1. Taarĩria kĩeha kĩrĩa Maritha aarĩ nakĩo na gĩtũmi gĩakĩo.

MARITHA aarĩ na kĩeha kĩnene mũno na ndangĩariganĩirũo nĩ mbĩrĩra ya mũrũ wa nyina. Mbĩrĩra ĩyo yarĩ ngurunga yahingĩtwo na ihiga inene mũromo-inĩ. Ndeetĩkagia atĩ mũrũ wa nyina ũrĩa eendete mũno aarĩ mũkuũ. Thikũ icio inya kuuma rĩrĩa Lazaro aakuĩte, maarĩ na kĩeha kĩnene na ageni aingĩ nĩ mookaga kwao kũmoomĩrĩria.

2, 3. (a) Kwahoteka Maritha aaiguire atĩa ona Jesu? (b) Ciugo iria cia bata makĩria cia Maritha cionanagia ũndũ ũrĩkũ ũmwĩgiĩ?

² Ihinda-inĩ rĩrĩ Maritha arĩ hamwe na mũrata ũrĩa mũnene wa Lazaro. No kũhoteke rĩrĩa Maritha onire Jesu, kĩeha gĩake nĩ kĩaingĩhire tondũ nowe ũngĩahotete kũgirĩrĩria gĩkuũ kĩa Lazaro. Maritha nĩ omĩrĩirio nĩ Jesu marĩ nja ya itũũra rĩa Bethania. Kahinda kau kanini maarĩ nake nĩ aaiguire ekĩrĩtwo ngoro nĩ wendo wa Jesu na ũrĩa aamuonirie tha. Jesu nĩ aamũririe ciũria cia kũmũteithia gwĩciria igũrũ rĩgiĩ wĩtĩkio wake harĩ kũriũka. Ndeereti ĩyo nĩ yatũmire Maritha agwete imwe cia ciugo iria cia bata makĩria aanaria: “Niĩ nĩnjĩtĩkĩtie atĩ wee nĩwe Kristo, Mũrũ wa Ngai, ũrĩa wa gũũka gũkũ thĩ.”—Joh. 11:27.

³ Ciugo icio ironania atĩ Maritha aarĩ na wĩtĩkio mũrũmu. Ũhoro mũnini ũrĩa Bibilia ĩtwĩraga ũmwĩgiĩ nĩ ũtũteithagia kwĩruta maũndũ marĩa mangĩkĩra wĩtĩkio witũ hinya. Nĩ getha tuone nĩ na njĩra ĩrĩkũ, rekei twambe tũthuthurie rũgano rwa mbere rwa Bibilia rũmwĩgiĩ.

4. Famĩlĩ ya Maritha yarĩ ya mwanya na njĩra ĩrĩkũ, na ũrata wao hamwe na Jesu watariĩ atĩa?

⁴ Mĩeri ĩigana ũna mbere ĩyo, Lazaro aarĩ muoyo na ndaarĩ na thĩna wa mwĩrĩ. Jesu aarĩ aceere kwao mũciĩ kũu Bethania. Lazaro, Maritha na Mariamu maarĩ famĩlĩ ya mwanya. Maarĩ a nyina ũmwe na maaikaraga hamwe. Athuthuria amwe moigaga atĩ no kũhoteke Maritha nĩwe warĩ mũkũrũ tondũ kuonekaga nĩwe wanyitĩte Jesu ũgeni na rĩmwe agwetagwo arĩ  wa mbere. (Joh. 11:5) Tũtingĩhota kũmenya kana harĩ ũmwe wao waingĩrire thĩinĩ wa kĩhiko. O na angĩkorũo nĩ maingĩrire kana matiaingĩrire, maarĩ arata a hakuhĩ a Jesu. Rĩrĩa Jesu aahunjagia Judea kũrĩa andũ aingĩ maamũkararagia, aaikaraga kwao. Hatarĩ nganja nĩ aakenagĩra ũrĩa maamũrũmbũyagia.

5, 6. (a) Nĩkĩ Maritha nĩwe warĩ na mĩhang’o ĩrĩa mĩingĩ rĩrĩa Jesu aacerete kwao? (b) Mariamu eekire atĩa rĩrĩa Jesu aakinyire kwao?

