Sambu na Inki Luzingu Kemonanaka Bonso nde Yo Kele ya Kukonda Mfunu?

SAMBU na nki nge fwete kwikila nde luzingu tavandaka kaka ve “ya nkufi ti ya mpamba” mpi ta “luta bonso madidi ya nti ke lutaka,” mutindu Ntotila Salomo kutubaka? (Longi 6:12) Biblia, Ndinga ya kupemama ya Nzambi​—mukanda yina kele nto ya mambu yina beto fwete tudila ntima​—kesila nde luzingu ya bilumbu kekwisa tavanda ya mfunu mpenza.​—2 Timoteo 3:16, 17.

Biblia kezabisaka beto lukanu yina Nzambi kuvandaka na yo na luyantiku sambu na ntoto. Yo ketendulaka mpi kikuma yina nsi-ntoto mefulukaka ti mambu ya kukonda lunungu mpi bampasi. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto bakisa mambu yai? Sambu kikuma ya ntete yina bantu keyindulaka nde luzingu kele ve na mfunu kele nde, bo kezabaka ve lukanu ya Nzambi sambu na nsi-ntoto yai mpi bantu yina kezingaka na zulu na yo.

Inki Kele Lukanu ya Nzambi Sambu na Ntoto?

Yehowa Nzambi * kusalaka ntoto sambu yo vanda paladisu ya kukuka mpi bantu kuzinga, kisika yina babakala mpi  bankento tasepela ti yo, mpi tavanda na luzingu ya kukuka kimakulu. Kyeleka yai ya mfunu kewakana ve ti dibanza yina bantu kendimaka, kansi ya mekatuka ve na Biblia ya ketubaka nde, Nzambi kusalaka ntoto sambu yo vanda kisika mosi ya kumeka bantu, sambu na kuzaba kana bo mefwana na kuzinga luzingu mosi ya mfunu mingi na zulu.​—Tala lupangu  “Keti Beto Fwete Katuka na Ntoto Sambu na Kuvanda na Luzingu Mosi ya Mfunu?” na lutiti 6.

Nzambi kusalaka bakala mpi nkento na kifwani na yandi, mpi yandi pesaka bo makuki ya kumonisa bikalulu na yandi ya kitoko. (Kuyantika 1:26, 27) Yandi salaka bo ya kukuka. Bo vandaka ti bima yonso yina bo vandaka na yo mfunu sambu na kuvanda na luzingu ya mbote mpi ya mfunu kimakulu. Yo lombaka dyaka nde bo fulusa ntoto ti kuyala yo, mpi kukumisa ntoto ya mvimba paladisu bonso masamba ya Edeni.​—Kuyantika 1:28-31; 2:8, 9.

Inki Dyambu ya Mbi Kusalamaka?

Yo ke monana pwelele nde, dyambu mosi ya mbi kusalamaka. Bantu kemonisaka mpenza ve bikalulu ya kitoko ya Nzambi. Ntembe kele ve nde, nsi-ntoto kele ve paladisu. Inki kusalamaka? Bibuti na beto ya ntete, Adami ti Eva, kusadilaka kimpwanza na bo na mutindu ya mbi. Bo zolaka kuvanda ‘bonso Nzambi,’ na kuponaka bo mosi “mambu ya mbote ti mambu ya mbi.” Na kusalaka mpidina, bo landaka nzila ya mbendumuka yina Satana kuyantikisaka.​—Kuyantika 3:1-6.

Yo yina, mambi kele ve dyambu mosi ya kubumbana, yina kuvandaka dezia na lukanu ya Nzambi. Yo yantikaka ntangu Satana​—mpi na nima Adami ti Eva​—kukolamaka na luyalu ya Nzambi. Sambu bibuti na beto ya ntete kukolamaka, bo vidisaka paladisu mpi kikalulu ya kukuka, bo nataka disumu na zulu na bo mosi kaka ve kansi mpi na bana na bo​—bantu yonso. (Kuyantika 3:17-19; Roma 5:12) Dyambu yai kele na kisina ya mambu yonso yina kesalaka nde luzingu kumonana bonso ya kukonda mfunu.

