Hĩndĩ ĩmwe Elija nĩ aamũkĩrire ũhoro atĩ Mũthamaki Ahabu nĩ akuĩte. No tũhũũre mbica mũnabii ũcio mũkũrũ akĩhutahutia nderu ciake arorete handũ hamwe, agĩciria ũhoro wa mĩaka mĩingĩ ĩrĩa aakoretwo akĩhiũrania na mũthamaki ũcio mũũru. Elija nĩ aakirĩrĩirie maũndũ maingĩ! Mũthamaki Ahabu na mũtumia wake Jezebeli nĩ maamwĩhĩtĩire na makamũcaria nĩguo mamũũrage. Hatirĩ ũndũ mũthamaki eekĩte wa kũgiria Jezebeli arute watho wa kũũragithia anabii aingĩ a Jehova. Ningĩ nĩ ũndũ wa ũkoroku wao, mũthamaki ũcio na mũtumia wake nĩ maabangire njama ya kũũragithia Nabothu, mũndũ ũtaarĩ na mahĩtia na mũthingu, hamwe na ariũ ake. Nĩ ũndũ ũcio, Elija akĩheana ndũmĩrĩri ya ituĩro rĩa Jehova rĩgiĩ Ahabu na nyũmba yake yothe. Na rĩu ciugo cia Ngai nĩ ciambĩtie kũhinga. Ahabu aakuire o ta ũrĩa Jehova aarathĩte.​—1 Athamaki 18:4; 21:1-26; 22:37, 38; 2 Athamaki 9:26.

 O na kũrĩ ũguo, Elija nĩ aamenyaga atĩ nĩ aabataraga gũthiĩ na mbere gũkirĩrĩria. Jezebeli aarĩ o muoyo, na nĩ aathiaga na mbere kũhĩtithia famĩlĩ yake na rũrĩrĩ rwa Isiraeli. Elija nĩ angĩacemanirie na moritũ mangĩ maingĩ, na ningĩ aarĩ o na maũndũ maingĩ aabataraga kũruta mũratawe Elisha, ũrĩa ũngĩacokire ithenya rĩake. Nĩ ũndũ ũcio, rekei twarĩrĩrie mawĩra matatũ ma Elija ma mũico. Tũkĩĩruta ũrĩa wĩtĩkio wake wamũteithirie gũkirĩrĩria, twahota kuona ũrĩa tũngĩongerera wĩtĩkio witũ hinya mahinda-inĩ maya maritũ tũratũũra.

 Rĩu Ahazia, mũrũ wa Ahabu na Jezebeli, nĩwe mũthamaki wa Isiraeli. Handũ ha kwĩruta kuumana na mahĩtia ma aciari ake, we aarũmĩrĩire makinya mao moru. (1 Athamaki 22:52) O tao, Ahazia aathathayagia Baali. Ũthathaiya wa Baali watũmaga andũ meke maũndũ moru ta, ũmaraya wa hekarũ o na kũruta ciana magongona. Hihi nĩ harĩ ũndũ ũngĩatũmire Ahazia agarũre mĩthiĩre yake na atũme andũ ake matigane na wagi ũcio mũnene wa wĩhokeku harĩ Jehova?

 O rĩmwe, mũthamaki ũcio mwĩthĩ na mwĩtĩi agĩkorũo nĩ thĩna. Aagũire kũgerera mwanya warĩ kanyũmba-inĩ gake ka igũrũ na akĩgurario ũũru. O na gũtuĩka aarĩ hakuhĩ gũkua, ndeethire ũteithio wa Jehova. Handũ ha ũguo, aatũmire andũ Ekironi, itũũra rĩa thũ rĩa Afilisti, nĩguo morie ngai yetagwo Baali-zebubu kana nĩ angĩahonire. Jehova nĩ aarakarire mũno. Agĩtũma mũraika kũrĩ Elija, akĩmwĩra athiĩ akagirĩrĩrie andũ acio maatũmĩtwo. Mũnabii ũcio akĩmeera macoke kũrĩ mũthamaki na akĩmahe ndũmĩrĩri nditũ mũno. Ahazia nĩ eekĩte mehia maritũ na njĩra ya gwĩka ũndũ ũronania ta gũtaarĩ Ngai thĩinĩ wa Isiraeli. Jehova nĩ aatuĩte atĩ Ahazia ndangĩoimire ũrĩrĩ-inĩ ũcio aakomete.​—2 Athamaki 1:2-4.

