1, 2. Gwatariĩ atĩa rĩrĩa Samueli aarĩirie Aisiraeli, na nĩkĩ haarĩ bata kũmateithia nĩguo merire?

KWARĨ mweri wa gatano kana wa gatandatũ kũringana na karenda ya mahinda maitũ na ihinda rĩa riũa rĩtiathirĩte. Ngano nĩ yakinyĩte kũgethwo tondũ yarĩ nyũmũ. Aisiraeli maacemanĩtie Giligali, thutha wa gwĩtwo nĩ Samueli ũrĩa watungatĩte mĩaka mĩingĩ arĩ mũnabii na mũtirĩrĩri bũrũri. Samueli akĩmarora mothiũ-inĩ, nao magĩkira ki. Samueli angĩahutirie ngoro ciao atĩa?

² Andũ acio moigĩte atĩ marenda kũgĩa na mũthamaki wa gũkũ thĩ. Matiamenyaga ũrĩa mwĩcirĩrie wao ũtaagĩrĩire. Matiataũkagĩrũo atĩ nĩ Jehova Ngai wao maagĩte kũhe gĩtĩo, hamwe na mũnabii wake. Kũu nĩ kuuga nĩ Jehova maaregete akorũo arĩ Mũthamaki wao! Samueli angĩamateithĩrĩirie atĩa merire?

3, 4. (a) Samueli aaririe ũhoro wa matukũ make ma ũnyinyi nĩkĩ? (b) Kĩonereria gĩa Samueli kĩa wĩtĩkio nĩ kĩa bata harĩ ithuĩ nĩkĩ?

³ Samueli akĩmeera ũũ: “Niĩ rĩu ndĩ gũkũra, ndagĩa mbuĩ; na atĩrĩrĩ, . . . ndũire ’thiaga mbere yanyu kuuma ndĩ o mũnyinyi gwata ũmũthĩ.” O na andũ marora mbuĩ cia kĩongo gĩake matingĩekĩrĩire nganja ciugo ciake. (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) O na gũtuĩka Samueli aarĩ mũkũrũ, ndaariganĩirũo nĩ ũnyinyi wake. Matua marĩa aatuĩte arĩ mũnyinyi nĩ maamũteithĩtie gũtũũra arĩ na wĩtĩkio na eyamũrĩire Jehova Ngai wake.

⁴ Samueli aabataraga gũthiĩ na mbere gũkũria wĩtĩkio wake, o na gũtuĩka aaikaranagia na andũ mataarĩ na wĩtĩkio na mataarĩ  ehokeku. Tondũ tũikaranagia na andũ matarĩ na wĩtĩkio thĩinĩ wa thĩ njũru o ta a hĩndĩ ya Samueli, ti ũndũ mũhũthũ gũkũria wĩtĩkio. (Thoma Luka 18:8.) Rekei tũthuthurie maũndũ marĩa tũngĩĩruta kuumana na kĩonereria gĩa Samueli, kuuma arĩ o mũnyinyi.

5, 6. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ wĩthĩ wa Samueli warĩ wa mwanya, na aciari ake maarĩ na ũũma nĩkĩ atĩ nĩ angĩarũmbũyirio?

⁵ Mĩaka ya Samueli ya wĩthĩ yarĩ ya mwanya. Aambĩrĩirie gũtungatĩra Jehova thĩinĩ wa hekarũ na njĩra ya mwanya kahinda kanini thutha wa gũtigithio kuonga. Hekarũ ĩyo yarĩ Shilo, makĩria ma kiromita 30 kuuma kwao Rama. Aciari ake maamũheanire kũrĩ Jehova ũtungata-inĩ wa mwanya, agĩtuĩka Mũnazari ũtũũro-inĩ wake wothe. * Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Samueli nĩ aatiganĩirio na akamenwo nĩ aciari?

⁶ Tiguo o na hanini! Nĩ maamenyaga atĩ mwana ũrĩ kĩyo ndagaga mũthambia, kwoguo nĩ angĩarũmbũyirio arĩ Shilo. Samueli aarutithanagia wĩra na Eli, tondũ Eli nĩwe warũgamagĩrĩra maũndũ. Ningĩ kũu hekarũ-inĩ nĩ kwarĩ na atumia maateithagĩrĩria mawĩra mwanya mwanya.—Tham. 38:8; Atiir. 11:34-40.

7, 8. (a) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ aciari a Samueli maamwĩkĩraga ngoro o mwaka? (b) Aciari mangĩĩruta atĩa kuumana na Hana na Elikana?