Sambu na Inki Nzambi Kukatulaka Ve Mambi na Mbala Mosi?

Bantu yankaka kekudiyulaka nde: ‘Sambu na nki Nzambi kukatulaka ve mambi na mbala mosi na kufwaka Satana ti bankolami yina yankaka mpi kuyantika dyaka mambu yankaka?’ Keti yo zolaka kuvanda dyambu ya mayele? Nge tasala nki kana nge wa nde kele ti luyalu mosi ya ngolo yina kefwaka na mbala mosi muntu yonso yina ketelaminaka yo? Keti mambu ya mutindu yina tasala ve nde bantu yina kele ti mabanza ya mbote kubuya luyalu yina?

Nzambi kuponaka na kufwa ve bankolami yina na mbala mosi. Na mayele yonso, yandi bikisaka nde ntangu kuluta sambu ntembe yina kubasikaka na Edeni ya metala mutindu na yandi ya kuyala kumana​—na mbala mosi mpi kimakulu.

Kukatula Mambi Yonso

Dyambu ya mfunu yina beto fwete yibuka kele nde: Nzambi mepesaka nzila na mambi kaka sambu na mwa ntangu. Yandi salaka mpidina sambu yandi zabaka nde, yandi takatula malanda na yo kimakulu ntangu bantembe yina kukolama kubasisaka na mutindu na yandi ya kuyala tamana.

Nzambi meyambulaka ve lukanu na yandi sambu na ntoto mpi bantu. Na nzila ya profete Yezaya, Yehowa kendimisa beto nde yandi muntu kusalaka ntoto, “yandi salaka yo ve nde yo kuvanda ya mpamba, kansi yandi yidikaka yo  sambu bantu kuzinga muna.” (Yezaya 45:18) Kubika fyoti, yandi tavutula ntoto ya kukuka mutindu yo vandaka lukanu na yandi. Na nima ya kumonisa pwelele nde mutindu na yandi ya kuyala kele mbote, yo tafwana nde yandi sadila ngolo na yandi sambu na kulungisa lukanu na yandi mpi kukatula mambi yonso. (Yezaya 55:10, 11) Na kisambu ya mbandu, Yezu Kristu kulombaka mpi Nzambi na kusala dyambu yango. Yandi longaka beto na kusamba nde: “Luzolo na nge kusalama awa na ntoto bonso na zulu.” (Matayo 6:9, 10) Dyambu yai ketendula nki?

Lukanu ya Nzambi Sambu na Ntoto

Na kati ya mambu yina kele na lukanu yango, “bantu yina ke kudikulumusaka, tazinga na ntoto.” (Nkunga 37:9-11, 29; Bingana 2:21, 22) Yezu Kristu ‘tasadisa bantu ya mawa yina kedidila yandi, ya kesosa muntu ya kusadisa bo.’ Yandi tagulusa bo “na maboko ya bantu ya nku.” (Nkunga 72:12-14) Bitumba tavanda  dyaka ve; yo vanda lufwa, mansanga, to mpasi. (Nkunga 46:10; Kusonga 21:1-4) Bantu mingi yina mefwaka ntangu Nzambi kupesaka nzila na mambi, tafutumuka sambu na kuzinga na ntoto mpi bo tavanda ti dibaku ya kubaka balusakumunu yai mpi yankaka dyaka.​—Yoane 5:28, 29.

Nkutu, Yehowa takatula mambi yina kukolama ya Satana mebasisaka. Yandi takatula mambi yonso na mpila nde “bampasi ya ntama [mambu yonso yina kepesaka mawa mpi mpasi bubu yai] ta vila, yo mpi tamonika diaka ve.” (Yezaya 65:16-19) Mambu yai tasalama mpenza. Nzambi kekusaka ve. Balusilu na yandi yonso kelungisamaka. Luzingu tavanda dyaka ve ya ‘mpamba, mpi kulanda mupepe.’ (Longi 2:17) Kansi, luzingu tavanda mpenza na mfunu.

