BEBE ya me butuka lenda kuditanina ve yandi mosi. Ntangu beto butukaka, bibuti na beto bantu vandaka kutanina beto. Ntangu beto yantikaka kutambula, beto vandaka kumona bantu nda kuluta beto. Bantu yango vandaka kupesa beto boma ntangu bibuti na beto vandaka ve pene-pene na beto. Kansi, beto vandaka kudiwa na lutaninu ntangu papa to mama vandaka kusimba beto na diboko.

Na bumwana, beto vandaka na kiese ntangu bibuti na beto vandaka kumonisila beto zola mpi kusikisa beto. Ntangu beto vandaka kubakisa nde bibuti na beto ke zolaka beto, beto vandaka kudiwa na lutaninu. Ntangu bo vandaka kusikisa beto, yo vandaka kusadisa beto na kuditudila ntima mpi na kusala mambu mbote.

Ntangu beto yantikaka kuyela, banduku na beto mpi vandaka kutanina beto. Beto vandaka kudiwa mbote kana bo kele ti beto mpi bo vandaka kusadisa beto sambu beto wa ve boma mingi na nzo-nkanda.

Bangindu ya beto me tubila awa ke tadila bana yina bo me sansaka mbote. Kansi, bana ya nkaka ke zwaka mpenza ve banduku ya bo lenda tudila ntima, mpi bana mingi me bakaka mpenza ve lusadisu ya bibuti. Melissa * ke tuba nde: “Konso ntangu ya mono ke monaka bantu ya dibuta mosi ke sala mambu na kimvuka, mono ke kuditubilaka nde, ‘Ah kana mono zolaka kuvanda bonso bo ntangu mono vandaka mwana-fioti!’” Mbala ya nkaka nge ke kudiwaka mpi mutindu mosi.

Mbala ya nkaka, ntangu nge vandaka kuyela nge vandaka kudimona mpamba. Ziku, bo monisilaka nge mpenza ve zola mpi bo vandaka kusikisa nge mpenza ve. Mbala ya nkaka, nge ke yibuka mutindu bibuti na nge vandaka kuswana mbala na mbala tii kuna bo kwisaka kufwa makwela. Ziku, kukabwana na bo me pusaka nge na kuyindula nde nge muntu vandaka na kisina ya makambu. To nkutu kibuti na nge mosi vandaka kufinga nge to kubula nge.

Inki bikalulu mwana yina ke kudiwaka ve na lutaninu lenda kuma na yo? Ntangu bo ke kumaka batoko, bana ya nkaka ke nwaka malafu mingi to ke sadilaka bima ya nkaka ya ke lawusaka. Bana ya nkaka ke kotaka na kimvuka ya babandi sambu na kusosa kuvanda na kati ya bantu. Batoko yina ke kudiwaka ve na lutaninu lenda yantika kuvukisa nitu ti bantu sambu bantu yango kumonisila bo zola mpi kutudila bo dikebi. Kansi, mbala mingi bangwisana ya mutindu yai ke zingaka mingi ve, mpi kana yo fwa, yo ke salaka nde batoko yango kudiwa diaka ve na lutaninu.

Ziku batoko ya nkaka ta sala ve mambu ya mutindu yai. Ata mpidina, bo lenda yela ti mawi ya kuditudila  mpenza ve ntima. Ana ke tuba nde: “Mono kumaka kudimona mpamba sambu mama vandaka kusonga mono mbala na mbala nde mono kele ve na mfunu. Mono ke yibuka ve ata kilumbu mosi yina mama me sikisaka mono to me monisilaka mono zola.”

Kima ya ke salaka nde muntu kudiwa ve na lutaninu ke vandaka kaka ve mutindu bo sansaka yandi. Yo lenda vanda mpi sambu na bampasi yina kufwa makwela to kimununu ke nataka, to nkutu sambu na mutindu beto ke monanaka na nitu na beto. Ata yo kele sambu na nki kikuma, mawi ya kudiwa ve na lutaninu lenda katula beto kiese mpi kubebisa bangwisana na beto ti bantu ya nkaka. Inki mambu beto lenda sala sambu na kununga mawi ya mutindu yina?

Beto fwete zaba nde mpila kele ya kubaka lusadisu. Beto yonso lenda baka lusadisu na Nzambi, sambu yandi lenda sadisa beto mpi ke zolaka kusadisa beto.

