu unay a diro saan a nasayaat.” (Proverbio 24:13; 25:27) Nupay awan dakesna ti panaginum “iti bassit nga arak,” adda serioso a parikut nga iyeg ti nalabes a panaginum iti alkohol. (1 Timoteo 5:23) “Ti arak ket managuy-uyaw,” imballaag ti Biblia, “ti makabartek nga inumen naariwawa, ket ti tunggal maysa a maiwawa babaen iti dayta saan a masirib.” (Proverbio 20:1) Ngem ania ti kayat a sawen ti maiwawa babaen ti alkohol? * Kasano kaadu ti maibilang a nalabes? Ania ti natimbeng a panangmatmat iti dayta a banag?

“Maiwawa” Babaen ti Alkohol​—Kasano?

3, 4. (a) Ania ti mangipakita a kondenaren ti Biblia ti panagbartek? (b) Ania ti sumagmamano a pagilasinan iti nabartek?

³ Iti nagkauna nga Israel, maubor agingga ken patay ti maysa a di agbabawi a buklis ken mammartek. (Deuteronomio 21:18-21) Indagadag ni apostol Pablo kadagiti Kristiano: “Isardengyo ti makikadkadua iti asinoman a maaw-awagan kabsat a maysa a mannakiabig wenno naagum a tao wenno managrukbab iti idolo wenno manangrabngis wenno managbarbartek wenno manangkikil, saan uray makipangan iti kasta a tao.” Nalawag a kondenaren ti Kasuratan ti panagbartek.​—1 Corinto 5:11; 6:9, 10.

⁴ Iti panangdeskribirna kadagiti pagilasinan ti nabartek, kuna ti Biblia: “Dika kumita iti arak no lumabaga ti marisna, no sumilapsilap iti kopa, no agayus a silalamuyot. Iti panungpalanna kumagat dayta a kas iti serpiente, ket agparuar iti sabidong a kas iti karasaen. Dagiti bukodmo a mata makakitadanto iti karkarna a bambanag, ket ti bukodmo a puso agsaonto iti balusingsing a bambanag.” (Proverbio 23:31-33) Ti nalabes a panaginum ket kas iti maysa a nagita a serpiente a tumukma, a pakaigapuan ti panagsakit, pannakaburibor, wenno pannakaulaw pay ketdi. Mabalin a ti maysa a mammartek makakita “iti karkarna a bambanag” gapu ta kasla agar-arapaap wenno agtagtagainep. Mabalin a dina mamedmedan nga iyebkas dagiti nalulok a kapanunotan ken tarigagay a gagangay a dina mayebkas.

5. Iti ania a wagas a napeggad ti nalabes a panaginum?

⁵ Kasano no ti maysa ket uminum iti arak ngem agannad tapno saan a madlaw a nabartek? Adda dagidiay saan a madlaw a nabartek uray adun ti nainumda. Ngem al-allilawenna laeng ti bagina no ipagarupna a saan a napeggad dayta. (Jeremias 17:9) Mabalin nga in-inutto a birbiroken ti bagina ti alkohol ket agbalin nga ‘adipen iti adu nga arak.’ (Tito 2:3) Maipapan iti panagbalin a mangnginum, kuna ti autor a ni Caroline Knapp: “In-inut ken saan a madmadlaw ti panagbalin a mangnginum.” Anian a makapapatay a silo ti nalabes a panaginum iti alkohol!

6. Apay a liklikan ti maysa ti nalabes a panaginum ken pannangan?

⁶ Usigenyo met ti imballaag ni Jesus: “Asikasuenyo ti bagbagiyo tapno dagiti pusoyo saanda a pulos madagsenan iti nalabes a pampannangan ken nakaro a panagin-inum ken kadagiti pakaringgoran iti biag, ket giddato a dayta nga  aldaw kellaat nga umay kadakayo kas maysa a silo. Ta dumtengto dayta kadagidiay amin nga agnanaed iti rabaw ti intero a daga.” (Lucas 21:34, 35) Uray saan pay a nabartek, mabalin nga agdungsa ken aglaladut ti maysa a nakainum​—agpadpada iti pisikal ken naespirituan. Kasanon no isu ket masangpetan ti aldaw ni Jehova iti kasta a kasasaad?

