1. Heana ngerekano ĩronania nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata kũmenya mahinda marĩa tũratũũra na maũndũ marĩa marekĩka thĩinĩ wa thĩ. (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

KĨGOMANO kĩarĩ hakuhĩ kwambĩrĩria. Mũikarĩri gĩtĩ agĩthiĩ harĩa mbere na akĩnyita andũ othe ũgeni. Tũrwĩmbo twa kĩnanda twarĩ hakuhĩ kwambĩrĩria. Athikĩrĩria makĩmenya atĩ nĩ ihinda rĩa gũikara thĩ. Nĩ meendaga gũthikĩrĩria tũrwĩmbo tũu na nĩ maatanyaga mũno mĩario ĩrĩa ĩngĩarutirũo mũthenya ũcio. No kwahoteka kwarĩ na andũ amwe mataathikĩrĩirie mũikarĩri gĩtĩ kana mataamenyire atĩ tũrwĩmbo twa kĩnanda nĩ twambĩrĩirie. Handũ ha kũmenya atĩ kĩgomano kĩarĩ hakuhĩ kwambĩrĩria, maarĩ maũndũ-inĩ mao na angĩ maaragia na arata. Ũndũ ũcio ũronania ũrĩa kũngĩthiĩ tũngĩaga kũmenya mahinda marĩa tũratũũra kana maũndũ marĩa marekĩka thĩinĩ wa thĩ. Ũndũ ũcio nĩ wa bata harĩ ithuĩ, tondũ ica ikuhĩ harĩ ũndũ mũnene ũgwĩkĩka na nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo twĩhaarĩirie. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũcio?

2. Jesu eerire arutwo ake ‘maikarage meiguĩte’ nĩkĩ?

 ² Jesu Kristo akĩaria ũhoro wa “ithirĩro rĩa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ” eerire arutwo ake ũũ: “Ikaragai mwĩhũgĩte na mwĩiguĩte, tondũ mũtiũĩ ihinda rĩrĩa rĩtuĩtwo nĩ rĩrĩkũ.” Thutha ũcio, akĩmera ũũ rĩngĩ: “Ikaragai mwĩhũgĩte.” (Mat. 24:3; thoma Mariko 13:32-37.) Ibuku rĩa Mathayo rĩkĩarĩrĩria o ũhoro ũcio nĩ rĩonanirie atĩ Jesu nĩ aaheire arũmĩrĩri ake mũkaana wa gũikara meiguĩte. Riugaga ũũ: “Ikaragai mwĩiguĩte, tondũ mũtiũĩ mũthenya ũrĩa Mwathani wanyu agooka. . . . Ikaragai mwĩhaarĩirie tondũ Mũrũ wa mũndũ agooka ithaa rĩrĩa mũtangĩcirĩria.” Aacokire akĩmera ũũ rĩngĩ: “Ikaragai mwĩiguĩte, nĩ gũkorũo mũtiũĩ mũthenya kana thaa.”—Mat. 24:42-44; 25:13.

3. Twathĩkagĩra mũkaana wa Jesu nĩkĩ?

³ Tũrĩ Aira a Jehova, nĩ tuoyaga na ũritũ mũkaana ũcio wa Jesu. Nĩ tũĩ atĩ tũratũũra ‘hĩndĩ ya ithirĩro’ na ihinda rĩrĩa rĩtigarĩte nĩguo “thĩna mũnene” wambĩrĩrie nĩ inini mũno. (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Thĩ ĩno kũrĩ na mbaara, waganu na uuni watho, maheeni ma ndini, ũnyihu wa irio, mĩrimũ na ithingithia. Nĩ tũĩ atĩ wĩra wa kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki nĩ ũrarutwo nĩ andũ a Jehova kũndũ guothe. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luk. 21:11) Nĩ tũtanyaga mũno rĩrĩa Jesu agaacoka nĩguo ahingie muoroto wa Ngai.—Mar. 13:26, 27.

4. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma twĩtĩkie atĩ rĩu Jesu nĩ oĩ rĩrĩa Hari–Magedoni ĩkaambĩrĩria? (b) O na gũtuĩka tũtiũĩ nĩ rĩ thĩna mũnene ũkaambĩrĩria-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩkorũo na ma naguo?

