Nge Kemonisaka Mpeve ya Nki Mutindu?

“Bika nde ntima ya mbote ya nene ya Mfumu Yezu Kristu kuvanda ti mpeve ya beno ke monisa.”​—FILM. 25.

KETI NGE LENDA PESA MVUTU?

Sambu na nki beto fwete keba na mpeve yina beto kemonisa?

Inki nkadilu beto fwete buya mpi nki mutindu beto lenda sala yo?

Inki beto fwete sala sambu na kumonisa mpeve ya mbote na dibundu?

1. Inki kivuvu Polo vandaka ti yo ntangu yandi sonikilaka bampangi na yandi Bakristu?

NTANGU Polo sonikilaka bampangi na yandi Bakristu, yandi tubilaka mbala mingi kivuvu yina yandi vandaka ti yo nde Nzambi mpi Yezu tasepela na mpeve yina bampangi ya mabundu kemonisa. Mu mbandu, yandi sonikilaka Bagalatia nde: “Bampangi, ntima ya mbote ya nene ya Mfumu na beto Yezu Kristu kuvanda ti mpeve ya beno ke monisa.” (Bag. 6:18) Inki yandi zolaka kutuba na bangogo “mpeve ya beno ke monisa”?

2, 3. (a) Ntangu Polo sadilaka ngogo “mpeve,” nki yandi vandaka kutubila? (b) Inki bangyufula beto fwete kudiyula na yina metala mpeve yina beto kemonisa?

² Ngogo “mpeve” yina Polo sadilaka na verse yai kemonisa mabanza yina kepusaka beto na kutuba to kusala mambu na mutindu mosi buna. Muntu mosi lenda vanda ti mpeve ya mbote, ya mawete, ya luzitu, ya kudikulumusa, ya kukaba mpi ya kulolula. Biblia ketuba nde yo kele mbote na kuvanda muntu “ya pima mpi ya mawete.” (1 Pie. 3:4) Kansi, muntu yankaka lenda vanda ti mpeve ya kuvwenza bankaka, ya kuzola bima mingi ya kinsuni, ya kuwa makasi nswalu to ya kuzola kusala mambu na luzolo na yandi. Diambu ya mbi kuluta, bantu yankaka kemonisaka mpeve ya kusala mansoni, kukonda bulemfu, to ya kukolama.

³ Yo yina, ntangu Polo sadilaka bangogo bonso “Mfumu kuvanda ti mpeve ya nge ke monisa,” yandi zolaka kusyamisa bampangi na yandi na kumonisa mpeve yina kele na kuwakana ti luzolo ya Nzambi mpi kulanda mbandu ya Kristu. (2 Tim. 4:22; tanga Bakolosai 3:9-12.) Bubu yai, yo tavanda mbote nde beto kudiyula nde: ‘Mono kemonisaka mpeve ya nki mutindu? Inki mutindu mono lenda monisa na kiteso ya kufwana mpeve yina kesepedisaka Nzambi? Keti mono lenda tomisa mutindu na mono ya kusiamisa bampangi yankaka na kumonisa mpeve ya mbote na dibundu?’ Mu mbandu, na kati ya masamba ya bintuntu, mukubu ya kitoko ya konso kintuntu kesalaka nde masamba ya  mvimba kumonana kitoko. Keti beto kele mosi ya “bintuntu” yina kesalaka nde dibundu ya mvimba kumonana kitoko? Ntembe kele ve nde, beto fwete sala bikesa sambu na kusala mpidina. Bika beto tadila ntangu yai mambu yina beto lenda sala sambu na kumonisa mpeve yina kesepedisaka Nzambi.

BUYA MPEVE YA NSI-NTOTO

4. “Mpeve ya nsi-ntoto” kele nki?

⁴ Masonuku kezabisa beto nde: “Beto me ndimaka mpeve ya nsi-ntoto ve, kansi mpeve yina ke katukaka na Nzambi.” (1 Bak. 2:12) “Mpeve ya nsi-ntoto” kele nki? Yo kele mpeve yina bo ketubila na Baefezo 2:2: “Beno vandaka kutambula ntete na kulanda ngidika ya bima ya nsi-ntoto yai, na kulanda mfumu ya kiyeka ya mupepe, mpeve yina ke sala ntangu yai na bana ya kukonda bulemfu.” “Mupepe” yai kele mpeve ya nsi-ntoto, to mabanza yina kele na nzyunga na beto bonso mupepe mpi yo kele bisika yonso. Mbala mingi bantu yina kele ti mpeve yango ketubaka nde: ‘Ata muntu mosi ve lenda songa mono mambu yina mono fwete sala.’ to, ‘Nge fwete nwana sambu na banswa na nge!’ Bantu ya mutindu yai kele “bana ya kukonda bulemfu” ya nsi-ntoto ya Satana.