 Handũ ha gwĩcokera, Ahazia akĩmoria ũũ: “Mũndũ ũcio ũũkire kũmũtũnga na amwĩra ciugo icio ekũhaanaga atĩa?” Andũ acio aatũmĩte makĩmũtaarĩria nguo ĩtaarĩ na maũndũ maingĩ ya mũnabii ĩrĩa eekĩrĩte, nake Ahazia akiuga ũũ: “Ũcio nĩ Elija.” (2 Athamaki 1:7, 8) Ũndũ ũcio ũronania atĩ Elija aarĩ na ũtũũro mũhũthũ mũno na aaigaga meciria make harĩ gũtungatĩra Ngai, ũũ atĩ nĩ angĩamenyekire kũgerera mwĩhumbĩre wake ũtaarĩ wa gĩkĩro kĩa igũrũ. Hatarĩ nganja, Ahazia na aciari ake, arĩa maarĩ na ũkoroku wa indo cia kĩĩmwĩrĩ, matiahaanaga ũguo. Kĩonereria kĩa Elija gĩtũririkanagia gũtũũra kũringana na ũtaaro wa Jesu wa gũikaraga ũtũũro mũhũthũ, na gũkorũo na riitho irũngĩrĩru rĩerekeire harĩ maũndũ marĩa ma bata makĩria.​—Mathayo 6:22-24.

 Ehotorete kwĩrĩhĩria, Ahazia agĩtũma gĩkundi gĩa thigari 50 na mũnene wakĩo mathiĩ makanyite Elija. Rĩrĩa maakorire Elija “aaikarĩte thĩ igũrũ rĩa kĩrĩma,” * mũnene ũcio wa thigari agĩatha Elija atarĩ na gĩtĩo akĩmwĩra ‘aikũrũke,’ hihi nĩguo mamũtware akoragwo. Ta wĩcirie ũhoro ũcio! O na gũtuĩka thigari icio nĩ ciamenyaga atĩ Elija aarĩ “mũndũ wa Ngai ũrĩa wa ma,” cioonaga ta atarĩ ũndũ mũũru kũmwĩkĩra guoya na kũmwĩhĩtĩra. Nĩ ciahĩtĩtie mũno! Elija eerire mũnene ũcio wa thigari ũũ: “Angĩkorũo niĩ ndĩ mũndũ wa Ngai-rĩ, reke mwaki ũikũrũke kuuma igũrũ ũgũcine hamwe na arũme acio aku 50.” Nake Ngai akĩoya ikinya. “Mwaki ũgĩikũrũka kuuma igũrũ ũkĩmũcina hamwe na arũme acio ake 50.” (2 Athamaki 1:9, 10) Gĩkuũ kĩu gĩa thigari icio gĩtũririkanagia wega atĩ rĩrĩa andũ manyarara ndungata cia Jehova kana maciagĩra gĩtĩo, nĩ oyaga ũndũ ũcio na ũritũ.​—1 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 16:21, 22.

 Ahazia agĩtũma mũnene ũngĩ wa thigari arĩ hamwe na arũme 50. Mũnene ũcio wa kerĩ nĩ aagire kũhũthĩra ũũgĩ o na gũkĩra ũrĩa wa mbere. Gĩtũmi kĩmwe nĩ atĩ, gũtirĩ ũndũ aathomire kuumana na ikuũ cia arũme acio 51, o na gũtuĩka no kũhoteke nĩ oonire mũhu wao ũhurunjũkĩte kũu kĩrĩma-inĩ. Gĩtũmi kĩngĩ nĩ atĩ, aacokerire watho ũtaarĩ wa gĩtĩo ũrĩa waheetwo Elija nĩ mũnene ũcio ũngĩ atĩ ‘aikũrũke’ na akĩongerera ciugo “na ihenya”! Kaĩ aarĩ mũkĩgu-ĩ! Nĩ ũndũ ũcio, we hamwe na arũme acio ake magĩkua na njĩra o ta ĩrĩa acio a gĩkundi kĩa mbere maakuire. No mũndũ ũrĩa warĩ mũkĩgu o na makĩria, aarĩ mũthamaki. Handũ ha gwĩcokera, agĩtũma gĩkundi gĩa gatatũ gĩa thigari. Ũndũ wa gĩkeno nĩ atĩ, mũnene ũcio wa gatatũ aarĩ mũndũ mũũgĩ. Aathiire harĩ Elija enyihĩtie na akĩmũthaitha ahonokie muoyo wake hamwe na wa arũme ake. Hatarĩ nganja, Elija, mũndũ ũcio wa Ngai, nĩ oonanirie tha ta cia Jehova agĩcokeria mũnene ũcio wa thigari mwĩnyihia. Mũraika wa Jehova eerire Elija athiĩ hamwe na thigari icio. Elija agĩathĩka na agĩthiĩ agĩcokera ituĩro rĩa Jehova harĩ mũthamaki ũcio mũũru. O ta ũrĩa Ngai ooigĩte, Ahazia agĩkua. Aathanĩte ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ tu.​​—2 Athamaki 1:11-17.