No Ania ti Ibunga ti Panagbartek

7. Apay a ti panagbartek ket maikaniwas iti bilin a masarakan iti 2 Corinto 7:1?

⁷ Ti saan a natimbeng a panaginum mabalin nga isarangna ti maysa iti adu a peggad​—agpadpada iti pisikal ken iti naespirituan. Karaman kadagiti sakit nga iyeg ti panagbartek isu ti cirrhosis iti dalem, hepatitis, ken panagdepekto ti utek. No nayugalin ti agbartek, mabalin a mangibunga dayta iti kanser, diabetes, ken dadduma a sakit iti puso ken iti tian. Ti panangabuso iti alkohol ket nalawag a saan a maitunos iti bilin ti Kasuratan: “Dalusantayo koma ti bagbagitayo iti tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu, nga an-anayentayo ti kinasanto iti panagbuteng iti Dios.”​—2 Corinto 7:1.

8. Sigun iti Proverbio 23:20, 21, ania ti mabalin nga ibunga ti panagbartek?

⁸ Masayang met ti kuarta gapu iti panagbartek, ken mabalin a pakaikkatan pay ketdi iti trabaho. Imballaag ni Solomon nga ari iti nagkauna nga Israel: “Dika makikadua kadagiti nakaro ti panagin-inumna iti arak, kadagidiay a nabuklis a mannangan iti lasag.” Apay? Inlawlawagna: “Ta ti managbarbartek ken buklis kumurapaydanto, ket ti panagsaguyepyep kawesannanto ti maysa iti rigrigis laeng.”​—Proverbio 23:20, 21.

9. Apay a nainsiriban a liklikan ti uminum iti arak no agmaneho?

⁹ Iti panangipatuldona iti sabali pay a peggad, kuna ti The Encyclopedia of Alcoholism: “Ipakita dagiti panagsirarak a ti alkohol apektaranna ti panagmaneho, agraman ti kinaalerto, koordinasion, atension, kinasiput ti mata ken pangngeddeng.” Napeggad ti agmaneho a nakainum. Iti laeng Estados Unidos, pinullo a ribu ti matmatay ken ginasut a ribu ti madangdangran iti kada tawen gapu kadagiti aksidente ti lugan a nainaig iti alkohol. Dagiti agtutubo ti nangnangruna a biktima kadagita a peggad, yantangay bassit pay laeng ti kapadasanda iti panagmaneho agraman iti panaginum. Adda kadi asinoman nga agmaneho a nakainum ti makaibaga a raraemenna ti sagut a biag manipud ken ni Jehova a Dios? (Salmo 36:9) Gapu iti kinasagrado ti biag, nasaysayaat no pulos a di uminum iti arak ti asinoman nga agmaneho.

10. Kasano nga apektaran ti alkohol ti isiptayo, ken apay a napeggad dayta?

¹⁰ Ti saan a natimbeng a panaginum ket makadangran saan laeng nga iti pisikal no di ket uray iti naespirituan. Ti “arak ken nasam-it nga arak isuda ti mangikkat iti nasayaat a motibo,” kuna ti Biblia. (Oseas 4:11) Ti alkohol apektaranna ti isip. “No nakainum ti maysa,” kuna ti maysa a publikasion ti U.S. National Institute on Drug Abuse, “ti alkohol ket agsepen ti dara babaen ti sistema ti panagrunaw ken insigida a makagteng iti utek. Mangrugi a pabannayatenna dagiti paset ti utek a mangkonkontrol iti panunot ken emosion. Iti kasta, dinto makontrol ti tao ti bagina.” Gapuna, dakdakkel ti posibilidad a ‘maiwawatayo,’ nga agtignay nga awan kontrolna, ken maisarang iti adu a sulisog.​—Proverbio 20:1.

11, 12. Ania dagiti naespirituan a peggad no saan a natimbeng ti panaginum iti alkohol?

