Hihi Ũrĩ Wamenya?
Nĩ mũtugo ũrĩkũ wa Ayahudi watũmire Jesu amenererie kwĩhĩta?
WATHO WA MUSA nĩ wetĩkĩrĩtie andũ kwĩhĩta maũndũ-inĩ mamwe. O na kũrĩ ũguo, andũ a hĩndĩ ya Jesu maamenyerete kwĩhĩta nginya gũgatuĩka ta arĩ o mũhaka mehĩte kaũndũ-inĩ o gothe karĩa maroiga nĩ getha magekĩre hinya. Meemenyeretie mũtugo ũcio ũtarĩ wa bata ũrĩ wa kuonania atĩ ciugo ciao nĩ cia ma; no Jesu nĩ aamenereirie mũtugo ũcio maita merĩ. Handũ ha kwĩhĩta, Jesu aarutanire ũũ: “Rekei ‘Ĩĩ’ yanyu ĩtuĩke ĩĩ, nayo ‘Aca’ yanyu ĩtuĩke aca.”—Mat. 5:33-37; 23:16-22.
Kũringana na ibuku rĩa Theological Dictionary of the New Testament, no tũmenye ũrĩa Ayahudi meekĩrĩire ũhoro wĩgiĩ kuonania atĩ ũrĩa maroiga nĩ wa ma kũgerera kwĩhĩta, tũngĩthoma mabuku ma mawatho na ũndũire wa Ũyahudi wa tene tondũ nĩ mataarĩirie na kinyi nĩ mĩĩhĩtwa ĩrĩkũ mũndũ aagĩrĩirũo nĩ kũhingia na nĩ ĩrĩkũ ataarĩ o mũhaka ahingie.
To Jesu tu wamenereirie mũtugo ũcio wa kwĩhĩta. Kwa ngerekano, mwandĩki ũmwe wa maũndũ ma tene wĩtagwo Flavius Josephus oigire ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩkundi kĩmwe kĩa Ayahudi: “Methemaga kwĩhĩta, makoiga atĩ nĩ kũũru gũkĩra kũheenania, tondũ moigaga atĩ angĩkorũo mũndũ no mũhaka ehĩte mbere ya Ngai nĩ getha andũ mamwĩtĩkie, no nginya akorũo nĩ mwĩhia.” Ibuku rĩmwe rĩa Kĩyahudi rĩĩtagwo Ũũgĩ wa Sirach kana Ecclesiasticus, (23:11) narĩo riugaga ũũ: “Mũndũ wĩhĩtaga nĩ ũrĩa ũtarũmagĩrĩra watho o na hanini.” Nĩkĩo Jesu aamenereirie mũtugo wa kwaga kuoya mĩĩhĩtwa na ũritũ. Angĩkorũo twaragia ma hingo ciothe, tũtingĩbatara kwĩhĩtaga atĩ nĩ getha andũ metĩkie ciugo citũ.