 Nĩ kĩĩ gĩateithirie Elija gũkirĩrĩria o na athiũrũrũkĩirio nĩ andũ moomĩtie kĩongo na aremi ũguo? Kĩũria kĩu nĩ kĩa bata o na ũmũthĩ, githĩ tiguo? Hihi ũrĩ waigua ũkuĩte ngoro nĩ ũndũ wa mũndũ wendete kũrega gũthikĩrĩria ũtaaro na agatua itua rĩa kũrũmĩrĩra njĩra njũru? Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkirĩrĩria rĩrĩa ũndũ ta ũcio wekĩka? No twĩrute ũndũ kuumana na handũ harĩa thigari ciakorire Elija, “igũrũ rĩa kĩrĩma.” Tũtingiuga tũrĩ na ũũma biũ kĩrĩa gĩatũmĩte Elija akorũo hau, ĩndĩ no tũkorũo na ma atĩ arĩ mũndũ wa mahoya, nĩ oonaga handũ hau hahooreru hakĩmũhe mĩeke mĩega ya gũkuhĩrĩria Ngai wake ũrĩa eendete. (Jakubu 5:16-18) O na ithuĩ no tũcaragie mahinda kaingĩ ma gũkoragwo hamwe na Jehova tũrĩ ithuiki, tũkamũkaĩra tũkĩmũgwetaga na rĩĩtwa na tũkamwĩra mĩtangĩko itũ na mathĩna maitũ. Tweka ũguo nĩ tũrĩhotaga gũkirĩrĩria rĩrĩa andũ arĩa matũthiũrũrũkĩirie meka maũndũ na njĩra ĩtarĩ ya gĩtĩo na ya kwĩrehera mathĩna.

 Rĩu ihinda nĩ rĩakinyĩte rĩa Elija kũneana wĩra ũrĩa eehokeirũo. Ta rora ũrĩa eekire. Rĩrĩa we na Elisha mooimaga taũni-inĩ ya Giligali, Elija eerire Elisha atigwo kuo nake athiĩ Betheli arĩ wiki, ũraihu wa kĩndũ kilomita 11. Nake Elisha akĩmwĩra ũũ arĩ na ũmĩrĩru: “O ta ũrĩa Jehova atũũraga muoyo na o ta ũrĩa wee ũtũũraga muoyo, ndigũgũtiga.” Rĩrĩa maakinyire Betheli, Elija akĩra Elisha atĩ nĩ angĩathiire Jeriko arĩ wiki, ũraihu wa kĩndũ kilomita 22. Nake Elisha agĩcokia arĩ na ũmĩrĩru o ta ũrĩa eekĩte mbere ĩyo. Riita rĩa gatatũ marĩ Jeriko, ũndũ ũcio ũgĩkĩka o rĩngĩ matanathiĩ Rũũĩ-inĩ rwa Jorodani, ũraihu wa kĩndũ kilomita 8. O rĩngĩ Elisha agĩcokia arĩ na ũmĩrĩru. Ndetĩkĩrire gũtiga Elija!​​—2 Athamaki 2:1-6.

 Elisha oonanagia ngumo ya bata ya wendo mwĩhokeku. Wendo ta ũcio nĩguo Ruthu oonirie Naomi, wendo ũrĩa ũnyitanaga biũ na kĩndũ kana mũndũ ũrĩa ũronio wendo ũcio, ũtegũtiganĩria o na hanini. (Ruthu 1:15, 16) Ndungata ciothe cia Ngai nĩ ibataraga ngumo ĩyo mahinda-inĩ maya gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Hihi nĩ tuonaga wega bata wayo o ta Elisha?