⁴ Nĩ tũmenyaga atĩ o gĩcunjĩ gĩa kĩgomano, harĩ ihinda rĩrĩa kĩagĩrĩire kwambĩrĩria. O na kũrĩ ũguo, tũtingĩhota kũmenya nĩ rĩ thĩna mũnene ũkaambĩrĩria. Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ oigire ũũ: “Ũhoro wĩgiĩ mũthenya ũcio kana thaa, gũtirĩ mũndũ ũĩ, o na araika arĩa marĩ igũrũ kana Mũriũ, no Ithe witũ ũĩ.” (Mat. 24:36) Tondũ Jesu nĩwe ũgatongoria mbaara ya Hari–Magedoni, kũrĩ na ũhotekeku mũnene atĩ rĩu nĩ oĩ rĩrĩa mbaara ĩyo ĩkaarũo. (Kũg. 19:11-16) No ithuĩ tũtiũĩ. Kwoguo nĩ ũndũ wa bata mũno gũikara twĩiguĩte nginya hĩndĩ ya thĩna mũnene. Jehova nĩ atuĩte nĩ rĩ thĩna mũnene ũkaambĩrĩria, na o ũrĩa mahinda marathiĩ noguo mũthenya ũcio ũrakuhĩrĩria. Na mũthenya ũcio ‘ndũgaatĩrio.’ (Thoma Habakuku 2:1-3.) Tũngĩkorũo na ma atĩa?

5. Heana ngerekano ya kuonania atĩ hĩndĩ ciothe morathi ma Jehova mahingaga ihinda rĩrĩa oigĩte.

⁵ Morathi marĩa Jehova arathaga, hĩndĩ ciothe nĩ mahingaga ihinda rĩrĩa oigĩte. Ta wĩcirie ihinda rĩrĩa aakũũrire Aisiraeli kuuma Misiri. Musa akĩaria ũhoro wa Nisani 14 mwaka wa 1513 Mbere ya Kristo, oigire ũũ: ‘Mĩaka magana mana ma mĩrongo ĩtatũ yathira-rĩ, mũthenya o ro ũcio nĩguo mbũtũ icio ciothe cia ita rĩa Jehova cioimire bũrũri wa Misiri.’ (Tham. 12:40-42) Mĩaka ĩyo 430 yambĩrĩirie rĩrĩa Jehova aagĩire kĩrĩkanĩro na Iburahimu mwaka-inĩ wa 1943 M.K. (Gal. 3:17, 18) Thutha wa ihinda, Jehova eerire Iburahimu ũũ: “Menya na ma o ma atĩ mbeũ yaku nĩĩgatũũra ũgeni-inĩ bũrũri wene, na ĩtungatagĩre ene kuo; nao nĩmagatũũra mamĩnyariraga mĩaka magana mana.” (Kĩam. 15:13; Atũm. 7:6) Mĩaka ĩyo “magana mana” ya  mĩnyamaro yambĩrĩirie mwaka wa 1913 M.K rĩrĩa Ishumaeli aanyũrũririe Isaaka thutha wake gũtigithio kuonga, na yathirire rĩrĩa Aisiraeli moimire Misiri mwaka wa 1513 M.K. (Kĩam. 21:8-10; Gal. 4:22-29) Kwoguo, Jehova nĩ aabangĩte kabere mĩaka magana maigana ũna, rĩrĩa angĩakũũrire andũ ake.

6. Tũngĩkorũo na ma atĩa atĩ Jehova nĩ akahonokia andũ ake?

⁶ Joshua, ũmwe wa arĩa maakũũrirũo kuuma Misiri aaririkanirie Aisiraeli othe ũũ: “Inyuothe nĩmũũĩ na ngoro cianyu, o na maroho manyu, atĩ mũtirĩ mwaaga ũndũ o na ũmwe wa maũndũ mothe mega marĩa Jehova Ngai wanyu aaririe ũhoro wamo mamũkoniĩ; maũndũ macio mothe nĩmaahingirio o wega, na hatirĩ ũndũ o na ũmwe wamo wanaaga kũhingio.” (Josh. 23:2, 14) Kwoguo no tũkorũo na ma atĩ o na ithuĩ nĩ tũkaahonokio nĩ Jehova hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene. Ĩndĩ nĩguo tũkaahonoka no mũhaka tũikarage twĩiguĩte.