¹¹ Maysa pay, imbilin ti Biblia: “Uray no mangmangan wenno umin-inum wenno agar-aramidkayo  iti aniaman pay a banag, aramidenyo ti amin a bambanag a maipaay iti dayag ti Dios.” (1 Corinto 10:31) Pakaidayawan kadi ti Dios ti nalabes a panaginum iti arak? Sigurado a ti maysa a Kristiano dina kayat ti maaddaan iti reputasion kas mangnginum. Ti kasta a reputasion ket pakaumsian, saan a pakaidayawan, ti nagan ni Jehova.

¹² Kasanon no ti nalabes a panaginum ti maysa a Kristiano itibkolna ti kapammatianna, nalabit ti maysa a baro nga adalan? (Roma 14:21) “Siasinoman a mangitibkol iti maysa kadagitoy babassit nga addaan pammati kaniak,” impakdaar ni Jesus, “naim-imbag kenkuana a maibitin iti tengngedna ti maysa a gilingan a bato a kas iti puspusiposen ti asno ket maipalned iti nalawa, nawayang a baybay.” (Mateo 18:6) Mabalin pay a mapukaw ti maysa dagiti pribilehiona iti kongregasion maigapu iti nalabes a panaginum. (1 Timoteo 3:1-3, 8) Diyo met liplipatan a ti nalabes a panaginum pataudenna ti rinnisiris iti uneg ti pamilia.

Liklikan Dagiti Peggad​—Kasano?

13. Ania ti maysa a tulbek tapno maliklikan ti panangabuso iti alkohol?

¹³ Ti maysa a tulbek tapno maliklikan dagiti peggad ti panangabuso iti alkohol isu ti panangikeddeng no ania ti natimbeng ken no ania ti nalabes, imbes a basta liklikan ti panagbarkek. Siasino ti mangikeddeng no ania ti natimbeng wenno nalabes kenka? Gapu ta adu a banag ti nairaman, awan ti nainget a pagalagadan no kasano kaadu nga alkohol ti makuna a nalabes. Masapul nga ammo ti tunggal maysa ti limitasionna ket di lumbes iti dayta. Ania ti tumulong kadakayo a mangikeddeng no kasano kaadu nga alkohol ti nalabes kadakayo? Adda kadi prinsipio a makaiwanwan?

14. Ania a prinsipio ti tumulong kenka tapno mailasinmo no ania ti natimbeng ken nalabes?

¹⁴ Kuna ti Biblia: “Saluadam ti praktikal a kinasirib ken ti pannakabael nga agpanunot, ket agbalindanto a biag ita kararuam ken pangkayaw ita karabukobmo.” (Proverbio 3:21, 22) Nasayaat ngarud ti agpaiwanwan iti daytoy a prinsipio: Aniaman a kaadu ti alkohol no apektaranna ti nasayaat a pangngeddengmo ken pakapuyenna ti panagpampanunotmo, pagilasinan dayta a nasobraamon. Ngem masapul a bigbigem no ania laeng a talaga ti limitasionmo!

15. Kaano a makuna a nalabes uray bassit laeng ti inumen?

¹⁵ Iti dadduma a kasasaad, makuna a nalabes uray bassit laeng ti inumen. No agpeggad ti sikogna, ti maysa nga ina mabalin nga ikeddengna a di pulos uminum iti alkohol. Ken saan kadi a panangipakita iti ayat no liklikan ti uminum iti sanguanan ti maysa a makidangdangadang iti alkoholismo wenno maysa a nakapuy ti konsiensiana no maipapan iti panaginum? Imbilin ni Jehova kadagiti papadi nga addaan iti annongen iti tabernakulo: “Dikay uminum iti arak wenno makabartek nga inumen . . . no sumrekkayo iti tolda ti gimong, tapno saankayo a matay.” (Levitico 10:8, 9) No kasta, masapul a liklikan ti uminum iti alkohol sakbay a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, no makipaset iti ministerio, ken no tamingen ti dadduma pay a teokratiko a responsabilidad. Maysa pay, kadagiti pagilian a maiparit ti panaginum iti alkohol wenno maipalubos laeng dayta iti espesipiko nga edad, masapul a suroten dagiti paglintegan ti pagilian.​—Roma 13:1.