⁷ Ningĩ, Hana na Elikana matiariganĩirũo nĩ mwana wao wa irigithathi, ũrĩa maagĩte thutha wa kũhoya Ngai. Hana aahoete Jehova amũhe kahĩĩ, na akehĩta atĩ nĩ agaakaheana kamũtungatagĩre ũtũũro-inĩ wako wothe. O mwaka Hana nĩ aatumagĩra mũrũwe gakanjũ ga kwĩhumba agĩtungata hekarũ-inĩ na akamũtwarĩra. Hatirĩ nganja Samueli nĩ aakenagĩra iceera rĩa nyina. O na ningĩ agakenera aciari ake makĩmũruta, makĩmwĩkĩra ngoro na makĩmuonia atĩ kĩarĩ kĩrathimo gũtungatĩra Jehova hekarũ-inĩ.

⁸ Aciari no merute maũndũ maingĩ kuumana na Hana na Elikana. Kaingĩ aciari mathingataga gũcarĩria ciana ciao maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ tu makariganĩrũo nĩ gũciteithia ikũrie ũrata hamwe na Jehova. No aciari a Samueli meekĩrĩire mũno maũndũ ma kĩĩroho, ũndũ ũrĩa waateithirie Samueli nginya ũkũrũ-inĩ.—Thoma Thimo 22:6.

9, 10. (a) Taarĩria ũrĩa hekarũ yahaanaga na ũrĩa Samueli aaiguaga igũrũ rĩayo. (Rora nginya kohoro ka magũrũ-inĩ.) (b) Mamwe ma mawĩra ma Samueli maarĩ marĩkũ? (c) Ũgwĩciria andũ ethĩ mangĩĩgerekania atĩa na kĩonereria gĩa Samueli?

 ⁹ Ta hũũra mbica Samueli arĩ kĩmwana agĩceeraceera irĩma-inĩ iria ciathiũrũrũkĩirie Shilo! Arĩ kũu akerorera taũni ĩyo na akona mũkuru mũnene cianda-inĩ ciayo, na hihi agacanjamũka erorera hekarũ ya Jehova. Hekarũ ĩyo yarĩ ya mwanya mũno. * Yaakithĩtio nĩ Musa hakuhĩ mĩaka 400 mbere ĩyo, na nokuo gwiki thĩinĩ wa thĩ yothe andũ a Jehova maagomanaga nĩguo mamũthathaiye.

¹⁰ Mwanake ũcio nĩ eendete hekarũ ĩyo. Aandĩkire ũũ thutha-inĩ: “Samueli nĩ gũtungata aatungataga mbere ya Jehova arĩ o mwana mũnyinyi, ehotorete ebodi ya gatani.” (1 Sam. 2:18) Gakanjũ kau koonanagia atĩ nĩ aateithagĩrĩria athĩnjĩri-Ngai kũu hekarũ-inĩ. O na gũtuĩka Samueli ndaarĩ mũthĩnjĩri-Ngai, mamwe ma mawĩra make maarĩ kũhingũra ihingo cia hekarũ na gũteithĩrĩria Eli tondũ aarĩ mũkũrũ. O na gũtuĩka nĩ aakenagĩra mũno gũtungata hekarũ-inĩ, nĩ aambĩrĩirie gũtangĩka ngoro. Maũndũ matiathiaga wega o na hanini nyũmba-inĩ ya Jehova.

11, 12. (a) Nĩ watho ũrĩkũ wa bata mũno Hofini na Finehasi maagire gũthingata? (b) Hofini na Finehasi meekaga maũndũ marĩkũ ma waganu thĩinĩ wa hekarũ? (Rora nginya kohoro ka magũrũ-inĩ.)

¹¹ Samueli eeyoneire maũndũ maingĩ ma waganu arĩ o mwĩthĩ. Eli aarĩ na ariũ erĩ, Hofini na Finehasi. Bibilia yugaga atĩ “ariũ a Eli maarĩ aaganu mũno; matioĩ Jehova.” (1 Sam. 2:12) Maũndũ macio merĩ thĩinĩ wa mũhari ũcio nĩ makonainie. Hofini na Finehasi maarĩ aaganu mũno tondũ matiatĩĩte Jehova. Matieciragia o na hanini igũrũ rĩgiĩ ithimi cia Jehova cia ũthingu. Kwaga kũhe Jehova gĩtĩo nĩkuo kwarĩ kĩhumo kĩa mehia mao mothe.

