1, 2. (a) Ovafita veedi vomuIsrael ova li ve na oinakuwanifwa imwe ilipi? (b) Omonghedi ilipi ovadali va fa ovafita?

OVAFITA veedi vomuIsrael shonale ova li ve na onghalamwenyo idjuu. Kava li ashike have lididimikile oupyu noutalala, ndele ova li yo ve na okwaamena omaufita avo koilyani nokookalyamupombo. Ovafita ova li hava pashukile eedi davo alushe nokuhakula odo tadi vele ile da mona oshiponga. Ova li hava yandje elitulemo le likalekelwa koudjona molwaashi ovanini nokave na eenghono ngaashi eedi odo da kula. — Gen. 33:13.

² Ovadali Ovakriste ova fa ovafita meenghedi donhumba eshi hava ulike omaukwatya a fa ovafita vo venevene. Ove na oshinakuwanifwa shokutekula ovana vavo “meduliko nomekumaido lOmwene.” (Ef. 6:4) Mbela oshinakuwanifwa sha tya ngaho oshipu? Hasho nandenande! Ounona ova taalela omitotolombo daSatana odo di li apeshe nosho yo eamo lavo lokuhawanenena. (2 Tim. 2:22; 1 Joh. 2:16) Ngeenge ou na ounona, ongahelipi to dulu oku va kwafela? Natu ka kundafaneni oinima itatu oyo to dulu okuninga u li omufita wovana voye. Oinima oyo ei: Oku va shiiva nawa, oku va palula pamhepo noku va wilika.

3. Osha hala okutya ngahelipi eshi taku ti ovadali nava ‘koneke oipala’ yovana vavo?

³ Omufita muwa oha konenene odi keshe opo a shilipaleke kutya oi  na oukolele. Oto dulu okuninga sha faafana novana voye meityo lopafaneko. Ombibeli oya ti: “Koneka nokukonekelela oipala yeedi doye.” (Omayel. 27:23) Opo u ninge ngaho, owa pumbwa okudidilika eenghatu dovana voye, okushiiva omadiladilo nosho yo omaliudo avo. Ongahelipi to dulu okuninga ngaho? Onghedi imwe ya denga mbada, omokukala ho kundafana pandjikilile novana voye.

4, 5. (a) Omaetepo taa longo elipi taa dulu okukwafela ounona va kale va manguluka okupopya novadali vavo? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.) (b) Owa ninga po shike opo u shi ninge shipu kovana voye okupopya naave?

⁴ Ovadali vamwe ova didilika kutya ohashi ende tashi ningi shidjuu okukundafana novana vavo ngeenge ova wanifa omido omulongo nasha. Ovanyasha va tya ngaho ihava kala va hala okulombwela ovadali vavo omadiladilo nomaliudo avo. Ngeenge novana voye osho ve li ngaho, oshike u na okuninga po? Ino kala u udite kutya owa pumbwa okuninga eenghundafana diledile noda kwata moiti navo, ndele ponhele yaasho, kendabala okupopya navo peemhito opo amushe mwa fuwa nawa. (Deut. 6:6, 7) Otashi dulika wa pumbwa okuninga eenghendabala da wedwa po mu kale hamu ningi oinima pamwe. Oto dulu oku va pula mu ke livyule momaulu pamwe, mu dane oudano wonhumba ile mu longe pamwe oilonga yonhumba yomeumbo. Eemhito da tya ngaho otadi ka kwafela ovanyasha va kale va manguluka okupopya omaliudo avo.

⁵ Mbela ongahelipi ngeenge owa ninga oinima aishe oyo ndele natango okaana koye otaka ongaonga okupopya omaliudo ako? Kendabala okulongifa eenghedi vali dimwe di lili. Pashihopaenenwa, ponhele yokupula okamonakadona koye kutya efiku lako ola enda ngahelipi, ka lombwela kutya loye ola li ngahelipi. Osho otashi ke ka ningifa ka kale ka manguluka okupya kombinga yefiku lako. Ile ngeenge owa hala okuuda kutya otaka ti ngahelipi kombinga yoshikundafanwa shonhumba, ka pula omapulo oo itaa yukifa elitulemo kuko. Oto dulu oku ka pula kutya kahewa kako ota ti ngahelipi kombinga yoshinima osho. Opo nee ka pula kutya omayele elipi taka diladila oku ka pa kahewa kako.