5. Inki mpeve ya mbi bantu yankaka Izraele monisaka?

⁵ Mpeve ya mutindu yina kele ya mpa ve. Na ntangu ya Moize, Kore telaminaka bantu yina vandaka ti kiyeka na dikanda ya Izraele mingi-mingi Aroni mpi bana na yandi yina vandaka kusala bonso banganga-nzambi. Yo lenda vanda nde, Kore monaka bifu na bo. To mbala yankaka yandi yindulaka nde Moize pesaka bo mikumba kaka sambu bo vandaka bampangi na yandi ya kinsuni. Yo vanda nki bikuma pusaka yandi, yo kemonana pwelele nde Kore yantikaka kutadila mambu na meso ya kimuntu mpi tubaka mambu ya mbi sambu na bantu yina Yehowa ponaka. Yandi tubaka ti kukonda luzitu nde: “Ya kieleka, beno me lutisa. . . . Sambu na nki beno ke kudimona nde beno me luta bantu ya nkaka” ya dibundu na mfunu? (Kut. 16:3) Mutindu mosi mpi, Datani ti Abirami kumaka kutuba mambu ya mbi sambu na Moize mpi kuzabisaka Moize nde, yandi vandaka ‘kuzola kukuma mfumu na bo na kingolo-ngolo.’ Ntangu bo bingaka bo na kukwisa na ntwala ya Moize, bo tubaka na lulendo yonso nde: “Beto ke kwisa ve!” (Kut. 16:12-14) Yo kele pwelele nde, Yehowa sepelaka ve na mpeve yina bo monisaka. Yandi fwaka bankolami yai yonso.​—Kut. 16:28-35.

6. Inki mutindu Bakristu yankaka na mvu-nkama ya ntete monisaka nde bo vandaka ti mabanza ya mbi, mpi ziku sambu na nki?

⁶ Na mvu-nkama ya ntete, Bakristu yankaka mpi kumaka kutuba mambu ya mbi sambu na bantu yina vandaka ti kiyeka na kati ya dibundu na mutindu bo vandaka ‘kuvweza kiyeka na bo.’ (Yude 8) Mbala yankaka, babakala yai vandaka kusepela ve na mikumba yina bo vandaka ti yo mpi vandaka kupusa bankaka na kukonda kuzitisa bantu yina vandaka kulungisa mbote-mbote mikumba yina Nzambi pesaka bo na dibundu.​—Tanga 3 Yoane 9, 10.

7. Inki dyambu lenda lomba nde beto sala keba bubu yai na dibundu?

⁷ Yo kemonana pwelele nde, mpeve ya mutindu yai fwete vanda ve na dibundu ya Bukristu. Yo yina, yo kele mfunu na kukeba nde beto kuma ve ti mpeve yina. Bankuluntu kele ve bantu ya kukuka, kaka mutindu bambuta-bantu ya bilumbu ya Moize ti ya ntumwa Yoane vandaka ve bantu ya kukuka. Bankuluntu lenda sala bifu yina lenda pesa beto mpasi na ntima. Kana yo mesalama, yo tavanda mbote ve kana mpangi mosi na kati ya dibundu kusala mambu na kuwakana ti mpeve ya nsi-ntoto mpi kutuba ti kudindamana yonso nde, “lunungu fwete salama” to nde “bo fwete sadisa mpangi yai”! Yehowa lenda pona na kuvila bifu ya fyoti. Keti beto lenda sala ve mutindu mosi? Bampangi yankaka yina mesalaka masumu ya nene kebuyaka kukwenda ntangu bankuluntu yina bo mepona sambu na kusambisa bo mebingisa bo na komite sambu bo monaka bonso nde bankuluntu yango salaka bifu. Yo mefwanana ti mbefo yina kebuya nkisi mosi yina lenda gulusa yandi kaka sambu yandi kezolaka ve dyambu mosi na munganga yina kesansa yandi.

