SALUDSOD DAGITI AGTUTUBO

Apay a Sugsugatek ti Bagik?

I-PLAY

Ania ti panangsugat iti bagi?

Ti panangsugat iti bagi ket ti di magawidan a panangdangran iti bagi babaen iti natadem a banag. Maysa la a kita dayta ti panangdangran iti bagi. Ti dadduma pay ket ti panangsinit, panangdunor, wenno panangkabil iti bagi. Daytoy nga artikulo ket maipapan iti panangsugat, ngem dagiti prinsipio ket agaplikar iti amin a kita ti panangdangran iti bagi.

Subokem ti pannakaammom: Sungbatam iti Wen wenno Saan.

Babbai laeng ti mangsugat iti bagida.
Ti panangsugat ket maikontra iti bilin ti Biblia iti Levitico 19:28 a kunana: “Dikay sugatsugaten ti lasagyo.”

Umiso a sungbat:

Saan. Nupay ad-adu ti babbai ngem lallaki, adda met lallaki a mangsugat iti bagida ken mangaramid iti dadduma pay a kita ti panangdangran iti bagi.
Saan. Tukoyen ti Levitico 19:28 ti nagkauna a ritual dagiti pagano, saan a ti di magawidan a panangdangran iti bagi nga ilawlawag daytoy nga artikulo. Ngem nainkalintegan a kunaen a saan a kayat ti naayat a Namarsua kadatayo a dangrantayo ti bagitayo.—1 Corinto 6:12; 2 Corinto 7:1; 1 Juan 4:8.

Apay nga adda mangar-aramid iti dayta?

Subokem ti pannakaammom: Ania kadagitoy ti umiso unay?

Adda dagiti mangsugat iti bagida . . .

gapu ta kayatda nga iliwliwag ti nasaem a riknada.
gapu ta kayatda ti agpakamatay.

Umiso a sungbat: A. Kaaduan a mangsugat iti bagida ket dida kayat ti matay. Kayatda laeng a pagpatinggaen ti nasaem a riknada.

Usigem ti kinuna ti dadduma nga agtutubo maipapan iti panangsugsugatda iti bagida.

Celia: “Mangbang-ar dayta iti riknak.”

Tamara: “Gapu iti dayta, kasla maliklikak ti problemak. Mas maandurak a masaktan ti bagik ngem ti riknak.”

Carrie: “Diak kayat ti agladingit. No sugatek ti bagik, dayta ti pakaiturongan ti atensionko saan a ti naladingit a riknak.”

Jerrine: “Kada sugatek ti bagik, kasla diak ammon ti mapaspasamak iti aglawlawko, ken kasla malipatak dagiti problemak. Kasta ti kayatko a mapasamak.”

No kasta ti problemam, kasano a maisardengmo dayta?

Napateg ti panagkararag ken Jehova a Dios tapno maisardengmo dayta. Kuna ti Biblia: “Iyallatiwyo kenkuana ti isuamin a pakaringgoranyo, agsipud ta isu maseknan kadakayo.”—1 Pedro 5:7.

Singasing: Mangrugika babaen kadagiti ababa a kararag. Kas pagarigan, ibagam ken Jehova, “Tulongannak.” Inton agangay, ti amin a riknam ket maibagamon iti “Dios ti amin a liwliwa.”—2 Corinto 1:3, 4.

Ti kararag ket saan a temporario a pangbang-ar iti rikna. Aktual dayta a pannakikomunikar iti nailangitan nga Amam a nangikari: “Pudno a tulongankanto. Pudno nga itultuloykanto nga iggaman a siiirut babaen ti bukodko a makannawan nga ima ti kinalinteg.”—Isaias 41:10.

Naliwliwa met ti adu a mangsugsugat iti bagida iti pannakisaritada iti nagannakda wenno dadduma a mapagtalkan nga adulto. Usigem ti kinuna ti tallo nga agtutubo a nangaramid iti kasta.

Interbiu

Diana, 21
Kathy, 15
Lorena, 17

Mano ti tawenmo idi rugiam a sugaten ti bagim?

Lorena: Agarup 14.

Diana: Desiotsoak idi, ken agduduma ti kasansanna. No dadduma, inaldaw iti makalawas wenno dua a lawas sa makabulan a diak aramiden dayta.

Kathy: Katorseak idi. Sagpaminsan nga ar-aramidek pay laeng dayta.

Apay a kayatmo a dangran ti bagim?

Kathy: Kagurgurak ngamin ti bagik. Panagriknak, awan ti mayat a makigayyem kaniak.

Diana: No dadduma, ti kinalidayko ket agtungpal iti pannakadismaya sa maawananak no kuan iti namnama. Kumarkaro dayta agingga a diak kabaelanen. Kasla adda narungsot nga animal iti unegko isu a masapul a sugatek ti bagik tapno rummuar dayta.

Lorena: No dadduma, malmaldayak unay wenno makaunget wenno nababa ti panagkitak iti bagik. Panagriknak, awan serserbik, ken kayatko nga ikkaten ti amin a di nasayaat a riknak. No dadduma, panagriknak ket rumbeng laeng a masaktanak.

Simmayaat kadi ti riknam idi dangdangram ti bagim?

Diana: Wen. Medio limmag-an ti riknak a kas man la naikkat ti nadagsen nga aw-awitek.

Kathy: Kasla maysa a kita ti panagsangit dayta. No sugatek ti bagik, sumayaat ti riknak kas ti marikna dagiti tattao kalpasan a naipapasda ti nagsangit.

Lorena: Ti panangdangran iti bagi ket kas iti panangtudok iti lobo a napno kadagiti negatibo nga emosion iti unegko. Saan a bumtak; in-inut laeng a rummuar amin dagita a negatibo a riknak.