Tala mambu yina Nzambi tubaka na nzila ya profete na yandi Yezaya: “Kudiyangisa ve, sambu mono kele Nzambi na nge. Mono ta pesa nge kikesa, ee, mono ta sadisa nge, mono ta simba nge mpenza ngolo na diboko na mono ya kitata ya lunungu.” (Yezaya 41:10, 13) Kana beto ke yindula nde Nzambi kele na mpusa ya kusimba beto na diboko, yo ta pesa kikesa mpenza! Yo yina, mfunu ya kudiyangisa kele ve!

Biblia ke tubila bansadi ya Nzambi yina vandaka kudiyangisa, kansi na nima bo zabaka mutindu ya kusimba diboko ya Nzambi. Ana, mama ya Samuele, vandaka kuyindula nde luzingu na yandi vandaka na mfunu ve sambu yandi vandaka kubuta ve. Mbala mingi bo vandaka kuseka yandi sambu yandi vandaka mukobo. Nsuka-nsuka, Ana vandaka kudia diaka ve mpi yandi vandaka kudila mbala mingi. (1 Samuele 1:6, 8) Kansi ntangu yandi songaka Nzambi mutindu yandi vandaka kudiwa, yandi vandaka diaka ve mawa-mawa.​—1 Samuele 1:18.

Muyimbi-bankunga Davidi mpi vandaka kudiwa ve na lutaninu bantangu ya nkaka. Banda bamvula mingi ntotila Saule vandaka kusosa kukanga yandi. Mbala mingi Davidi nungaka na kugulusa luzingu na yandi, kansi bantangu ya nkaka yandi vandaka kudiwa bonso nde bampasi me lutila yandi. (Nkunga 55:3-5; 69:1) Ata mpidina, yandi sonikaka nde: “Mono ta kuditandula mpi ta lala mpongi na ngemba, sambu nge mpamba, O Yehowa, muntu ke salaka nde mono zinga na lutaninu.”​—Nkunga 4:8.

Ana mpi Davidi losilaka Yehowa kizitu yina vandaka kuyangisa bo, mpi bo monaka nde yandi sadisaka bo. (Nkunga 55:22) Inki mutindu beto mpi lenda sala kiteso mosi?

1. Longuka na kutudila Yehowa ntima mpi baka yandi bonso tata.

Yezu siamisaka beto na kuzaba Tata na yandi, “Nzambi mosi kaka ya kieleka.” (Yoane 17:3) Ntumwa Polo ke songa beto nde: “Yandi kele ntama ve ti konso muntu na kati na beto.” (Bisalu 17:27) Yakobo sonikaka nde: “Beno kwenda pene-pene na Nzambi, ebuna yandi ta kwisa pene-pene na beno.”​—Yakobo 4:8.

Sambu na kuyala basusi, yo kele mfunu mingi na kuzaba nde beto kele ti Tata ya zulu yina ke zolaka beto mpi ke kudibanzaka sambu na beto. Yo lenda baka ntangu sambu na kutudila Nzambi ntima, kansi bantu mingi me monaka nde kutudila Nzambi ntima me sadisaka bo mpenza. Caroline ke tuba nde: “Ntangu mono kumaka kumona Yehowa bonso Tata na mono, mono bakisaka nde mono vandaka ti muntu yina mono lendaka kusonga mawi na mono ya kati. Yo pesaka mono kiese mingi mpenza!”

Rachel ke yibuka nde: “Yehowa muntu sadisaka mono na kudimona ve mpamba ntangu bibuti na mono vandaka diaka ve mpi mono bikalaka mono mosi. Mono vandaka kusolula ti yandi mpi kulomba yandi na kusadisa mono na bampasi yina mono vandaka na yo. Yandi sadisaka mono mpenza.” *

2. Sosa dibuta mosi ya kimpeve.

Yezu longaka balongoki na yandi na kumona babakala ti bankento ya nkaka bonso bampangi na bo. Yandi songaka bo nde: “Beno yonso beno kele bampangi.” (Matayo 23:8) Yandi zolaka nde balongoki na yandi ya kieleka kuzolana mpi kukuma dibuta mosi ya nene ya kimpeve.​—Matayo 12:48-50; Yoane 13:35.