8. Inki baverse lenda sadisa beto na kuvanda ti mabanza ya mbote sambu na bantu yina ketwadisaka dibundu?

 ⁸ Sambu na kubuya mpeve ya mutindu yina, beto lenda yibuka nde Biblia kemonisa nde Yezu kele ti “bambwetete nsambwadi na diboko na yandi ya kitata.” “Bambwetete” yina ketendula bankuluntu ya kupakulama kansi mambu yina verse yai ketuba sambu na bo lenda tadila mpi bankuluntu yonso na kati ya dibundu. Yezu lenda twadisa “bambwetete” yina kele na diboko na yandi na mutindu yandi kezola. (Kus. 1:16, 20) Yo yina, sambu Yezu kele Mfumu ya dibundu ya Bukristu, yandi kezabaka mambu yonso yina kesalamaka na kati ya bimvuka ya bankuluntu. Kana yo kelomba nde bo sungika nkuluntu mosi, Yezu yina ‘meso na yandi kele bonso tiya ya ke pela’ tasala yo na ntangu yina mefwana sambu na yandi mpi na mutindu yandi kezola. (Kus. 1:14) Kansi na ntwala nde Yezu kusala yo, beto fwete landa kuzitisa bantu yina Yehowa keponaka na nzila ya mpeve santu sambu Polo sonikaka nde: “Beno lemfukila bantu yina ke twadisaka beno mpi beno wila bo, sambu bo ke langidilaka mioyo na beno ntangu yonso bonso bantu yina ta vutula munoko; na mpila nde bo sala yo ti kiese kansi ve ti kubokuta, sambu yo ta vanda mbi sambu na beno.”​—Baeb. 13:17.

9. (a) Inki kumekama Mukristu mosi lenda kutanaka ti yo kana bo mesungika yandi to mepesaka yandi disipline? (b) Inki kele mutindu ya kuluta mbote ya kusala mambu kana bo mesungika beto?

⁹ Mpeve yina Mukristu mosi kele ti yo lenda monana mpi ntangu bo mesungika yandi to mekatula yandi mikumba na dibundu. Bankuluntu pesaka na mayele yonso ndongisila na mpangi-bakala mosi ya toko sambu yandi vandaka kubula bansaka ya video ya kesongisaka mubulu. Kansi diambu ya mawa  kele nde, toko yango sepelaka ve na ndongisila yina; yo yina bo katulaka yandi mukumba ya nsadi ya kisalu sambu yandi vandaka kulungisa dyaka ve mambu yina Masonuku kelombaka. (Nk. 11:5; 1 Tim. 3:8-10) Na nima, mpangi yango monisaka pwelele nde yandi ndimaka ve lukanu yina bankuluntu bakaka. Yandi sonikila biro ya filiale mikanda mingi sambu na kufunda bankuluntu mpi nkutu yandi pusaka bampangi yankaka na dibundu na kusala mutindu mosi. Kansi, kusosa kudinungisa ntangu beto mesala mambu ya mbi kele mbote ve mpi nkadilu yina lenda bebisa ngemba na dibundu ya mvimba. Kana bo mesungika beto, yo tavanda mbote na kutadila yo bonso dibaku ya kusosa kuzaba bifu na beto mpi na nima kundima na pima yonso disipline yina bo mepesa beto.​—Tanga Mawa 3:28, 29.

10. (a) Tendula mambu yina beto lenda longuka na Yakobo 3:16-18 na yina metala mpeve ya mbote mpi ya mbi. (b) Inki mambote beto tabaka kana beto kemonisa “mayele yina ke katukaka na zulu”?

¹⁰ Yakobo 3:16-18 ketendula pwelele mpeve ya mbote mpi mpeve ya mbi yina beto lenda monisa na kati ya dibundu. Yo ketuba nde: “Kisika yina kimpala mpi mpeve ya kuswana kele, mavwanga mpi mambu ya mbi ya konso mutindu ta vanda mpi. Kansi, mayele yina ke katukaka na zulu ke vandaka ntete-ntete bunkete, na nima ngemba, makambu ngolo ve, ya kuyilama na kulemfuka, ya kufuluka ti mawa mpi bambuma ya mbote, yo ke pona-ponaka ve, mpi yo ke vandaka ve ti luvunu. Diaka, bo ke kunaka nkeni ya mbuma ya lunungu na ngemba na kati ya bantu yina ke tulaka ngemba.” Kana beto kesala mambu na kuwakana ti “mayele yina ke katukaka na zulu,” beto talanda mbandu ya bikalulu ya Nzambi mpi yo tasadisa beto na kumonisa mpeve ya mbote na kati ya bampangi.