⁵ Maritha nĩ eerutanagĩria mũno kũramata mũciĩ wao na gũtuga ageni. Tondũ aarĩ mũndũ ũrĩ kĩyo, kũroneka kaingĩ aakoragwo atariĩ ta gaturu hĩndĩ ya mahanda. O na hĩndĩ ĩno Jesu aacerete kwao aarĩ o na mĩhang’o. Akĩhaarĩria iruga rĩarĩ na irio nyingĩ nĩ ũndũ wa mũgeni wake wa bata na hihi arĩa maarĩ hamwe nake. Mahinda-inĩ macio, gũtuga ageni kwarĩ ũndũ wa bata mũno. Mũgeni angĩakinyire kwa mũndũ mũciĩ, aamumunyagwo, akarutwo iratũ, agathambio magũrũ, na akahakwo maguta mũtwe marĩa maanungaga wega. (Thoma Luka 7:44-47.) Ningĩ nĩ aaharagĩrio harĩa egũkoma na kĩrĩa ekũrĩa.

⁶ Maritha na Mariamu maaharagĩria maũndũ nĩ ũndũ wa mũgeni wao, Jesu. Mariamu eciragĩrio atĩ nĩwe weciragia maũndũ na njĩra ndikĩru makĩria gũkĩra Maritha. Kwoguo aateithĩrĩirie mwarĩ wa nyina kĩambĩrĩria-inĩ, no rĩrĩa Jesu aakinyire maũndũ makĩgarũrũka. Jesu aahũthĩrire mweke ũcio kũruta andũ arĩa maarĩ ho. Ngũrani na atongoria a ndini a hĩndĩ ĩyo, we nĩ aatĩĩte atumia na nĩ aamarutaga ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai, tondũ nĩguo ũndũ ũrĩa eekĩrĩire mũno ũtungata-inĩ wake. Nĩ ũndũ wa gũkenio nĩ mweke ũcio, Mariamu agĩikara magũrũ-inĩ ma Jesu na agĩthikĩrĩria na kinyi.

7, 8. Maritha aatangĩkaga nĩkĩ, na oigire atĩa kuonania ũrĩa aaiguaga?

⁷ No tũgerie gwĩciria mĩtangĩko ĩrĩa Maritha aarĩ nayo. Aarĩ na irio nyingĩ cia kũruga na mawĩra mangĩ ma kũruta nĩ ũndũ wa ageni ake. Rĩrĩa aahĩtũkaga arĩ mĩhang’o-inĩ yake akona mwarĩ wa nyina aikaire thĩ-rĩ, hihi nĩ aarakarire? Ndũngĩkorũo ũrĩ ũndũ wa kũmakania angĩkorũo nĩ eekire ũguo. Ndangĩahotire kũruta wĩra ũcio wothe arĩ wiki.

⁸ Marigĩrĩrio-inĩ Maritha akĩremwo nĩ gũkirĩrĩria. Agĩthiĩ kũrĩ Jesu akĩmwĩra ũũ arakarĩte: “Mwathani, kaĩ ũtekũũria atĩ mwarĩ wa maitũ nĩandigĩte ndĩmũmathĩre ndĩ nyiki? Ndũkĩmwĩre andeithie.” (Luk. 10:40) Ciugo icio ciarĩ na ũritũ. Bibilia imwe  ciugaga atĩ oririe ũũ: “Mwathani, kaĩ ũtekũmaka atĩ . . . ?” Agĩcoka akĩra Jesu arũnge Mariamu na amwĩre athiĩ akamũteithie.

9, 10. (a) Jesu aacokeirie Maritha atĩa? (b) Tũmenyaga atĩa atĩ Jesu ndeendaga kuonania atĩ kĩyo kĩa Maritha gĩtiarĩ kĩa bata?