Mabutengka kadi idi a mangibaga iti sabali iti ar-aramidem?

Lorena: Wen. Diak kayat a panunotenda a karkarnaak ken diak met kayat a maammuanda ti personal a biagko.

Diana: Kanayon nga ibagada kaniak a napigsa ti pakinakemko ket kayatko nga agtultuloy a kasta ti panagkitada kaniak. Panagkunak, no agpatulongak, panunotendanto a nakapuyak gayam.

Kathy: Diak kayat a panunotenda nga adda diperensiak a mangpakaro laeng iti suronko iti bagik. Panagriknak met a maitutop laeng kaniak ti ar-aramidek iti bagik.

Ania ti nakatulong tapno maisardengmo ti panangdangranmo iti bagim?

Lorena: Imbagak ken ni nanangko ti ar-aramidek. Nagpadoktorak met isu a natulonganak a mangkontrol kadagiti negatibo a riknak. Adda dagiti kanito a naulitko dayta, ngem nakatulong ti panagadalko iti Biblia. Kanayonak met a mangasaba. Nalabit addanto latta aldaw a mariknak nga awan serserbik, ngem ikagumaak ti di agpaatiw iti dayta.

Kathy: No adda problemak idi, madlaw dayta ti maysa a karelihionak a babai nga agarup 10 a tawen nga in-inauna ngem siak isu a nagpudnoak kenkuana. Nasdaawak ta kasta met gayam idi ti ar-aramidenna. Diak nagalumiim a makisarita kenkuana ta napadasannan dayta. Nagpadoktorak met. Inlawlawagna kaniak ken kadagiti nagannakko ti mapaspasarak.

Diana: Maysa a rabii, bayat nga addaak iti balay ti talkek nga agassawa, nadlaw ti asawa a lalaki a madi ti riknak. Ginutugotnak nga ibagak no ania ti problemak. Inarakup ken inlilililinak ni baketna a kas iti ar-aramiden ni nanangko idi ubingak pay. Nagsangitak ket uray isuna. Narigatanak a mangibaga iti ar-aramidek iti bagik, ngem imbag laengen ta naibagak met laeng.

Kasano a nakatulong kenka ti Biblia?

Diana: Impaamiris kaniak ti Biblia a diak kabaelan a labanan daytoy a sisiak. Kasapulak ti tulong ni Jehova a Dios.—Proverbio 3:5, 6.

Kathy: Makaliwliwa unay kaniak ti panagbasa iti Biblia—ken ti pannakaammo a nagtaud iti Dios ti mensahena!—2 Timoteo 3:16.

Lorena: No adda mabasak a teksto a maibagay kaniak, isuratko dagita iti notebook tapno addanto pampanunotek kalpasanna.—1 Timoteo 4:15.

Adda kadi partikular a teksto iti Biblia a nakatulong kenka?

Diana: Kuna ti Proverbio 18:1: “Ti maysa a mangiputputong iti bagina sapulennanto ti kabukbukodanna nga iniimut a tarigagay; maibusor iti isuamin a praktikal a kinasirib isu umalsanto.” No dadduma, marigatanak a makilangen ngem dayta a teksto ti nangipaamiris kaniak a napeggad ti agputputong.

Kathy: Ti dua a teksto a kaykayatko ket ti Mateo 10:29 ken 31. Imbaga sadiay ni Jesus nga ammo ni Jehova a Dios no adda matay a billit-tuleng sa innayonna: “Dikay agbuteng: napatpategkayo ngem iti adu a billit-tuleng.” Agingga ita, no mabasak dagita, malagipko a napategak ken Jehova.

Lorena: Apresiarek ti nadakamat iti Isaias 41:9, 10 a sadiay kinuna ni Jehova iti ilina: “Saanka a linaksid. Dika agbuteng, ta addaak kenka. . . . Patibkerenkanto.” No iladawanko dayta iti panunotko, mapanunotko ti maysa a natibker a banag a saan a kaskarina a marakrak, kas iti nakabite a pasdek. Dayta a teksto ti mangpatpatibker kaniak ta ammok nga ay-ayatennak ni Jehova ken kanayon nga adda iti sibayko.

Salsaludsod a pagpanunotam

No nakasaganakan nga agpatulong, siasino ti mabalin a pangipeksaam iti riknam?
Ania ti mabalinmo nga ikararag ken Jehova a Dios maipapan iti dayta?
Adda kadi maibagam a dua a pamay-an (malaksid iti panangdangran iti bagi) a mabalinmo nga aramiden tapno maawan ti stress ken danagmo?

Listaak kadagiti teksto

Singasing: No adda nabasam a teksto iti Biblia a mangipasigurado kenka iti ayat ni Jehova wenno makatulong kenka a maaddaan iti balanse a panangmatmat iti bagim ken kadagiti pagkamaliam, isuratmo dayta a teksto iti notebook. Isuratmo met no apay a nagustuam. Tapno adda pagtuladam, dagitoy ti sumagmamano a teksto a nakatulong kada Diana, Kathy, ken Lorena.

Roma 8:38, 39

“Ipakita kaniak dagitoy a bersikulo nga ay-ayatennak ni Jehova, uray no mariknak a nagkaro ti kasasaad.”—Diana.
Salmo 73:23

“Ipasigurado dagiti teksto a kas iti daytoy a saanak nga agmaymaysa. Kas man la adda ni Jehova iti mismo nga abayko.”—Kathy.
1 Pedro 5:10

“Mabalin a saan a dumteng a dagus ti bang-ar; mabalin a nasken nga agsagabatayo ‘iti apagbiit.’ Ngem mapapigsanatayo ni Jehova a mangibtur iti uray aniaman.”—Lorena.