MONISA MPEVE YA BULEMFU NA DIBUNDU

11. (a) Kuvanda ti mpeve ya mbote tasadisa beto na kubuya nki? (b) Inki dilongi beto kebaka na mbandu ya Davidi?

¹¹ Beto fwete vila ve nde Yehowa mepesaka bankuluntu mukumba ya “kugungula dibundu ya Nzambi.” (Bis. 20:28; 1 Pie. 5:2) Yo yina, beto kebakisa nde yo kele mayele na kuzitisa ngidika ya Nzambi, yo vanda nge kele nkuluntu to ve. Kuvanda ti mpeve ya mbote lenda sadisa beto na kubuya kudiyangisa kuluta ndilu sambu na kubaka mikumba. Ntangu Ntotila Saule monaka nde Davidi zolaka kukuma ntotila na kisika na yandi, Saule kumaka “kutala Davidi na disu ya mbi.” (1 Sam. 18:9) Saule yedisaka mpeve ya mbi mpi nkutu yandi sosaka kufwa Davidi. Na kisika ya kudiyangisa mingi sambu na kiyeka bonso Saule, yo tavanda mbote na kulanda mbandu ya Davidi. Ata mambu mingi ya kukonda lunungu kuminaka yandi, toko Davidi landaka kuzitisa mupakulami yina Nzambi ponaka.​—Tanga 1 Samuele 26:23.

12. Inki tasadisa sambu nde bumosi kuvanda na kati ya dibundu?

¹² Kuvanda ti bangindu ya kuswaswana lenda sala nde bampangi na kati ya dibundu to bankuluntu kuwilana makasi. Bandongisila ya Biblia lenda sadisa beto na dyambu yai: “Na yina me tala kupesa bankaka lukumu, beno vanda bantu ya ntete” mpi, “beno kuma ve mayele na meso na beno mosi.” (Bar. 12:10, 16) Na kisika ya kukangama kaka nde dibanza na beto kele ya mbote, beto fwete zaba nde mbala mingi yo kevanda ti mabanza mingi ya mbote sambu na dyambu mosi. Kana beto kendima kutadila bangindu ya bantu yankaka, beto lenda pesa maboko sambu bumosi kuvanda na dibundu.​—Bafi. 4:5.

13. Inki mutindu beto fwete tadila bangindu na beto, mpi nki mbandu ya Biblia kemonisa yo?

¹³ Keti yo ketendula nde beto fwete pesa ve dibanza na beto kana beto memona nde yo kelomba kusungika dyambu mosi na dibundu? Ve. Na mvu-nkama ya ntete, dyambu mosi basisaka na dibundu yina nataka mavwanga na kati bampangi. Bampangi yina ponaka “Polo, Barnabasi, mpi bantu ya nkaka na kati na bo sambu bo tombuka na Yeruzalemi na kisika ya bantumwa mpi bankuluntu sambu na ntembe yina.” (Bis. 15:2) Yo ke kyeleka nde, konso muntu na kati  ya bampangi yina vandaka ti dibanza na dyambu yina mpi na mutindu ya kumanisa yo. Kansi, ntangu konso mpangi pesaka dibanza na yandi mpi bo bakaka lukanu mosi na nsadisa ya mpeve santu, bampangi landaka dyaka ve kutubila mabanza na bo. Ntangu bampangi ya mabundu bakaka mikanda yina vandaka ti lukanu yina bo bakaka, “bo waka kiese sambu na kikesa ya bo bakaka” mpi bo “vandaka kaka kukuma ngolo na lukwikilu mpi kukuma mingi konso kilumbu.” (Bis. 15:31; 16:4, 5) Mutindu mosi bubu yai, kana beto mezabisa bankuluntu dyambu mosi, beto fwete bikala bo dyambu yango sambu bo tadila yo mbotembote na kisambu.