⁹ No kũhoteke macokio ma Jesu nĩ maamakirie Maritha o ta ũrĩa athomi aingĩ a Bibilia mamakaga mamathoma. Aamwĩrire ũũ ahoreire: “Maritha, Maritha, nĩ ũtangĩkĩte na ũkenyarira nĩ ũndũ wa maũndũ maingĩ: no ũndũ ũmwe ũbataranĩtie: na rĩrĩ, Mariamu nĩethurĩire rũĩga rũrĩa rũega, o rũrĩa atangĩtunyũo.” (Luk. 10:41, 42) Jesu eendaga kuuga atĩa? Hihi eendaga kuonania atĩ Maritha eendete o maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ? Hihi eendaga kuonania atĩ kĩyo gĩake gĩtiarĩ kĩa bata?

¹⁰ Aca. Jesu nĩ aamenyaga atĩ Maritha aarĩ na muoroto mwega. Makĩria ma ũguo, ndonire atĩ gũtugwo na njĩra nene ta ĩyo kwarĩ kũũru. Mbere ĩyo nĩ aathiĩte kwa Mathayo kũrĩ na “iruga rĩnene.” (Luk. 5:29) Ũndũ ũrĩa Jesu aaragĩrĩria ti iruga rĩa Maritha, no nĩ maũndũ marĩa Maritha aaigĩte mbere. Eekĩrĩire mũno iruga rĩhaarĩrie wega, akĩaga gũthingata ũndũ ũrĩa wa bata makĩria. Warĩ ũndũ ũrĩkũ?

11, 12. Jesu aarũngire Maritha atĩa na njĩra ya wendo?

¹¹ Jesu, Mũrũ wa mũmwe wa Jehova Ngai, okĩte mũciĩ kwa Maritha kũrutana ũhoro ũrĩa wa ma. Gũtirĩ ũndũ ũngĩ ũngĩarĩ wa bata gũkĩra ũcio, nginya iruga rĩa Maritha. Hatarĩ nganja Jesu ndaakenire kuona Maritha akĩũrũo nĩ mweke wa gwĩkĩra wĩtĩkio wake hinya no nĩ aarekire ethuurĩre. * O na kũrĩ ũguo, Maritha ndaarĩ na kĩhooto gĩa gũthuurĩra Mariamu ũrĩa egwĩka.

¹² Nĩ ũndũ ũcio Jesu akĩrũnga Maritha na njĩra ya wendo, agĩcokera rĩĩtwa rĩake nĩgetha amũhoorerie na akĩmwĩra atĩ hatiarĩ bata wa ‘gũtangĩka na kwĩnyarira nĩ ũndũ wa maũndũ maingĩ.’ Irio mũthemba ũmwe kana ĩĩrĩ nĩ ingiaiganire, makĩria hĩndĩ ta ĩyo kwarĩ na ndĩa ya kĩĩroho. Jesu ndaangĩendire Mariamu atiganĩrie “rũĩga rũrĩa rũega” aathurĩte rwa kũmũthikĩrĩria.

13. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na ũrĩa Jesu aarũngire Maritha?

 ¹³ No twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na rũgano rũu. Tũtiagĩrĩirũo kũreka ũndũ o na ũrĩkũ ũtuĩke wa bata gũkĩra “maũndũ ma kĩĩroho.” (Mat. 5:3, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) O na gũtuĩka no twende kwĩgerekania na ũtaana na kĩyo kĩa Maritha, tũtiagĩrĩirũo ‘gwĩtanga na kwĩnyarira’ tũgĩtuga ageni nginya tũkariganĩrũo nĩ ũndũ ũrĩa wa bata makĩria. Muoroto witũ mũnene tũkĩnyitanĩra na Akristiano arĩa angĩ ti kũrĩanĩra no nĩ gwĩkĩrana ngoro na kũgayana maũndũ ma kĩĩroho. (Thoma Aroma 1:11, 12.) Ihinda ta rĩu no rĩkorũo rĩrĩ rĩa gũcanjamũra o na angĩkorũo irio ti cia mĩthemba ĩtiganĩte.

