Mbivilia ĩwetete kana Amitiani mamina kũtwaa Yosevu Misili, Yakovo na mũsyĩ wake nĩmesie kuma Kanaani mathamĩĩa Misili. Mekalile kĩsionĩ kyeetawa Ngoseni, vakuvĩ na vala Ũsĩ wa Nile wĩtĩte kĩw’ũ Ũkanganĩ wa Mediterranean. (Mwa. 47:1, 6) Ĩtina wa ĩvinda Aisilaeli ‘nĩmongelekile, na maendeea na kũya vinya.’ Kĩu nĩkyatumie Amisili mambĩĩa kũmakĩa, na nũndũ wa ũu mamatw’a ngombo.—Kuma 1:7-14.

Andũ amwe nĩmavũthasya ngewa ĩsu yĩ Mbivilianĩ, na maasya no wano. Ĩndĩ ve maũndũ maĩkĩĩthasya kana ve ĩvinda Asemu * mekalaa nthĩ ya Misili me ngombo.

Kwa ngelekany’o, ve ĩvinda andũ ala mavukũaa syĩndũ sya tene meethĩie ndũa sya tene ngalĩko ya ĩũlũ ya nthĩ ya Egypt. Mũsomi wĩtawa John Bimson awetete kana vau nĩvatonya kwĩthĩwa vaĩ ndũa 20 kana mbeange sya Asemu. Mũsomi wĩkaa ũkunĩkĩli ĩũlũ wa nthĩ ya tene ya Misili wĩtawa James K. Hoffmeier aisye: “Kuma ta mwaka wa 1800 nginya wa 1540 mbee wa Klĩsto, nthĩ ya Misili yaĩ vandũ vaseo vathamĩĩiwe nĩ mbaĩ sya Asemu ila syaĩ ngalĩko ya ũthũĩlonĩ wa syũa wa Asia [kũla mũsyĩ wa Yakovo waumie].” Ongelete kwasya: “Myaka ĩsu no yo ĩla Avalaamu, Isaka, na Yakovo matwĩe, na no yo ĩkwatĩanĩe na ngewa ĩsu ĩneenewe ĩvukunĩ ya Mwambĩlĩlyo.”

Ve ũĩkĩĩthyo ũngĩ wakwatĩkanie ngalĩko ya ĩtheo ya Egypt. Ve kalungu ka ĩkangaa koonekie keũtalĩthw’a ta ka katĩ katĩ wa mwaka wa 2000 na 1600 mbee wa Klĩsto (Middle Kingdom). Kalungu kau ke masyĩtwa ma ngombo syathũkũmaa nyũmbanĩ ĩmwe yaĩ ngalĩko ĩsu ya ĩtheo ya Egypt. Masyĩtwa mbee wa 40 katĩ wa asu nĩ ma andũ maĩ Asemu. Ngombo isu syeethĩawa syĩ aui, atumi ma syĩndũ, na andũ ma kĩvalũa. Ũla mũsomi wĩtawa Hoffmeier aisye: “Nũndũ Asemu mbee wa mĩongo ĩna mathũkũmaa nyũmbanĩ ĩmwe kĩsionĩ kya Thebaid [ngalĩko ya ĩtheo ya Egypt], no nginya wĩthĩe nthĩ yonthe ya Misili yaĩ na Asemu aingĩ mũno, na mũno mũno vala Ũsĩ wa Nile ũlikĩte ũkanganĩ.”

Mũsomi ũngĩ wa kwĩnza syĩndũ sya tene wĩtawa David Rohl aisye kana masyĩtwa amwe ma ngombo ila iandĩkĩtwe vau “mailye o ta ala me Mbivilianĩ vyũ.” Kwa ngelekany’o, ila ilungu sya makangaa syĩ na masyĩtwa mekwenda kwĩkala ta Isakali, Aseli, na Sivila. (Kuma 1:3, 4, 15) Rohl aĩtye ũũ: “Ũsu nĩ ũĩkĩĩthyo wĩanĩtye ũkwonany’a kana Aisilaeli maĩ ngombo Misili.”

Ũla mũsomi wĩtawa Bimson easya: ‘Ngewa ĩla yĩ Mbivilianĩ ĩwetete ũndũ Aisilaeli maĩ ngombo Misili na ũndũ maumie kw’o nĩyosanĩte vyũ na isitoli.’