16. Ania ti tumulong kadakayo nga agdesision no idasarandakayo iti naingel nga inumen?

¹⁶ No maitukon wenno maidasar kadakayo ti  naingel nga inumen, ti damo a saludsoden ket: ‘Masapul kadi nga uminumak?’ No ikeddengyo ti uminum, sipapanunotkayo koma iti limitasionyo, ket dikay lumbes iti dayta a limitasion. Dikay agpaguyugoy iti naparabur nga agsangaili. Agannad met kadagiti okasion nga aglaplapusanan ti arak kas kadagiti paboda. Iti adu a lugar, maipalubos kadagiti ubbing ti uminum iti alkohol. Responsabilidad dagiti nagannak nga isuro kadagiti annakda ti natimbeng a panangmatmat iti alkohol ken bantayanda ti tignay dagiti ubbing mainaig iti dayta.​—Proverbio 22:6.

Mapagballigianyo ti Parikut

17. Ania ti tumulong kadakayo a mangilasin a nalabesen ti panaginumyo?

¹⁷ Parikutyo kadi ti nalabes a panaginum iti arak ken makabartek nga inumen? Laglagipenyo, uray ilimedyo ti nalabes a panaginumyo iti alkohol, lak-amenyonto dagiti epektona. Gapuna, sukimatenyo a naimbag ken sipupudno ti bagiyo. Imtuodenyo dagiti mamagpanunot a saludsod a kas iti: ‘Masansan kadin ti panaginumko ita? Naing-ingel kadi ti in-inumek ita? Uminumak kadi iti alkohol tapno malibasak dagiti pakaringgoran, pakabannogan, wenno pakarikutan? Madanagan kadin ti pamiliak wenno gayyemko gapu iti panaginumko? Mangpataud kadin kadagiti parikut iti pamiliami ti panagin-inumko? Birbiroken kadin ti bagik ti alkohol no diak uminum iti makalawas, makabulan, wenno sumagmamano a bulan? Ilimlimedko kadi kadagiti dadduma ti kaadu ti alkohol nga in-inumek?’ Kasanon no wen ti sungbatyo iti dadduma kadagita a saludsod? Dikay koma agbalin a kas iti tao a ‘kitaenna ti nakaisigudan a rupana iti maysa a pagsarmingan ket dagus a malipatanna no ania a kita a tao isuna.’ (Santiago 1:22-24) Mangaramid kadagiti addang a mangatur iti parikut. Ania ti mabalinyo nga aramiden?

18, 19. Kasanoyo a maisardeng ti saan a natimbeng a panaginum iti alkohol?

¹⁸ Indagadag ni apostol Pablo kadagiti Kristiano: “Dikay agbarbartek iti arak, nga iti dayta adda kinagaramugam, no di ket agtultuloykayo a mapno iti espiritu.” (Efeso 5:18) Ikeddengyo no kasano kaadu nga alkohol ti nalabes kadakayo, ket mangipasdekkayo kadagiti maitutop a limitasion. Ikagumaanyo a di lumbes kadagita; agteppelkayo. (Galacia 5:22, 23) Adda kadi kakaduayo a mangpilit kadakayo nga uminum iti nalabes? Agannadkayo. “Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib,” kuna ti Biblia, “ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.”​—Proverbio 13:20.

¹⁹ Imbes nga uminumkayo tapno malibasanyo ti parikut, sipupudno a solbarenyo ketdi dayta. Marisutyo dagiti parikut babaen ti panangyaplikaryo iti balakad ti Sao ti Dios. (Salmo 119:105) Dikay agpangadua nga agpatulong iti maysa a mapagtalkan a Kristiano a panglakayen. Usarenyo a naimbag dagiti probision ni Jehova a mangpabileg kadakayo iti naespirituan. Palagdaenyo ti relasionyo iti Dios. Regular nga agkararag kenkuana​—nangnangruna ti maipapan kadagiti pagkapuyanyo. Iyararawyo iti Dios a ‘pasudienna dagiti bekkel ken ti pusoyo.’ (Salmo 26:2) Kas nausig iti immuna nga artikulo, aramidenyo ti amin a kabaelanyo a magna iti dana ti kinatarnaw.