MONISA MPEVE YA MBOTE NA BANGWISANA NA NGE TI BAMPANGI YANKAKA

14. Inki mutindu beto lenda monisa mpeve ya mbote na bangwisana na beto ti bankaka?

¹⁴ Na bangwisana na beto ti bampangi yankaka, beto kele ti mabaku mingi ya kumonisa mpeve ya mbote. Konso muntu na kati na beto lenda sala mambu mingi ya mbote kana yandi kemonisa mpeve ya kulolula ntangu bankaka mesala yandi mbi. Ndinga ya Nzambi kezabisa beto nde: “Beno landa na kukanga ntima na mambu ya bankaka mpi na kulolulana na ntima ya mvimba ata kana muntu mosi kele na makambu ti muntu ya nkaka. Kaka mutindu Yehowa lolulaka beno na ntima ya mvimba, beno fwete sala mpi mutindu mosi.” (Bakol. 3:13) Bangogo “kana muntu mosi kele na makambu ti muntu ya nkaka” kemonisa nde, beto lenda vanda ti bikuma ya mbote yina lenda pusa beto na kuwila bankaka makasi. Kansi, na kisika ya kudiyangisa mingi sambu na bifu ya bampangi yankaka mpi kubebisa ngemba na dibundu, beto fwete sala yonso sambu na kulanda mbandu ya Yehowa, kulolula na ntima ya mvimba mpi kulanda kusala na bumosi kisalu na beto.

15. (a) Inki dilongi beto lenda baka na mbandu ya Yobi na yina metala kulolula? (b) Inki mutindu kisambu lenda sadisa beto na kumonisa mpeve ya mbote?

¹⁵ Na yina metala kulolula, beto lenda baka dilongi na mbandu ya Yobi. Banduku na yandi tatu yina pesaka yandi ve kikesa tubilaka yandi mambu mingi ya mbi. Ata mpidina, Yobi lolulaka bo. Inki mutindu? ‘Yobi sambaka sambu na banduku na yandi.’ (Yobi 16:2; 42:10) Mbala yankaka, kusamba sambu na bankaka lenda soba nkadilu na beto sambu na bo. Kusamba sambu na bampangi na beto yonso ya Bakristu kesadisaka beto na kumonisa mpeve yina Kristu monisaka. (Yoa. 13:34, 35) Katula kusamba sambu na bampangi na beto, beto fwete samba sambu na kulomba mpeve santu. (Luka 11:13) Mpeve ya Nzambi tasadisa beto na kumonisa bikalulu ya Bakristu ya kyeleka na bangwisana na beto ti bankaka.​—Tanga Bagalatia 5:22, 23.

MONISA MPEVE YA MBOTE NA KATI YA ORGANISAZIO YA NZAMBI

16, 17. Inki kele lukanu na nge na yina metala ‘mpeve yina beto kemonisa’?

¹⁶ Kana konso mpangi na kati ya dibundu mebaka lukanu ya kumonisa mpeve ya mbote, yo tabasisa mbutu ya mbote mpenza! Na nima ya kutadila disolo yai, ziku beto mebaka lukanu ya kutomisa nkadilu na beto sambu na kumonisa mpeve ya mbote. Kana yo kele mpidina, beto fwete bika nde Ndinga ya Nzambi kufimpa beto. (Baeb. 4:12) Polo, yina vandaka kudiyangisa mingi sambu na mambu yina yandi vandaka kusala na mabundu tubaka nde: “Mono ke zaba ve ata diambu mosi ya mbi ya mono me sala. Kansi, sambu na diambu yai, mono me monanaka ve muntu ya lunungu, kansi muntu ke sambisaka mono kele Yehowa.”—1 Bak. 4:4.

¹⁷ Kana beto kesala bikesa sambu na kusala na kuwakana ti mayele yina kekatukaka na zulu, kekudimona ve nde beto kele na mbalu mingi to nde kiyeka na beto kele mfunu mingi, beto tapesa maboko sambu nde mpeve ya mbote kuvanda na dibundu ya mvimba. Kulolula bankaka mpi kuvanda ti bangindu ya mbote sambu na bo, tasadisa beto na kuvanda na ngemba ti bampangi na beto Bakristu. (Bafi. 4:8) Kana beto kesala mambu yai, beto lenda tula ntima nde Yehowa mpi Yezu tasepela na ‘mpeve yina beto ke monisa.’​—Film. 25.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Inki mutindu kuyindula mukumba ya Yezu kele ti bupusi na nkadilu na nge ntangu bo mepesa nge ndongisila?