 Hatarĩ nganja Elija nĩ aahutirio ngoro mũno nĩ kuona wendo mwĩhokeku ũrĩa mũratawe aarĩ naguo. Nĩ ũndũ waguo, Elisha nĩ aagĩire na mweke wa kuona kĩama kĩa mũthia kĩa Elija. Marĩ hũgũrũrũ-inĩ cia Rũũĩ rwa Jorodani, rũrĩa rũthereraga na ihenya na rũkarika kũndũ kũmwe, Elija nĩ aagũthire maĩ macio na nguo yake. Namo makĩgayũkana! Andũ angĩ arĩa meeroragĩra kĩama kĩu maarĩ “ariũ 50 a anabii,” arĩa hihi maarĩ a gĩkundi kĩanenehaga kĩa arũme maamenyeragio gũtongoria harĩ ũthathaiya mũtheru thĩinĩ wa bũrũri. (2 Athamaki 2:7, 8) No kũhoteke Elija nĩwe warũgamagĩrĩra wĩra ũcio wa kũmamenyeria. Mĩaka ĩigana ũna mbere ĩyo, harĩ hĩndĩ Elija oonaga ta arĩ o we mũndũ ũrĩa mwĩhokeku watigarĩte thĩinĩ wa bũrũri. Kuuma hĩndĩ ĩyo, Jehova nĩ aarathimĩte ũkirĩrĩria wa Elija, akamũhe mweke wa kuona athathaiya Ake magĩkũra na njĩra nene.​​—1 Athamaki 19:10.

 Thutha wa kũringa rũũĩ rwa Jorodani, Elija akĩra Elisha atĩrĩ: “Hoya ũndũ ũrĩa ũrenda ngwĩkĩre itaneherio harĩ wee.” Elija nĩ aamenyaga atĩ ihinda rĩake rĩa kwehera rĩarĩ ikinyu. Ndaaiguĩrĩire mũratawe ũcio warĩ mũnini kũmũkĩra ũiru nĩ ũndũ wa mawĩra marĩa angĩehokeirũo na igweta rĩrĩa angĩagĩire. Handũ ha ũguo, Elija nĩ eehaarĩirie kũmũteithia ũrĩa wothe angĩahotire. Ũndũ ũrĩa tu Elisha aahoire warĩ ũyũ: “Hihi no nyamũkĩre icunjĩ igĩrĩ cia roho waku?” (2 Athamaki 2:9) Ũguo ti kuuga atĩ eendaga maita merĩ ma roho mũtheru ũrĩa Elija aamũkĩrĩte. Handũ ha ũguo, aahoyaga igai ta rĩa mũrũ wa irigithathi, ũrĩa kũringana na watho aaheagwo igai rĩrĩa inene, kana igai maita merĩ, nĩ ũndũ wa wĩra ũrĩa angĩehokeirũo arĩ kĩongo kĩa famĩlĩ. (Gũcokerithia Maathani 21:17) Tondũ nĩwe warĩ mũgai wa Elija na njĩra ya kĩĩroho, hatarĩ nganja nĩ oonire bata wa gũkorũo na roho wa ũmĩrĩru ta wa Elija nĩguo ahote kũruta wĩra ũcio.

 Elija oonanirie wĩnyihia, agĩtiga ũndũ ũcio moko-inĩ ma Jehova. Jehova angĩetĩkĩririe Elisha kuona akĩeheria Elija mũnabii ũcio mũkũrũ, Ngai nĩ angĩahingirie ũndũ ũcio Elisha aahoete. Na thutha wa kahinda kanini, rĩrĩa arata acio erĩ a ihinda iraihu “maathiaga o makĩaragia” marĩ hamwe, gũgĩkĩka ũndũ wa magegania!​—2 Athamaki 2:10, 11.

 Kwagĩire ũtheri wa mwanya matu-inĩ na wathiaga o ũkĩmakuhagĩrĩria. No tũhũũre mbica gũkĩgĩa na mũrurumo mũnene kĩhuhũkanio gĩkiumĩra o rĩmwe, hamwe na kĩndũ gĩkengu kĩahanyũkaga kwerekera arũme acio erĩ, gĩgatũma matigane, hihi magacoka na thutha nĩ ũndũ wa kũmaka. Kĩndũ kĩu moonire nĩ ngaari ya mbarathi yahenagia ta yathondeketwo na mwaki. Elija akĩmenya atĩ ihinda rĩake rĩarĩ ikinyu. Hihi nĩ aahaicire ngaari ĩyo? Bibilia ndĩtwĩraga. O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, aaiguire oywo na igũrũ, agĩthiĩ ambatĩte rĩera-inĩ, agĩkuuo kĩhuhũkanio-inĩ kĩu!

 Elisha eeroreire amakĩte. Tondũ nĩ oonaga ũndũ ũcio wa magegania ũgĩkĩka, Elisha nĩ aamenyire atĩ Jehova nĩ angĩamũheire “icunjĩ igĩrĩ” cia roho wa ũmĩrĩru wa Elija. No Elisha aarĩ na kĩeha mũno ũũ atĩ ndeeciragia ũhoro ũcio. Ndaamenyaga kũrĩa mũrata ũcio wake mũkũrũ aathiaga, ĩndĩ no kũhoteke ndeerĩgagĩrĩra gũkoona Elija rĩngĩ. Aakaire akiuga: “Wũi baba! Wũi baba! Ngaari ya mbarathi ya Isiraeli na atwarithia ake a mbarathi!” Elisha eeroreire mũnabii ũcio wamũigĩire kĩonereria akĩirĩria, agĩcoka agĩtembũra nguo ciake nĩ ũndũ wa kĩeha.​—2 Athamaki 2:12.