6. Ongahelipi ovana voye tava dulu okumona kutya ou na efimbo lokupopya navo noho popiwa naave noupu?

⁶ Opo ovana voye ve ku lombwele omaliudo avo, ou na okuulika kutya owe lilongekida alushe okupwilikina kuvo nohopopiwa naave noupu. Ngeenge ovadali otava monika alushe va fa ve lipyakidila, ovanyasha itave ke va lombwela omaupyakadi avo. Ongahelipi to dulu okuulika kutya oho popiwa naave noupu? Owa pumbwa okuninga shihapu shihe fi ashike okupopya mokanya kutya, “Otamu dulu okupopya naame efimbo keshe.” Ovana voye vomido omulongo nasha ova pumbwa okushiiva kutya ito ka handuka ngeenge ove ku lombwele omaupyakadi avo noite ke a dina. Ovadali vahapu ova tula po oshihopaenenwa shiwa mwaasho. Omunyasha Kayla womido 19, okwa ti: “Ohandi dulu okulombwela tate keshe shimwe. Iha kwata nge melaka ngeenge handi popi ile a tokole nge, ndele oha kala ashike a pwilikina. Naasho ohashi mu ningifa a pe nge alushe omayele a denga mbada.”

7. (a) Ongahelipi ovadali tava dulu okuulika kutya ove na ondjele ngeenge tava kundafana novana vavo kombinga yokweendelafana? (b) Ongahelipi tashi dulika ovadali va kenyananeke ovana vavo inave shi didilika?

⁷ Nokuli nongeenge otamu kundafana oikundafanwa oyo ya kwatela mo omaliudo, ngaashi pashihopaenenwa, okweendelafana, lungama uha yandje unene elitulemo komalondwelo ove to dopa okuhonga ovana voye onghedi ya yuka omo ve na okuungaunga nonghalo ya tya ngaho. Oku shi faneka: Natu tye nee ngeno owa ya korestauranda nowa didilika kutya melandulafano loikulya omu na ashike omalondwelo e na sha noikulya ina oudiyo. Nopehe nomalimbililo, oto ka fiya po onhele ya tya ngaho nokuya kuimwe. Ovana voye navo otava ka ninga sha faafana ngeenge ove ku pula omayele ndele to va pe ashike omalondwelo mahapumahapu a kwata moiti. (Lesha Ovakolossi 3:21.) Ponhele yokuninga ngaho, kendabala okukala u na ondjele. Omumwameme omunyasha wedina Emily okwa ti: “Eshi ovadali vange va kundafana naame kombinga yokweendelafana,  inave shi ninga monghedi oyo tai ningifa nge ndi diladila kutya osha puka okuninga ngaho. Ova li va divilika ehafo olo hali di mokushiiva nawa umwe nokumona kaume kopahombo. Osho osha li sha kwafela nge ndi kale nda manguluka okupopya navo kombinga yaasho. Nongeenge onda kala ndi na ekwatafano naumwe, itandi ke va holeka oshinima sha tya ngaho.”

8, 9. (a) Ouwa ulipi hau di mokupwilikina nelitulemo kuumwe nopehe na oku mu kwata melaka? (b) Owa pondola shike eshi wa kala ho pwilikine nelitulemo kovana voye?

⁸ Metwokumwe naasho Kayla a popya, oto ka ulika kutya oho popiwa naave noupu mokukala ho pwilikine nelididimiko kovana voye. (Lesha Jakob 1:19.) Omudalakadi wedina Katia oo ta tekula omonakadona oye aeke, okwa ti: “Nale kanda li handi pwilikine kokamonakadona kange. Kanda li handi kape omhito ka mane okupopya. Omafimbo amwe onda li handi kala nda loloka okupwilikina ile tashi dulika inandi hala ashike okupiyaanekwa. Ndele paife eshi nda lundulula elihumbato lange, okamonakadona kange nako oka lundulula. Paife ohatu longele kumwe shi dulife nale.”

⁹ Omushamane wedina Ronald naye oku na oshimoniwa sha fa shaKatia, eshi a tekula omonakadona womido 16. Okwa ti: “Eshi okamonakadona kange ka lombwela nge kutya oke na oihole nokamati kamwe kokofikola yavo, potete onda li nda handuka neenghono. Ndele eshi nda diladila kelididimiko nokondjele oyo Jehova ha ulike eshi ta ungaunga novapiya vaye, onda li nda diladila kutya oshixwepo ndi pe okamonakadona kange omhito ka popye omaliudo ako ofimbo inandi kendabala oku ka pukulula. Onda hafa eshi nda li nda ninga ngaho! Osho osha li oshikando shotete handi udu ko omaliudo okamonakadona kange. Eshi ka mana okupopya, osha li shipu kwaame okupopya nako pahole. Shihokwifa, oka li ka tambula ko omayele ange noka li ka popya kutya oka halelela okulundulula elihumbato lako.” Ngeenge owa kala ho kundafana novana voye oto ka dula okuuda ko omaliudo avo naasho tava diladila. Osho otashi ke ku kwafela u dane onghandangala ya fimana monghalamwenyo yavo eshi tava ningi omatokolo. *

10, 11. Ongahelipi to dulu okukwafela ovana voye vaha fiye po oshili?