20. Ania dagiti mabalinyo nga aramiden no marigatankayo a mangisardeng iti nalabes a panaginum?

²⁰ Kasanon no marigatankayo a mangisardeng iti nalabes a panaginum iti laksid dagiti panagreggetyo?  Surotenyo ngarud ti balakad ni Jesus: “No itibkolnaka ta imam, putdem; nasaysayaat a pawadka a sumrek iti biag ngem ti addaanka iti dua nga ima a mapanka iti Gehenna.” (Marcos 9:43) Isu a ti sungbat: dika pulos uminumen. Kasta ti determinado nga inaramid ti maysa a babai nga awagantayo iti Irene. “Kalpasan ti nganngani dua ket kagudua a tawen a diak pulos imminum iti alkohol,” kunana, “napanunotko a nalabit mabalinko ti uminum uray bassit laeng tapno makitak no kabaelak met laeng a kontrolen. Ngem apaman a mariknak ti kasta, dagus nga agkararagak ken ni Jehova. Determinadoak a di uminum iti alkohol agingga iti baro a sistema, wenno saan pay ketdi a pulosen.” Saan a dakkel a banag ti naan-anay a panangliklik iti alkohol no idilig iti biag nga agur-uray iti nalinteg a baro a lubong ti Dios.​—2 Pedro 3:13.

‘Agtaraykayo iti Wagas a Magun-odyo Dayta’

21, 22. Ania ti mabalin a manglapped kadatayo a dumanon iti pagnguduan ti lumba ti biag, ken kasanotayo a maliklikan dayta?

²¹ Iti panangyarigna iti biag ti Kristiano iti maysa a lumba, wenno pasalip, kinuna ni apostol Pablo: “Dikay aya ammo a dagiti tumataray iti lumba agtarayda amin, ngem maysa laeng ti umawat iti gunggona? Agtaraykayo iti kasta a wagas tapno magun-odanyo dayta. Mainayon pay, tunggal tao a makisalsalisal watwatenna ti panagteppel iti amin a bambanag. Ita, siempre, aramidenda dayta tapno makagun-odda iti agrupsa a korona, ngem datayo maysa a di agrupsa. Gapuna, ti wagas a panagtarayko di mapagduaduaan; ti wagas a panangiturongko kadagiti danogko saan a kasla panangkabkabil iti angin; no di ket disdisnogek ti bagik ket ad-adipenek, tapno, kalpasan a nakaskasabaak ti sabsabali, uray kasano siak saanak nga agbalin a di naanamongan.”​—1 Corinto 9:24-27.

²² Ti gunggona ket agpaay laeng kadagidiay sibaballigi a makaturpos iti lumba. Iti lumba ti biag, ti nalabes a panaginum iti alkohol lapdannatayo a dumanon iti pagnguduan ti lumba. Nasken nga agteppeltayo. Tapno natalged ti panagtaraytayo, masapul a liklikantayo ti “panaglablabes iti arak.” (1 Pedro 4:3) Imbes ketdi, masapul nga agteppeltayo kadagiti amin a banag. No maipapan iti panaginum iti alkohol, masiribtayo no ‘tallikudantayo ti di kinanadiosan ken nailubongan a tartarigagay ken agbiag a buyogen ti kinasimbeng ti panunot ken kinalinteg ken nadiosan a debosion.’​—Tito 2:12.

[Footnote]

Malagipyo Kadi?

• Ania ti maibilang a nalabes a panaginum iti alkohol?

• Ania dagiti pagdaksan ti saan a natimbeng a panaginum iti alkohol?

• Kasanoyo a maliklikan dagiti peggad ti nalabes a panaginum iti alkohol?

• Kasano a sarangten ti maysa ti parikut mainaig iti nalabes a panaginum iti alkohol?

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 19]

Ti arak “mamagrag-o iti puso ti mortal a tao”

[Ladawan iti panid 20]

Masapul nga ammotayo ti limitasiontayo ket ditay lumbes iti dayta

[Ladawan iti panid 21]

Nasaksakbay nga ikeddengyo no kasano kaadu ti inumenyo

[Ladawan iti panid 22]

Regular nga ikararagyo ken ni Jehova dagiti pagkapuyanyo

[Ladawan iti panid 23]

Responsabilidad dagiti nagannak nga isuro kadagiti annakda ti natimbeng a panangmatmat iti alkohol