 Hĩndĩ ĩyo Elija aambataga matu-inĩ, hihi nĩ aaiguire kĩrĩro gĩa kĩeha kĩa mũratawe ũcio warĩ mũnini kũmũkĩra na hihi we mwene agĩita maithori? O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, nĩ aamenyaga atĩ gũkorũo na mũrata ta ũcio nĩ kwamũteithĩtie gũkirĩrĩria mahinda mamwe maritũ. Nĩ twagĩrĩirũo kwĩruta na kĩonereria kĩa Elija na tũgĩe ũrata na andũ mendete Ngai na mendaga gwĩka wendi wake.

 Hihi nĩ kũ Elija aacokire gũthiĩ? Ndini imwe irutanaga atĩ aatwarirũo igũrũ agaikarage na Ngai. No gũtingĩhoteka ũguo. Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Jesu Kristo ooigire atĩ gũtirĩ mũndũ waambatĩte igũrũ mbere yake gũka gũkũ thĩ. (Johana 3:13) Kwoguo rĩrĩa twathoma atĩ ‘Elija aambatire igũrũ thĩinĩ wa kĩhuhũkanio,’ twagĩrĩirũo kwĩyũria atĩrĩ, Nĩ igũrũ rĩrĩkũ? (2 Athamaki 2:11) Bibilia ndĩhũthagĩra kiugo “igũrũ” kwaria o ũhoro wa kũndũ kũrĩa Jehova aikaraga, no nĩ nginya kũrĩa matu mareeraga na nyoni ikombũkĩra. (Thaburi 147:8) Igũrũ rĩu, o kũu matu-inĩ, nĩkuo Elija aambatire. Gwacokire gũgĩthiĩ atĩa?

 Jehova no gũthamia aathamirie mũnabii ũcio eendete akĩmũhe wĩra ũngĩ thĩinĩ wa ũthamaki wa Juda. Bibilia nĩ yonanagia Elija akĩruta wĩra kuo, hihi makĩria ma mĩaka mũgwanja thutha ũcio. Hĩndĩ ĩyo Juda yathamakagĩrũo nĩ Mũthamaki Jehoramu ũrĩa warĩ mũũru. Aahikĩtie mwarĩ wa Ahabu na Jezebeli, kwoguo ũgucania wao mũũru warĩ o kuo. Jehova eerire Elija andĩke marũa moonanagia ituĩro rĩa Jehoramu. O ta ũrĩa kwarathĩtwo, Jehoramu aakuire gĩkuũ kĩũru mũno. Ũndũ wa kĩeha makĩria nĩ atĩ rũgano rũu rũrĩkagĩrĩria na kuuga ũũ: “Gũtirĩ mũndũ wagĩire na kĩeha hĩndĩ ĩrĩa aakuire.”​—2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 21:12-20.

 Ti itherũ, kwarĩ na ngũrani nene gatagatĩ ka mũndũ ũcio mũũru na Elija! Tũtiũĩ ũrĩa kana rĩrĩa Elija aakuire. No nĩ tũĩ atĩ ndaakuire ta ũrĩa Jehoramu aakuire, gũtarĩ mũndũ waiguire kĩeha nĩ ũndũ wa gĩkuũ gĩake. Elisha nĩ aaiguaga agĩte mũrata ũcio wake mũno. O na anabii acio angĩ ehokeku noguo maaiguaga. Jehova we mwene no oonaga Elija arĩ wa bata mĩaka 1,000 thutha ũcio, tondũ nĩ aahũthĩrire mũhianĩre wa mũnabii ũcio eendete thĩinĩ wa kĩoneki kĩa Jesu kũgarũrũka ũrĩa aatariĩ. (Mathayo 17:1-9) Hihi no wende kwĩruta kuumana na Elija na ũkũrie wĩtĩkio ũrĩa ũngĩgũteithia gũkirĩrĩria o na kũrĩ na moritũ? Ndũkanakĩriganĩrũo kũgĩa ũrata na andũ arĩa mendete Ngai, kũiga maũndũ ma kĩĩroho mbere ũtũũro-inĩ waku, na kũhoyaga kaingĩ kuuma ngoro. O nawe ũrogĩa na handũ ha gũtũũra thĩinĩ wa ngoro ya Jehova ĩrĩ wendo!