¹² Watho wa Ngai wonanĩtie cara rũkũ mawĩra ma athĩnjĩri-Ngai na ũrĩa maagĩrĩire kũruta  magongona hekarũ-inĩ yake. Jehova aarĩ na itũmi njega! Magongona macio maarũgamĩrĩire maũndũ marĩa mothe Jehova eekĩte nĩgetha ohere andũ mehia nĩguo metĩkĩrĩke nĩwe, na magĩrĩre kũgĩa na irathimo ciake. No Hofini na Finehasi maatongoragia athĩnjĩri-Ngai arĩa angĩ kwaga gũtĩa magongona macio. *

13, 14. (a) Waganu ũrĩa wekagwo hekarũ-inĩ warĩ na moimĩrĩro marĩkũ harĩ andũ? (b) Eli aaremirũo kũhingia itemi rĩake atĩa arĩ mũciari na mũthĩnjĩri-Ngai mũnene?

¹³ Ta hũũra mbica Samueli amakĩte akĩĩrorera maũndũ moru marĩa meekĩkaga kũu hatarĩ mũndũ ũngĩmarũnga. Hihi nĩ andũ aigana athĩni, na ahinyĩrĩrie onaga magĩũka kũu hekarũ-inĩ merĩgĩrĩire gwĩkĩrũo ngoro no makainũka moragĩtwo ngoro? Na hihi aaiguire atĩa rĩrĩa aamenyire atĩ Hofini na Finehasi maakomaga na atumia amwe arĩa maatungataga hekarũ-inĩ na njĩra ĩyo makaagĩra gĩtĩo watho wa Jehova wĩgiĩ ngomanio? (1 Sam. 2:22) No gũkorũo nĩ eerĩgĩrĩire atĩ Eli nĩ ekũrũnga maũndũ.

¹⁴ Tondũ Eli nĩwe warĩ mũthĩnjĩri-Ngai mũnene, nĩwe warũgamĩrĩire maũndũ marĩa mothe meekagwo hekarũ-inĩ, kwoguo nĩ aangĩahotire kũrũnga thĩna ũcio. Arĩ mũciari, nĩ aagĩrĩirũo kũrũnga ciana ciake. Ciĩko ciao itiamagunaga na matiagunaga andũ arĩa angĩ. No Eli nĩ aaremirũo nĩ kũhingia itemi rĩake arĩ mũciari na mũthĩnjĩri-Ngai mũnene. Handũ ha kũrũnga ariũ ake, no kũmatũnia aamatũnagia. (Thoma 1 Samueli 2:23-25.) Tondũ mehia marĩa meekaga maarĩ maritũ ũũ atĩ maagĩrĩirũo kũũragwo, maabataraga kũrũngwo ũrĩa kwagĩrĩire.

15. Nĩ mũkaana ũrĩkũ Jehova aaheire Eli, na famĩlĩ ya Eli yekire atĩa?

¹⁵ Waganu waingĩhire mũno nginya Jehova agĩtũma “mũndũ wa Ngai” ũrĩa ũtagwetetwo rĩĩtwa, agakinyĩrie Eli ndũmĩrĩri ĩno: ‘Ũtĩĩte ariũ aku kũngĩra.’ Ngai oigire atĩ ariũ a Eli mangĩgakua mũthenya ũmwe, na famĩlĩ yake nĩ ĩngĩgacemania na moritũ manene, na yeherio wĩra-inĩ wa ũthĩnjĩri-Ngai. Hihi mũkaana ũcio nĩ watũmire famĩlĩ ĩyo ĩgarũrĩre? Bibilia yonanagia matiekire ũguo.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ mega tũthomaga megiĩ Samueli? (b) Hihi maũndũ macio nĩ magũcanjamũraga? Taarĩria.

¹⁶ Waganu ũcio wahutirie Samueli atĩa? O na kũrĩ na waganu  mũkĩru ũguo, ti hingo ciothe ũtũũro wa Samueli warĩ mũritũ. Ririkana atĩ thĩinĩ wa 1 Samueli 2:18, tũthomaga atĩ Samueli “aatungataga mbere ya Jehova arĩ o mwana mũnyinyi.” Eekĩrĩire ũndũ ũcio kuuma arĩ o mwana. Mũhari wa 21 ũtwĩraga kaũndũ kangĩ ga gũcanjamũra makĩria, atĩ Samueli ‘aakũrĩire ũtungata-inĩ wa Jehova.’ Ũrata wake na Jehova warũmaga o ũrĩa aathiaga agĩkũraga. Ũrata wa hakuhĩ ta ũcio hamwe na Jehova nĩguo ũgitĩri mũnene kuumana na waganu o wothe.