7, 8. (a) Mahinda-inĩ ma tene mũrangĩri aakoragwo na wĩra ũrĩkũ, na tũreruta atĩa kuumana na ũndũ ũcio? (b) Heana ngerekano ya kuonania ũrĩa kũngĩathire mũrangĩri angĩakomire arĩ wĩra-inĩ.

⁷ No tuone bata wa gũikaraga twĩiguĩte kuumana na ũrĩa kwarĩ mahinda-inĩ ma tene. Mahinda-inĩ macio, matũũra maingĩ marĩa maarĩ manene ta Jerusalemu maakoragwo mathiũrũrũkĩirio na thingo nene. Thingo icio nĩ ciagitagĩra matũũra macio na igateithia mũndũ kuona kũndũ kũraihu tondũ ciarĩ ndaihu. Hĩndĩ ciothe arangĩri maarũgamaga thingo-inĩ icio na ihingo-inĩ. Kũngĩagĩire ũgwati nĩ maamenyithagia aikari a matũũra macio. (Isa. 62:6) Nĩ moĩ atĩ gũikara meiguĩte kwarĩ ũndũ wa bata tondũ mangĩagire gwĩka ũguo nĩ mangĩaingĩririe mĩoyo ya andũ ũgwati-inĩ.—Ezek. 33:6.

⁸ Josephus ũrĩa warĩ mwandĩki wa historĩ Mũyahudi, aatarĩirie atĩ mbũtũ ya Roma yahotire gwĩtahĩra indo Jerusalemu mwaka wa 70 tondũ arangĩri a kuo arĩa maarĩ ihingo-inĩ nĩ maakomete. Aroma maingĩra nĩ maacinire hekarũ, ũndũ ũrĩa wahingirie gĩcunjĩ kĩa mũico gĩa thĩna ũrĩa mũnene itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu, na Ayahudi matiacemanĩtie na ũndũ ta ũcio mbere ĩyo.

9. Nĩ ũndũ ũrĩkũ andũ aingĩ ũmũthĩ matoĩ?

⁹ Mabũrũri maingĩ ũmũthĩ nĩ maigaga thigari kana makahũthĩra indo cia kĩĩrĩu nĩguo magitĩre mĩhaka yao. Nĩ maroraga andũ kana indo ingĩtũma bũrũri wao ũkorũo ũrĩ ũgwati-inĩ. No thirikari icio itimenyaga atĩ kũrĩ na thirikari ĩngĩ ĩrĩ hinya mũno kũrĩa igũrũ, ĩrĩa ĩtongoragio nĩ Jesu Kristo. Ica ikuhĩ thirikari ĩyo nĩ ĩkũnina thirikari ciothe iria irĩ gũkũ thĩ. (Isa. 9:6, 7; 56:10; Dan. 2:44) No tũngĩikaraga twĩiguĩte kĩĩroho nĩ tũgaakorũo twĩhaarĩirie mũthenya ũcio ũgĩkinya.—Thab. 130:6.

10, 11. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera, na nĩkĩ? (b) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga wĩtĩkie atĩ Mũcukani nĩ atũmĩte andũ mage gũtindanĩra na morathi ma Bibilia?

¹⁰ Ta wĩcirie ũhoro wa mũrangĩri waikara eiguĩte ũtukũ wothe. No gũtanakĩa biũ, agakoma nĩ ũndũ wa mĩnoga. Ũndũ ũmwe na ũcio, o ũrĩa tũrakuhĩrĩria mũico wa mũtabarĩre ũyũ, noguo ũrĩ  ũndũ mũritũ gũikara twĩiguĩte. Na githĩ ti ũgwati mũnene tũngĩaga gũikara twĩiguĩte? Rekei twarĩrĩrie maũndũ matatũ mangĩtũma twage gũikara twĩiguĩte tũngĩaga kwĩmenyerera.