Kansi, nki beto lenda tuba bubu yai? Keti kuzaba mambu yina Biblia kelongaka mpi kubakisa lukanu ya Nzambi sambu na ntoto kesala nde luzingu na nge kuvanda mpenza na mfunu bubu yai? Disolo ya nsuka na masolo yai ya kulandana tatubila ngyufula yai.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Lupangu ya kele na lutiti 6]

 Keti Beto Fwete Katuka na Ntoto Sambu na Kuvanda na Luzingu Mosi ya Mfunu?

Tuka bamvu-nkama mingi, bantu yina kezabaka ve lukanu ya Nzambi sambu na ntoto kelongaka bantu nde beto fwete katuka na ntoto sambu na kuvanda na luzingu mosi ya mfunu mingi.

Bankaka ketubaka nde, moyo “kuvandaka ntete na luzingu mosi ya kuzanguka na ntwala ya kukota na nitu ya bantu.” (New Dictionary of Theology) Bankaka ketubaka nde moyo “mekangamaka na nitu bonso ndola sambu na masumu yina yo salaka ntangu yo vandaka na zulu.”​—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

Bafilozofe ya Greki, mu mbandu Socrates mpi Plato, kulongaka dibanza yai: Kaka na ntangu moyo kebasikaka na nitu ya muntu yo “kekatukaka na kimpika na yo ya kuzyunga-nzyunga, ya mabanza ya buzoba mpi na boma na yo, na bampusa na yo ya mbi mpi na bampasi yonso yina kenyokulaka bantu” mpi yo kezingaka “kumosi ti banzambi kimakulu.”​—Plato’s Phaedo, 81, A.

Na nima, bantwadisi ya mabundu yina vandaka kudibinga Bakristu, kukotisaka na malongi na bo “mabanza ya bafilozofe ya Greki yina vandaka kutuba nde moyo kefwaka ve.”​—Christianity​—A Global History.

Swaswanisa bangindu yina ti bakyeleka tatu ya mfunu mingi ya kele na Biblia:

1. Lukanu ya Nzambi kele nde bantu kuzinga kimakulu na ntoto, kansi ve kisika ya kumeka ntoto sambu na kuzaba banani mefwana na kuzinga ti yandi na zulu. Kana Adami ti Eva kulemfukilaka bansiku ya Nzambi, bo zolaka kuvanda na luzingu tii bubu yai na paladisu na ntoto.​—Kuyantika 1:27, 28; Nkunga 115:16.

2. Ntangu mabundu mingi kelongaka nde muntu kevandaka ti moyo​—kima mosi yina kevandaka na kati na yandi​—Biblia kelongaka dyambu mosi ya pete. Muntu kele “moyo” yina kusalamaka na “putulu ya ntoto.” (Kuyantika 2:7) Biblia ketubaka ve ata fyoti nde moyo kefwaka ve. Yo ketubaka nde bo lenda fwa moyo, to kubebisa yo, mpi nde yo keyambulaka kuzinga. (Nkunga 146:4; Longi 9:5, 10; Ezekiele 18:4, 20) Adami, moyo ya ntete kufwaka mpi yandi vutukaka na ntoto kisika yandi katukaka. Yandi vandaka dyaka ve na luzingu.​—Kuyantika 2:17; 3:19.

3. Kivuvu ya luzingu ya muntu na makwisa ketadila ve kuvanda ti kima mosi yina kefwaka ve ya kebasikaka mpi kekwendaka kisika mosi buna na zulu, kansi yo kele na lusilu ya Nzambi ya kufutumuna bafwa sambu bo zinga na paladisu na ntoto.​—Daniele 12:13; Yoane 11:24-26; Bisalu 24:15.