14. Nĩkĩ no tuuge atĩ Maritha nĩ aatũigĩire kĩonereria kĩega gĩa gwĩtĩkĩra ũtaaro?

¹⁴ Hihi Maritha nĩ eetĩkĩrire kũrũngwo nĩ Jesu na akĩĩruta kuumana na ũndũ ũcio? Nĩ tũũĩ nĩ eekire ũguo. Mũtũmwo Johana oigire ũũ akĩambĩrĩria rũgano rwĩgiĩ mũrũ wa nyina na Maritha: “Na rĩrĩ, Jesu nĩ kwenda endete Maritha na mwarĩ wa nyina o na Lazaro.” (Joh. 11:5) Mĩeri ĩigana ũna nĩ yahĩtũkĩte kuuma rĩrĩa Jesu aacerete Bethania kwa Maritha. Hatarĩ nganja Maritha ndaarakarĩire Jesu nĩ ũndũ wa ũtaaro wake. Nĩ aawĩtĩkĩrĩte. Ũndũ-inĩ ũcio o naguo nĩ aatũigĩire kĩonereria kĩa wĩtĩkio tondũ ithuothe nĩ tũbataraga kũrũngwo rĩmwe na rĩmwe.

15, 16. (a) Kwahoteka Maritha eekire atĩa rĩrĩa mũrũ wa nyina aarwarire? (b) Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Maritha na Mariamu kĩagire gũkinyanĩra nĩkĩ?

¹⁵ Hatarĩ nganja Maritha nĩ aatumberirie mũrũ wa nyina rĩrĩa aarwarire. Eekire ũrĩa wothe angĩahotire nĩ getha amũteithie gũcokerera ũgima mwega wa mwĩrĩ. O na kũrĩ ũguo, Lazaro aathiaga na mbere kwĩhĩrũo. Ihinda rĩu rĩothe, Mariamu na Maritha maaikarire hamwe nake. No mũhaka Maritha akorũo aaroraga mũrũ wa nyina ahinyĩrĩrĩkĩte akaririkana ihinda rĩrĩa rĩothe maatũũranĩtie, na maũndũ mega na moru marĩa maagereire hamwe.

¹⁶ Rĩrĩa Maritha na Mariamu moonire atĩ Lazaro aatigĩtie ha nyeni na marigũ, magĩtũmana kũrĩ Jesu. Aahunjagia kũndũ angĩabatarire gũthiĩ thikũ igĩrĩ nĩguo akinye. Ndũmĩrĩri yao yarĩ nguhĩ: “Mwathani, mwendwo waku nĩ mũrũaru.” (Joh. 11:1, 3) Nĩ maamenyaga atĩ Jesu nĩ eendete Lazaro na nĩ meetĩkĩtie atĩ nĩ aangĩekire ũrĩa wothe angĩahotire ateithie mũratawe. Hihi nĩ meerĩgagĩrĩra atĩ Jesu nĩ aangĩakinyire maũndũ matanathũka makĩria? Angĩkorũo nĩguo, kĩĩrĩgĩrĩro kĩao gĩtiakinyanĩire tondũ Lazaro nĩ aakuire.

17. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Maritha atukanĩrũo, na eekire atĩa rĩrĩa aamenyire atĩ Jesu arĩ hakuhĩ na Bethania?

¹⁷ Maritha na Mariamu maacakaĩire Lazaro marĩ hamwe, makĩhaarĩria maũndũ nĩ ũndũ wa mathiko, na makĩamũkĩra ageni arĩa moimĩte kũu Bethania na matũũra ma hakuhĩ. No matiaiguĩte ũndũ wĩgiĩ Jesu. No kũhoteke Maritha aaiguaga atukanĩirũo o ũrĩa ihinda rĩahĩtũkaga. Macũngĩrĩro-inĩ, thikũ inya thutha wa Lazaro gũkua, Maritha akĩigua atĩ Jesu aarĩ hakuhĩ na Bethania. O na arĩ na kĩeha ũguo, Maritha oimire mũciĩ  atekwĩra Mariamu agĩteng’era agatũnge Jesu.—Thoma Johana 11:18-20.

18, 19. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Maritha onanirie atĩ nĩ etĩkĩtie, na nĩkĩ wĩtĩkio wake warĩ wa mwanya?