¹¹ Mũcukani nĩ aheenagĩrĩria andũ. Jesu atanoragwo nĩ aaririkanirie arutwo ake maita matatũ ũhoro wĩgiĩ “mũnene wa thĩ ĩno.” (Joh. 12:31; 14:30; 16:11) Jesu nĩ oĩ atĩ Mũcukani nĩ angĩatumumaririe andũ nĩguo matikone morathi ma Ngai megiĩ ihinda rĩũkĩte ta mekũhinga na ihenya. (Zef. 1:14) Shaitani ekaga ũguo kũgerera ndini cia maheeni. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonete ũkĩaria na andũ arĩa angĩ? Na githĩ Mũcukani ‘ndatumumarĩtie meciria ma arĩa matetĩkĩtie,’ ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũico wa mũtabarĩre ũyũ na wa atĩ Kristo rĩu nĩ arathamaka Ũthamaki-inĩ wa Ngai? (2 Kor. 4:3-6) Nĩ maita maigana ũiguaga andũ makiuga “Ndirenda ũhoro ũcio”? Kũndũ kũingĩ, andũ matikenaga rĩrĩa tũrameera kũrĩa thĩ ĩno yerekeire.

12. Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo kũreka Mũcukani atũheenererie?

¹² Ndũkareke andũ arĩa angĩ makũũrage ngoro ũtige gũikaraga wĩiguĩte. Nĩ ũĩ bata wa gwĩka ũguo. Paulo aandĩkĩire Akristiano ũũ: “Inyuĩ ene nĩ mũĩ wega atĩ mũthenya wa Jehova ũgoka o ta ũrĩa mũici okaga ũtukũ.” (Thoma 1 Athesalonike 5:1-6.) Jesu aatũheire mũkaana ũyũ: “Ikarai mwĩhaarĩirie, nĩ gũkorũo ithaa rĩrĩa mũtarecirĩria-rĩ, nĩrĩo Mũrũ wa mũndũ egũka.” (Luk. 12:39, 40) Ica ikuhĩ Shaitani nĩ ekũheenereria andũ metĩkie atĩ “kũrĩ na thayũ na ũgitĩri!” Nĩ egũtũma mecirie atĩ maũndũ nĩ mega thĩinĩ wa thĩ. Ĩ ithuĩ na ithuĩ? Mũthenya ũcio wa cira ‘ndũngĩtũkorerera o ta ũrĩa ũngĩkorerera aici’ angĩkorũo nĩ ‘tũrĩikaraga twĩiguĩte na tũtũũrie ũhoti witũ wa gwĩciria.’ Nĩkĩo nĩ twagĩrĩirũo gũthomaga Kiugo kĩa Ngai o mũthenya na tũgecũrania ũrĩa Jehova aratwĩra.

13. Roho wa gũkũ thĩ ũtũmaga andũ meke atĩa, na tũngĩwĩthema atĩa?

¹³ Roho wa gũkũ thĩ nĩ ũratindĩkĩrĩria andũ makome kĩĩroho. Andũ aingĩ maiyũirũo nĩ mĩhang’o ya o mũthenya ũũ atĩ ‘matirũmbũyagia mabataro mao ma kĩĩroho.’ (Mat. 5:3) Magucagĩrĩrio nĩ indo  cia gũkũ thĩ iria itũmaga magĩe na “merirĩria ma mwĩrĩ na merirĩria ma maitho.” (1 Joh. 2:16) Ningĩ nĩ gũkoretwo na maũndũ maingĩ ma gwĩkenia marĩa matũmĩte andũ ‘mende ikeno,’ na marathiĩ mongererekete o mũthenya. (2 Tim. 3:4) Nĩkĩo Paulo eerire Akristiano ‘matikabangage ũrĩa mangĩhingagia merirĩria ma mwĩrĩ,’ nĩguo matigakome kĩĩroho.—Rom. 13:11-14.