17, 18. (a) Akristiano ethĩ mangĩĩgerekania atĩa na Samueli rĩrĩa arĩa angĩ meka maũndũ moru? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonanagia atĩ Samueli nĩ aathuurire njĩra ĩrĩa yagĩrĩire?

¹⁷ Warĩ ũndũ mũhũthũ Samueli gwĩciria atĩ o nake nĩ angĩekire ũrĩa wothe ekwenda tondũ mũthĩnjĩri-Ngai mũnene na ariũ ake nĩguo meekaga. Mũndũ ndagĩrĩirũo kwĩhia atĩ tondũ arĩa angĩ nĩ marehia, o na angĩkorũo nĩ arĩa marũgamĩrĩire ũtungata. Akristiano aingĩ ethĩ nĩ marũmagĩrĩra kĩonereria gĩa Samueli ‘magakũrĩra ũtungata-inĩ wa Jehova’ o na angĩkorũo arĩa maraikarania nao matiraiga kĩonereria kĩega.

¹⁸ Samueli aagĩire na moimĩrĩro marĩkũ nĩ ũndũ wa gwathĩkĩra Jehova? Tũthomaga ũũ: “Nake mwana ũcio, ti Samueli, agĩkĩrĩrĩria gũkũra, akĩendeka nĩ Jehova o na andũ.” (1 Sam. 2:26) Kwoguo Samueli nĩ eendetwo nĩ arĩa mendete Jehova. Jehova we mwene nĩ aamwendete mũno nĩ ũndũ wa wĩhokeku wake. Hatarĩ nganja Samueli nĩ aamenyaga atĩ Ngai  nĩ angĩkaanina waganu ũcio wothe warĩ Shilo no ndaamenyaga nĩ rĩ. No ũtukũ ũmwe nĩ aamenyire.

19, 20. (a) Taarĩria maũndũ marĩa Samueli eeyoneire ũtukũ ũmwe arĩ hekarũ-inĩ. (b) Samueli aamenyire atĩa nũũ wamwĩtaga, na eekaga atĩa kwerekera Eli?

¹⁹ Kwarĩ rũcinĩ tene mũno na tawa wa hema no waakanaga. Gũkirĩte ũguo, Samueli akĩigua mũgambo ũramwĩta. Eeciragia atĩ nĩ Eli tondũ nĩ aakũrĩte mũno na ndonaga wega. Samueli agĩũkĩra ‘agĩteng’era kwĩ Eli.’ Ta hũũra mbica ahanyũkĩte kũrĩ Eli arĩ magũrũ matheri akaigue kĩrĩa aramwĩtĩra. Nĩ ũndũ wa gwĩkĩra ngoro kuona ũrĩa Samueli aatĩĩte na agatuga Eli. Eli no aatungatagĩra Jehova arĩ mũthĩnjĩri-Ngai mũnene o na ekĩte mehia maingĩ.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samueli agĩũkĩria Eli akĩmwĩra ũũ: “Niĩ ũyũ haha tondũ nĩwanjĩta.” No Eli akĩmwĩra acoke toro tondũ ndamwĩtĩte. No ũndũ ũcio ũgĩkĩka maita mangĩ merĩ. Thutha mũtheri Eli akĩmenya ũrĩa gwathiaga na mbere. Ihinda-inĩ rĩu ti kaingĩ Jehova aaheanaga cioneki kana agatũma anabii kũrĩ andũ ake na nĩ haarĩ na gĩtũmi. No Eli akĩmenya atĩ Jehova nĩ aambĩtie kwaria rĩngĩ, rĩu kũgerera Samueli. Eli agĩtaara Samueli ũrĩa egũcokia etwo rĩngĩ na akĩmwĩra acoke toro. Samueli agĩathĩka. Thutha wa kahinda kanini akĩigua mũgambo ũramwĩta “Samueli! Samueli!” Nake agĩcokia akiuga: “Aria, nĩ ũndũ ndungata yaku nĩĩraigua.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Tũngĩthikĩrĩria Jehova atĩa, na nĩkĩ nĩ harĩ bata twĩke ũguo?