¹⁸ Rĩrĩa Maritha onire Mwathi wake, aamwĩrire ũndũ ũrĩa wakoretwo ũkĩmatanga marĩ na Mariamu: “Mwathani ũngĩarĩ kuo, mũrũ wa maitũ ndangĩakuire.” No ndaatete mwĩhoko. Aacokire akĩra Jesu ũũ: “O na rĩu nĩnjũĩ o ũndũ ũrĩhoya Ngai, o wothe, Ngai nĩarĩkũhe.” O rĩmwe Jesu akĩmwĩra ciugo ici cia kũmwĩkĩra ngoro: “Mũrũ wa nyũkwa nĩakariũka.”—Joh. 11:21-23.

¹⁹ Maritha eeciragia atĩ Jesu aaragia ũhoro wa kũriũka kwa ihinda rĩũkĩte. Nĩ ũndũ ũcio akĩmwĩra: “Nĩnjũĩ nĩakariũka gũkĩriũkwo mũthenya wa ithirĩro.” (Joh. 11:24) Nĩ eetĩkĩtie ũrutani ũcio biũ. Atongoria a ndini arĩa meetagwo Asadukai  maarutanaga atĩ andũ matikariũkio, o na gũtuĩka Maandĩko nĩ monanĩtie wega atĩ nĩ makaariũkio. (Dan. 12:13; Mar. 12:18) No Maritha nĩ aamenyaga atĩ Jesu nĩ aarutanaga ũhoro wĩgiĩ kũriũka na nĩ aariũkĩtie andũ aigana ũna o na akorũo gũtirĩ o na ũmwe wao wakuĩte ihinda iraihu ta Lazaro. Ndaamenyaga ũrĩa kũngĩacokire gũthiĩ.

20. Taarĩria ũrĩa ciugo cia Jesu thĩinĩ wa Johana 11:25-27 ciugĩte na ũndũ ũrĩa macokio ma Maritha moonanirie.

²⁰ Jesu aacokire akĩgweta ciugo itangĩriganĩra: “Nĩ niĩ kũriũka na nĩ niĩ muoyo.” Jehova Ngai nĩ aheete Mũrũwe ũhoti wa kũriũkia andũ na njĩra nene makĩria ihinda rĩũkĩte. Jesu oririe Maritha ũũ: “Ũguo nĩwĩtĩkĩtie?” Nake akĩmũhe macokio marĩa monanĩtio kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ. Maritha nĩ eetĩkĩtie atĩ Jesu nĩwe warĩ Kristo, kana Mesia, aarĩ Mũrũ wa Ngai, na atĩ nĩwe warathĩtwo atĩ nĩ angĩgooka gũkũ thĩ.—Joh. 5:28, 29; thoma Johana 11:25-27.

21, 22. (a) Jesu onanirie atĩa atĩ nĩ aiguagĩra tha andũ arĩa macakayaga? (b) Taarĩria ũrĩa kwahanaga rĩrĩa Lazaro aariũkirio.

²¹ Hihi Jehova Ngai na Mũrũwe, Jesu Kristo nĩ makenagio nĩ wĩtĩkio ta wa Maritha? Maũndũ marĩa maacokire gwĩkĩka nĩ maheanĩte macokio mega. Maritha aahiũhire akagĩĩre mwarĩ wa nyina. Thutha ũcio, akĩona kĩeha kĩrĩa Jesu aarĩ nakĩo rĩrĩa aaragia na Mariamu na andũ angĩ arĩa maacakayaga hamwe nake. Akĩmuona agĩita maithori nĩ ũndũ wa ruo rũrĩa ruumanaga na gũkuĩrũo. Maritha akĩigua Jesu akiuga ihiga rĩrĩa rĩarĩ mũromo-inĩ wa mbĩrĩra ya mũrũ wa nyina rĩeherio.—Joh. 11:28-39.

²² Tondũ Maritha ndeetĩkagia maũndũ o ro ũguo, aareganire na ũndũ ũcio akiuga atĩ no mũhaka Lazaro akorũo nĩ aanungaga tondũ aaninĩte thikũ inya kuuma akua. Jesu akĩmũririkania ũũ: “Ndikwĩrire, atĩ wetĩkia, nĩũkuona ũnene wa Ngai?” Maritha nĩ eetĩkirie na akĩona ũnene wa Jehova Ngai. Hau hau Ngai akĩhe Mũrũwe hinya wa kũriũkia Lazaro! Ta wĩcirie maũndũ maya Maritha aaririkanire ũtũũro-inĩ wake wothe: Jesu agĩĩtana na mũgambo mũnene, “Lazaro, uma,” nake akiuma arĩ na nguo iria ohetwo, Jesu akiuga “Muohorei, mũreke athiĩ,” na ũrĩa we na Mariamu maahĩmbĩirie Lazaro makenete nĩ getha makorũo na ma atĩ nĩ ariũkĩte. (Thoma Johana 11:40-44.) Maritha agĩthirũo nĩ kĩeha kĩrĩa aarĩ nakĩo.