¹⁰ Omufita muwa oku shii kutya imwe yomeedi daye otai dulu okudja mo moufita wadikwao. Otashi dulika i ye kokule nadikwao molwaashi ya nanwa komwiidi oo i wete u li kokule kanini, nokungaho otai litukula kudikwao. Sha faafana, okaana otashi dulika ka hovele kanini nakanini taka  fiye po oshili, tashi dulika molwaashi ke na eendafano lii ile haka kufa ombinga momalihafifo inaa koshoka. (Omayel. 13:20) Ongahelipi to dulu okukwafela omona woye aha ye monghalo ya tya ngaho?

¹¹ Ngeenge to hongo ovana voye, ino ongaonga oku va kwafela moinima omo u wete kutya ova pumbwa okuxwepopala. Va kwafela yo va xwepopaleke omaukwatya opaKriste oo ve na. (2 Pet. 1:5-8) Efimbo lelongelokalunga oli li omhito ya denga mbada opo to dulu oku shi ninga. Okafo Oukalele Wetu wOuhamba kaOktoba 2008 oka ti: “Omitwe domaukwaneumbo otadi ladipikwa di wanife po oshinakuwanifwa shado koshipala shaJehova mokukala hadi ningi ekonakono loukwaneumbo ihali faula notali tungu.” Mbela oto longifa ngoo pauyadi efiloshisho lopahole la tya ngaho eshi to lifa ovana voye? Kala u na elineekelo kutya ovana voye ova pandula neenghono eenghendabala odo to ningi moku va kwafela pamhepo. — Mat. 5:3; Fil. 1:10.

12. (a) Ongahelipi ovanyasha hava mono ouwa melongelokalunga loukwaneumbo ihali faula? (Kwatela mo oshimhungu, “ Ova mona mo ouwa.”) (b) Ongahelipi wa mona ouwa pauhandimwe melongelokalunga loukwaneumbo?

¹² Didilika osho omunyasha womido 19 wedina Carissa a ti shi na sha nanghee Elongelokalunga lOukwaneumbo la etela ouwa oukwaneumbo wavo. Okwa ti: “Ondi hole eshi atushe hatu kala omutumba pamwe tu li oukwaneumbo nokukundafana. Kungaho ohatu pameke ekwatafano letu, nomonakwiiwa ohatu ka kala tu na oimoniwa iwa oyo hatu ka hokolola. Tate oha shilipaleke kutya keshe oshivike otwa ninga Elongelokalunga lOukwaneumbo. Ohashi tu nge omukumo eshi e li tala ko li li oshinima sha kwata moiti, noshe linyengifa nge yo ndi li tale ko li li oshinima sha kwata moiti. Osha kwafela nge yo ndi kale ndi na omatomheno mahapu okukala nde mu fimaneka e li tate nomukwatelikomesho woinima yopamhepo.” Omumwameme omunyasha wedina Brittney okwa ti: “Elongelokalunga loukwaneumbo ola kwafela nge ndi kale ndi na ekwatafano lopofingo novadali vange. Ondi wete kutya ovadali vange ova hala okuuda kombinga yomaupyakadi ange nove na ko nasha lela naame. Ole tu kwafela tu kale twa pama notwa hangana tu li oukwaneumbo.” Elalakano lovadali la fimanenena okuhonga ovana vavo va kale ve hole Jehova, nelongelokalunga loukwaneumbo oli li omhito ya denga mbada yokuninga ngaho. *

13. Ongahelipi okaana taka dulu okutuwa omukumo ka longele Jehova?

¹³ Omufita muwa oha longifa odibo opo a wilike nokwaamena oufita waye. Elalakano laye la fimanenena lokulongifa odibo okuwilika eedi daye di ye ‘koulifilo muwa.’ (Hes. 34:13, 14) Ovadali, mbela nanye kamu na okulitulila po elalakano la faafana ngeenge tashi uya poinima yopamhepo? Omwa hala okuwilika ovana veni opo va longele Jehova. Omwa hala va kale ve udite ngaashi omupsalme umwe oo a ti: “Okuwanifa ehalo loye, osho otashi nyakula nge, nomhango yoye oyo ya nyolelwa moule womwenyo wange.” (Eps. 40:9) Ovanyasha ovo ve na olupandu la tya ngaho otave ke liyapulila Jehova nokuninginifwa. Ashike ove na okukatuka onghatu ya tya ngaho ngeenge ove udite ko kutya omolwashike sha fimana okuninga etokolo la tya ngaho nova halelela shi li okulongela Jehova.