²¹ Harĩ andũ arĩa maatungatagĩra Jehova kũu Shilo, Samueli nĩwe wamũthikagĩrĩria na eekire ũguo ũtũũro-inĩ wake wothe. Hihi wee nĩ ũthikagĩrĩria Jehova hingo ciothe? Matukũ-inĩ maya tũtietagĩrĩra kũigua mũgambo ũgĩtwarĩria ũtukũ, tondũ mũgambo wa Ngai ũkoragwo thĩinĩ wa Kiugo gĩake, Bibilia. Ta Samueli, wĩtĩkio witũ nĩ ũrĩkũraga o ũrĩa tũrathikĩrĩria Ngai na tũkamwathĩkĩra.

22, 23. (a) Ndũmĩrĩri ĩrĩa Samueli aambĩte gwĩtigĩra kũheana yahingire atĩa? (b) Ngumo ya Samueli yathire na mbere atĩa kũneneha?

²² Ũtukũ ũcio nĩ wagarũrire mũtũũrĩre wa Samueli na njĩra nene tondũ nĩ aagĩire na ũrata wa mwanya hamwe na Jehova, agĩtuĩka mũnabii na mwaria wake. Kĩambĩrĩria-inĩ Samueli nĩ aambĩte kũnyitwo nĩ guoya wa gũtwarĩra Eli ndũmĩrĩri ya Ngai tondũ ũndũ ũrĩa Jehova oigĩte wĩgiĩ famĩlĩ ĩyo warĩ hakuhĩ kũhinga. No Samueli akĩyũmĩrĩria kwarĩria Eli nake Eli agĩtĩkĩra  ndũmĩrĩri ĩyo enyihĩtie. Thutha wa kahinda kanini, uuge wa Jehova ũkĩhinga, Aisiraeli makĩrũa na Afilisti, Hofini na Finehasi makĩũragwo mũthenya ũmwe, nake Eli agĩkua rĩrĩa aiguire atĩ Ithandũkũ rĩa Jehova nĩ rĩatahwo.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ O na kũrĩ ũguo, ngumo ya Samueli arĩ mũnabii mwĩhokeku nĩ yathire na mbere kũneneha. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Jehova aarĩ hamwe nake, akĩaga kũreka kiugo o na kĩmwe gĩake kĩage kũhingio.”—Thoma 1 Samueli 3:19.

24. Nĩ itua rĩrĩkũ Aisiraeli maatuire thutha wa kahinda kanini, na nĩkĩ rĩarĩ rĩhia iritũ?

²⁴ Hihi Aisiraeli nĩ maarũmĩrĩire kĩonereria gĩa Samueli na magĩtuĩka andũ ehokeku harĩ Jehova? Aca. Kahinda kanini thutha ũcio, moigire atĩ matikwenda gũtongorio nĩ mũnabii. Meendaga gwathwo nĩ mũndũ o ta ndũrĩrĩ iria ingĩ. Samueli akĩhingia wendi wao thutha wa kwĩrũo nĩ Jehova. No no nginya angĩamonirie ũritũ wa mehia mao. Nĩ Jehova maaregaga amathe no ti mũndũ. Kwoguo akĩmeta moke Giligali.

25, 26. Samueli aateithirie Aisiraeli atĩa kuona ũritũ wa mehia mao rĩrĩa maatũnganĩte Giligali?

²⁵ Marĩ kũu Giligali, Samueli akĩmaririkania ũrĩa aatũũrĩte arĩ mwĩhokeku. Thutha wa kũmaririkania, ‘agĩkaĩra Jehova’ arehe marurumĩ na mbura.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Atĩ marurumĩ na mbura hĩndĩ ĩno ya riũa? Gũtiaiguĩtwo ũndũ ta ũcio! Angĩkorũo nĩ harĩ mũndũ warĩ na nganja ũhoro-inĩ ũcio, nĩ cianinirũo o na ihenya. Igũrũ rĩkĩiyũra matu. Huho ikĩhũũra ngano ĩrĩa yarĩ mĩgũnda. Marurumĩ makĩruruma na hinya, na mbura ĩkiura. Andũ meekire atĩa? “Magĩĩtigĩra Jehova mũno, o na Samueli.” Makĩona ũrĩa meekĩte mehia maritũ.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Jehova onaga atĩa arĩa megerekanagia na wĩtĩkio wa Samueli?

²⁷ Ti Samueli wahutirie ngoro ciao nemi, no nĩ Jehova, Ngai wake. Samueli nĩ eehokire Ngai wake kuuma arĩ o mũnyinyi nginya ũkũrũ-inĩ wake. Na Jehova akĩmũrathima. Jehova ndacenjetie. O na ũmũthĩ nĩ arathimaga arĩa megerekanagia na wĩtĩkio wa Samueli.