23. Jehova na Mũrũwe mendaga gũgwĩkĩra atĩa, na wagĩrĩirũo gwĩka atĩa?

²³ Rũgano rũu ruonanagia atĩ kũriũka ti ũndũ wa gwĩcirĩrio  no nĩ ũrutani wa gwĩkĩra ngoro wa Bibilia na historĩ nĩ yonanĩtie atĩ nĩ wa ma. (Ayub. 14:14, 15) Jehova na Mũrũwe nĩ mendaga kũrathima arĩa monanagia wĩtĩkio, ta ũrĩa gwekĩkire harĩ Maritha, Mariamu, na Lazaro. O nawe ũngĩkorũo na wĩtĩkio ta ũcio nĩ ũkaarathimwo.

24. Ũndũ wa mũthia ũrĩa Bibilia yugaga wĩgiĩ Maritha nĩ ũrĩkũ?

²⁴ Bibilia ĩgwetaga Maritha riita rĩngĩ rĩmwe tu. Kĩarĩ kiumia kĩmwe mbere ya Jesu gũkua. Tondũ Jesu nĩ aamenyaga moritũ marĩa aangĩacemanirie namo, aathire Bethania kwa arata ake. Arĩ kũu angĩathiire kiromita ithatũ akinye Jerusalemu. Jesu na Lazaro maarĩaga mũciĩ kwa Simoni ũrĩa warĩ na mangũ, na kũu nĩkuo tũthomaga ciugo ici cia mũthia ciĩgiĩ Maritha: “Maritha agĩtuĩka wa gũtwara irio.”—Joh. 12:2.

25. Nĩkĩ nĩ kĩrathimo gũkorũo na atumia ta Maritha ciũngano-inĩ?

²⁵ Ti itherũ mũtumia ũcio aarĩ na kĩyo! Bibilia yambagĩrĩria rũgano rwake akĩruta wĩra, na ĩkarĩkĩrĩria o akĩũruta, akĩhingĩria arĩa angĩ mabataro mao. Ciũngano cia Gĩkristiano ũmũthĩ nĩ irathimĩtwo na atumia atana na marĩ kĩyo ta Maritha, arĩa monanagia wĩtĩkio wao na njĩra ya gũtungatĩra arĩa angĩ. Hihi Maritha eekire ũguo ũtũũro-inĩ wake wothe? Kũroneka nĩ eekire ũguo. Ũndũ ũcio nĩ ũngĩamũteithirie thutha-inĩ rĩrĩa angĩacemanirie na moritũ.

26. Wĩtĩkio wa Maritha wamũteithirie gwĩka atĩa?

²⁶ Thikũ nini thutha ũcio, Maritha nĩ omĩrĩirie gĩkuũ kĩũru kĩa Jesu, Mwathi wake eendete. Makĩria ma ũguo, oragani arĩa moragĩte Jesu nĩ meehotorete kũũraga nginya Lazaro, tondũ kũriũka gwake nĩ gwatũmĩte andũ aingĩ magĩe na wĩtĩkio. (Thoma Johana 12:9-11.) Hatarĩ nganja wendo ũrĩa Maritha aarĩ naguo hamwe na Mariamu na Lazaro nĩ watigithũkanirio nĩ gĩkuũ. Tũtiũĩ rĩrĩa maũndũ macio maahanĩkire, ĩndĩ no tũkorũo na ma na ũndũ ũyũ: Wĩtĩkio mũrũmu wa Maritha nĩ wamũteithirie gũkirĩrĩria nginya mũico. Nĩkĩo Akristiano ũmũthĩ magĩrĩirũo kwĩgerekania na wĩtĩkio wa Maritha.