14. Nĩ mũkaana ũrĩkũ ũkoragwo thĩinĩ wa Luka 21:34, 35?

¹⁴ Handũ ha gũtongorio nĩ roho wa gũkũ thĩ twĩtĩkagĩra gũtongorio nĩ roho wa Jehova ũrĩa ũtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ ma ihinda rĩũkĩte. ^[1] (1 Kor. 2:12) Nĩ tũmenyaga atĩ ti maũndũ manene mangĩtũma mũndũ akome kĩĩroho, ĩndĩ mĩhang’o ya o mũthenya no ĩtũme mũndũ atiganĩrie maũndũ ma kĩĩroho angĩaga kwĩmenyerera. (Thoma Luka 21:34, 35.) Angĩ no matũnyũrũrie nĩ ũndũ wa gũikaraga twĩiguĩte no ũndũ ũcio ndwagĩrĩirũo gũtũma tũtige gwĩka ũguo. (2 Pet. 3:3-7) Angĩkorũo nĩ tũrenda gũtongoragio nĩ roho wa Ngai, nĩ twagĩrĩirũo kũnyitanagĩra na aarĩ na ariũ a Ithe witũ mĩcemanio-inĩ tũtegũtĩĩrĩria.

15. Gwathire atĩa harĩ Petero, Jakubu na Johana, na kũngĩhanĩka ũguo atĩa harĩ ithuĩ?

¹⁵ Mĩerekera itũ mĩũru no ĩtũme twage gũikaraga twĩiguĩte. Jesu nĩ aamenyaga atĩ andũ ti akinyanĩru na nĩ marĩ mĩerekera mĩũru. Ta wĩcirie ũrĩa gwathire na mbere ũtukũ wa mũico Jesu atanoragwo. Jesu nĩ aabataraga ũteithio wa Ithe nĩguo ahote gũtũũria wĩhokeku wake. Nĩ eerire Petero, Jakubu na Johana ‘maikare meiguĩte’ rĩrĩa aahoyaga. No matiamenyaga ũrĩa warĩ ũndũ wa bata gũikara meiguĩte. Handũ ha ũguo, magĩkoma nĩ ũndũ maarĩ anogu. O na gũtuĩka Jesu o nake aarĩ mũnogu, aararire eiguĩte akĩhoya Jehova. Na ũguo noguo atũmwo acio maagĩrĩirũo gwĩka.—Mar. 14:32-41.

16. Kũringana na Luka 21:36, Jesu aatũtaarire atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ ‘gũikaraga twĩiguĩte’?

¹⁶ ‘Gũikaraga twĩiguĩte’ kĩĩroho nĩ makĩria ma gũkorũo tũrĩ na mawoni mega. Thikũ nini mbere ya ũrĩa kwahanĩkire mũgũnda-inĩ wa Gethisemane, Jesu no eerĩte arutwo acio mahoyage Jehova. (Thoma Luka 21:36.) Nĩguo tũikarage twĩiguĩte kĩĩroho, o na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo gũikaraga tũkĩhoyaga.—1 Pet. 4:7.

17. Tũngĩtigĩrĩra atĩa atĩ nĩ twĩhaarĩirie nĩ ũndũ wa mahinda mokĩte?

¹⁷ Tondũ Jesu oigire atĩ mũico ũgoka ‘ithaa rĩrĩa tũtangĩcirĩria,’ rĩrĩ tirĩo ihinda rĩa gũkoma kĩĩroho kana gũthingata maũndũ ma thĩ ĩno ya Shaitani na merirĩria ma mwĩrĩ. (Mat. 24:44) Kũgerera Bibilia, Ngai na Kristo nĩ matwĩrĩte maũndũ marĩa matũigĩire mahinda-inĩ mokĩte na ũrĩa tũngĩka nĩguo tũikarage twĩiguĩte. Nĩ twagĩrĩirũo kũrũmbũiya maũndũ maitũ ma kĩĩroho, ũrata witũ na Jehova, na maũndũ ma Ũthamaki. Twagĩrĩirũo kũmenya tũratũũra mahinda marĩkũ nĩguo tũhote kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa marĩ mbere itũ. (Kũg. 22:20) Ũndũ ũcio nĩ wa bata harĩ mĩoyo itũ.