Na masonga yonso, mabundu ya Bambangi ya Yehowa ke salaka yonso sambu na kupesa kiese mpi kikesa yina dibuta ya kieleka ya kimpeve ke pesaka. (Baebreo 10:24, 25) Bantu mingi me monaka nde balukutakanu ya dibundu lenda vanda bonso mafuta ya ke lembikaka mpi ya ke belulaka bamputa ya bo me lwalaka na mawi.

Eva ke yibuka nde: “Mono vandaka ti nduku mosi ya ngolo na dibundu na beto. Yandi vandaka kubakisa mpasi na mono. Yandi vandaka kuwidikila mono, kutangila mono, mpi kusala kisambu ti mono. Yandi vandaka kusala yonso sambu mono vanda ve mono mosi. Yandi sadisaka mono na kubasisa mawi na mono mpi kutubila mambu yina vandaka kuyangisa mono. Kana mono kumaka kudiwa na lutaninu, yo vandaka sambu na lusadisu yina yandi pesaka mono.” Rachel ke tuba diaka nde: “Mono me zwaka ‘papa ti mama’ na dibundu. Bo me sadisaka mono mpenza na kudimona ve mpamba mpi na kumona nde bantu ke zolaka mono.”

 3. Monisila bantu ya nkaka zola mpi ntima ya mbote.

Kumonisila bantu ya nkaka zola mpi ntima ya mbote ke sadisaka na kusala kinduku yina ke zingaka mingi. Yezu tubaka nde: “Kiese ke vandaka mingi na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bisalu 20:35) Kana beto ke monisila bantu ya nkaka zola, ntembe kele ve nde bo mpi ta zola beto mingi. Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Beno vanda ti kikalulu ya kupesa, mpi bantu ta pesa beno.”​—Luka 6:38.

Kana beto ke monisila bantu ya nkaka zola, bo mpi ke monisila beto zola, beto ta kudiwa na lutaninu mpenza. Mutindu Biblia ke tuba, “zola ke sukaka ve.” (1 Bakorinto 13:8) María ke ndima nde: “Mono me zaba nde bangindu ya nkaka ya mbi ya mono kele na yo sambu na mono mosi kele ve ya kieleka. Ntangu mono ke sadisaka bantu ya nkaka mpi ke buyaka kutula dikebi na bampusa na mono mosi, mono ke yalaka bangindu ya mbi ya mutindu yina. Mono ke waka kiese konso ntangu ya mono ke sadilaka bantu ya nkaka mambu.”

Mambu ya beto me tubila awa ke tendula ve nde kana nge sadila yo, na mbala mosi yo ta sadisa nge. Kansi nge lenda mona bansoba ya nene. Caroline ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono ke kudiwaka ve na lutaninu. Kansi ntangu yai mono ke monaka nde mono kele na mbalu. Mono ke zaba nde Nzambi ke kudibanzaka sambu na mono. Mono kele mpi ti banduku mingi ya ngolo ya ke sadisaka mono na kudimona ve mpamba.” Rachel mpi ke waka mutindu mosi. Yandi ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka mono ke kumaka mawa-mawa. Kansi mono kele ti bampangi ya babakala ti ya bankento yina mono lenda lomba bandongisila. Bampangi yango ke sadisaka mono na kutadila mambu na mutindu ya mbote. Diaka, mono kele ti Tata na zulu yina mono ke solulaka ti yandi konso kilumbu. Yo ke sadisaka mono mingi mpenza.”

Kele mpi ti kima ya nkaka yina ta manisa mambu yango kimakulu. Biblia ke tubilaka nsi-ntoto ya mpa yina ke kwisa. Na nsi-ntoto yina ya mpa, konso muntu ta kudiwa na lutaninu. Ndinga ya Nzambi ke pesa lusilu yai: “Bo ta vanda, konso muntu na nsi ya nti na yandi ya vinu mpi na nsi ya nti na yandi ya bafige, ata muntu mosi ve ta pesa bo boma.” (Mika 4:4) Na ntangu yina, ata muntu mosi ve ta sadila beto mambu yina ta pusa beto na kudiwa bonso nde beto me konda lutaninu. Ata muntu mosi mpi ve ta sala beto mbi. Nkutu, mambu ya mpasi yina beto me kutanaka ti yo “ta kwisa ve na mabanza.” (Yezaya 65:17, 25) Nzambi ti Mwana na yandi Kristu Yezu ta tula “lunungu ya kieleka.” Nsuka-nsuka, beto ta vanda na “ngemba ya kimakulu mpi lutaninu.”​—Yezaya 32:17.