14, 15. (a) Ovadali Ovakriste ove na okulitulila po elalakano lilipi? (b) Omolwashike omunyasha womido omulongo nasha tashi dulika a limbililwe elongelokalunga lashili?

¹⁴ Ongahelipi ngeenge ovana voye otava monika va fa itava ningi exumokomesho lopamhepo, tashi dulika nokuli va limbililwa eitavelo lavo? Kendabala okukulika muvo ohole yokuhola Jehova Kalunga nosho yo olupandu laashishe osho e va ningila. (Eh. 4:11) Opo nee ngeenge ova kulike omaukwatya oo, otava ka dula okuninga omatokolo kuvo vene e na sha nokulongela Kalunga.

¹⁵ Ndele ongahelipi ngeenge mokweendela ko kwefimbo ovana voye ova hovele okukwata komalimbililo shi na sha noshili? Ongahelipi to dulu  oku va lifa noku va kwafela va mone kutya okulongela Jehova oko lela onghedi ya denga mbada yokukalamwenyo notai ke va kwafela va mone ehafo tali kalelele? Kendabala okumona kutya oshike naanaa tashi va etele omalimbililo. Pashihopaenenwa, mbela omonamati woye itatu lela kumwe naasho Ombibeli tai hongo, ile pamwe okwa tila ashike okuudifila ounona vakwao? Mbela okamonakadona koye oka limbililwa ngoo lela ounongo u na sha nomifikamhango daKalunga, ile oha ka kala shike ka fya oudja noke wete kehe holike kuvamwe?

16, 17. Omeenghedi dilipi ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo va ninge oshili yavo vene?

¹⁶ Kashi na nee mbudi kutya oshike sha ningifa okaana koye ka kale momalimbililo, oto dulu oku ka kwafela. Ongahelipi to dulu oku shi ninga? Ovadali vahapu ova pondola okukwafela ovana vavo moku va pula omapulo taa landula: “Ou udite ngahelipi eshi u li Omukriste? Ouwa ulipi wa mona eshi u li Omukriste? Ou wete wa kanifa shike eshi to longele Jehova? Ou uditile ngahelipi omauwa oo hatu hafele paife nosho yo oo hatu ka mona monakwiiwa? Mbela omauwa a tya ngaho inaa fimana e dulife osho twa kanifa?” Pula omapulo a tya ngaho to longifa oitya yoye mwene, to shi ningi nolukeno nomonghedi tai hokwifa, ndele ino pula omapulo okanaku. Eshi tamu kundafana, otamu dulu okukwatela mo omushangwa waMarkus 10:29, 30. Ovanyasha vamwe otashi dulika va kale va hala okushanga omusholondodo womauwa oo tava hafele eshi ve li Ovakriste nomusholondodo mukwao u na sha naasho va kanifa. Osho otashi ke va kwafela va didilike kutya oupyakadi ou li peni nonokutya ove na oku u kandula po ngahelipi. Ngeenge ohatu konakona novanhu ovo ve na ohokwe embo Ombibeli otai hongo nosho yo embo ‘Likalekeni mohole yaKalunga,’ mbela katu na okuninga ngaho unene tuu novana vetu! Mbela osho ho ningi ngaho?

¹⁷ Ovana voye shimha va kulu ove na okuninga omatokolo kuvo vene kutya olyelye tava ka longela. Ino diladila kutya otava ka tambula ko ashike eitavelo loye ngahenya nopehe na okuninga eenghendabala da sha. Ove na okuninga oshili yavo vene. (Omayel. 3:1, 2) Ngeenge ovana voye otava nyengwa okuninga oshili yavo vene, omolwashike ito va hongo vali omahongo opehovelo? Va kwafela va tomhafane tava longifa omapulo aa: “Ondi shi shii ngahelipi kutya Kalunga oko e li? Ondi shi shii ngahelipi kutya Kalunga oku na ko nasha lela naame? Onda itavela ngoo shili kutya okudulika koipango yaKalunga otaku etele nge ouwa?” Ulika kutya ou li omufita muwa mokuwilika omona woye ile ovana voye nelididimiko mokuulika kutya okulongela Jehova oko onghedi ya denga mbada yokukalamwenyo. * — Rom. 12:2.

18. Ongahelipi ovadali tava dulu okuhopaenena Omufita Munenenene, Jehova?

¹⁸ Ovakriste aveshe vashili ova hala okuhopaenena Omufita Munenenene. (Ef. 5:1; 1 Pet. 2:25) Ovadali ova pumbwa okukala ve shii oipala youfita wavo oo u li ovana vavo ve na ondilo, nokuninga ngaashi tava dulu opo ve va wilike va ka mone omanangeko noupuna oo Jehova e va nine. Onghee hano, lifeni ovana veni mokutwikila oku va tekulila mondjila yoshili.