Kĩla ũthi ũvoonĩ ũla wĩ vo

E+/IvanJekic via Getty Images

VE ŨLA WOOMBIE?

Ũndũ Mbeũ sya Kamũtĩ Ketawa Dandelion Inyaĩĩkaa

Ũndũ Mbeũ sya Kamũtĩ Ketawa Dandelion Inyaĩĩkaa

 Mbeũ sya dandelion nĩ imwe katĩ wa syĩndũ ila syoombiwe syĩ na ũtonyi wa kũũlũka nesa. Yĩla kamũtĩ wa dandelion wathingithwʼa nĩ kĩseve, tũvelũ twawʼo nĩtwambĩĩaa kũlela kĩsevenĩ, tũilye tũmwavulĩ tũnini (parachutes). O na kau tũvelũ tũu no tũlele kĩsevenĩ vakuvĩ na nthĩ, tũmwe no tũũlũkwʼe nĩ kĩseve ũasa wa kĩlomita kĩmwe kana mbeange. Nĩ kyaũ kĩtũtetheeasya kwĩkala kĩsevenĩ ĩvinda yĩasavĩte ũu? O mĩtũkĩ andũ ma saenzi nĩmanamanyie kana tũvelũ tũu tũũlũkaa tũtũmĩĩte nzĩa ya mwanya ĩla yĩ ũtonyi kũndũ kũna kwĩ parachute ila iseũvĩtwʼe nĩ andũ, na tũlelaa nesanga.

 Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Kĩla kavelũ kethĩawa kekwatĩlĩĩle mũthambanĩ ũla wĩthĩawa na syĩndũ iilye mawia, syĩtawa pappus. Syĩndũ isu ithũkũmaa ta parachute, na iitetheesya kavelũ kau kaendeee kũlela kĩsevenĩ.

Andũ amwe mekaa ũkunĩkĩli maasya kana nzeve ĩla yĩthĩawa ĩthyũũkĩte kĩlinginĩ, nĩsiĩĩaa mbeũ ĩsu ĩikavalũke na mĩtũkĩ

 Ĩndĩ ve maũndũ angĩ tũmawila tũu twĩkaa tũkatetheesya mbeũ isu ilele. O ũndũ nzeve ĩendeee kũkũna vakuvĩ na mĩthya ya tũmawila tũu, na katĩ katĩ watwʼo, kĩndũ kĩilye kĩlingi nĩkĩseũvawʼa nzevenĩ ĩla yĩ ĩũlũ. Nzeve ĩla yĩthĩawa ĩthyũũkĩte kĩlinginĩ kĩu, nĩkakusasya ĩũlũ, na ĩikasiĩĩa kaikavalũke na mĩtũkĩ.

 Kwoou no twasye kana mawia ala methĩawa mavangĩtwe nesa nĩmo matumaa kaindo kau, kana pappus, kekala parachute ĩtonya kũvĩtya nzeve, ĩndĩ ndũmu na nzeango. O na eka ũu, kĩlungu kya 90 ĩũlũ wa 100 kya kaindo kau kĩthĩawa no mwanya ũte na kĩndũ! Kwoou kayĩthĩawa ke kaito.

 Andũ ma saenzi nĩmaendeee kũmantha nĩ nzĩa syĩva matonya kũtũmĩa nĩ kana maseũvye syĩndũ itonya kũũlũka ta mbeũ sya kamũtĩ ka dandelion. Maũndũ ala maendeee kũsũanĩa nĩ vamwe na kũseũvya drones nini itonya kũtũmĩa mwaki mũnini, na kĩu kĩisũvĩa mwaki. Drones isu no itũmĩke kwa nzĩa mbingĩ ta kũsisya ũndũ nzeve ĩilye.

 Sisya wone mbeũ sya dandelion iũlũkĩte

 We wĩona ata? Wĩona nzĩa nzeo ya kũũlũka na ya mwanya mũno ĩla ĩtũmĩawa nĩ mbeũ sya kamũtĩ ketawa dandelion ta yeekie kwĩyumĩlya? Kana ve ũla woombie?