1. (a) Oshike sha li sha ningilwa Petrus pefimbo loshikungulu mefuta laGalilea? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.) (b) Omolwashike Petrus a li a hovela okuningina?

KONGULOSHI imwe, omuyapostoli Petrus novahongwa vamwe ova li tava kendabala okutauluka Efuta laGalilea pefimbo loshikungulu. Ohaluka, ova mona Jesus ta ende kombada yomeva. Petrus okwa ifana Jesus ndele te mu pula ngeenge ota dulu okweenda kombada yomeva a ye kuye. Eshi Jesus e mu lombwela a ye kuye, Petrus okwa dja mo mowato ndele ta ende a yuka kuJesus. Ashike konima yokafimbo, Petrus okwa li a hovela okuningina. Omolwashike mbela? Omolwaashi okwa li a tala koshikungulu nokomakufikufi ndele ta kwatwa koumbada. Petrus okwa ingida a kwafelwe ndele Jesus te mu kwata diva noku mu lombwela ta ti: “Omunaitavelo linini ove, oshike wa limbililwa?” — Mateus 14:24-32.

2. Oshike hatu ka kundafana paife?

² Natu ka kundafaneni oinima itatu i na sha neitavelo oyo hatu dulu okulihonga moshimoniwa shaPetrus: (1) nghee Petrus a li e lineekela tete kutya Jehova ota dulu oku mu kwafela, (2) omolwashike eitavelo  laPetrus la li la hovela okunghundipala, nosho yo (3) osho sha li sha kwafela Petrus a kale vali e na eitavelo la kola. Okukonakona oitwa oyo otaku dulu oku tu kwafela tu mone nghee hatu dulu okukala ‘twa pama meitavelo.’ — 1 Ovakorinto 16:13.

3. Omolwashike Petrus a li a londoloka mowato, noshike osho fye twa ninga sha yukila oko?

³ Petrus okwa li e na eitavelo la kola. Omolwashike hatu tile ngaho? Eshi Jesus e mu ifana, Petrus okwa londoloka mo mowato ndele ta ende kombada yomeva. Okwa li e lineekela kutya Kalunga ote ke mu pa eenghono a dule oku shi ninga ngaashi Jesus. Sha faafana, eshi Jesus e tu ifana tu mu shikule, otwe liyapulila Jehova ndele hatu ninginifwa. Omolwashike mbela? Omolwaashi otu na eitavelo muJehova naJesus notwe lineekela kutya otave tu kwafele. — Johannes 14:1; lesha 1 Petrus 2:21.

4, 5. Omolwashike eitavelo li li oukwatya wa fimanenena?

⁴ Eitavelo olo oukwatya wa fimanenena. Eitavelo laPetrus olo la li le mu dulifa a ende kombada yomeva, oshinima osho sha li tashi monika sha fa itashi shiiva pataleko lopanhu. Nafye ohatu dulu yo okukwafelwa keitavelo tu longe oilonga oyo tai monika ya fa itai shiiva. (Mateus 21:21, 22) Vamwe vomufye otwa lundulula oikala nelihumbato letu filufilu, ndele novanhu ovo va li ve tu shii nale itave tu dimbuluka vali. Otwa ninga omalunduluko a tya ngaho molwaashi otu hole Jehova, nokwe tu kwafela tu a ninge. (Lesha Ovakolossi 3:5-10.) Eitavelo ole tu linyengifa tu liyapulile Jehova, notwa ninga ookaume kaye, oshinima osho itatu dulu oku shi ninga nopehe na ekwafo laye. — Ovaefeso 2:8.

⁵ Eitavelo ohali tu pameke. Pashihopaenenwa, ohali tu kwafele tu kondjife omaponokelo Ondiaboli, omutondi wetu omunaenghono. (Ovaefeso 6:16) Shimwe vali, molwaashi otwe lineekela Jehova, inatu pumbwa okukala hatu lipula unene ngeenge tu na omaupyakadi. Jehova okwe tu udanekela kutya ote ke tu pa osho twa pumbwa ngeenge otu na eitavelo muye notwa pitifa komesho Ouhamba waye. (Mateus 6:30-34) Kakele kaasho, Jehova ote ke tu pa oshali ikumwifi yomwenyo waalushe molwaashi otu na eitavelo. — Johannes 3:16.

6, 7. (a) Omhepo nomakufikufi oo a li a tilifa Petrus otaa dulu okuyelekanifwa nashike? (b) Omolwashike tu na okukala tu shii kutya eitavelo letu otali dulu okunghundipala?

⁶ Omolwashike Petrus a li a kwatwa koumbada ofimbo a li ta ende kombada yomeva Efuta laGalilea? Omolwaashi okwa li ku na omhepo nomakufikufi. Osho otashi dulu okufaafanifwa nomayeleko mahapu oo haa hange Ovakriste kunena. Nokuli nonande omaupyakadi oo omadjuu, ohatu dulu okukala tu na eenghono omolwekwafo laJehova. Ashike natu dimbuluke osho sha li sha ningilwa Petrus. Ka li a hovela okuningina molwaashi a li ta dengwa komhepo nokomakufikufi. Ombibeli oya ti: “Eshi a mona omhepo inene, okwa tila.” (Mateus 14:30) Petrus okwa li a efa okutala kuJesus ndele ta yandje elitulemo keenghono doshikungulu.  Kungaho, eitavelo laye ola li la hovela okunghundipala. Sha faafana, ngeenge otwa yandje elitulemo komaupyakadi etu, ohatu ka hovela okukala twa limbililwa kutya Jehova ote tu kwafele ngoo shili.

⁷ Otu na okukala tu shii kutya eitavelo letu otali dulu okunghundipala. Omolwashike mbela? Omolwaashi Ombibeli otai ti kutya okuheneitavelo oko ‘oulunde uhe kwete oku tu dingatela.’ (Ovaheberi 12:1) Ngaashi Petrus, ngeenge otwa yandje elitulemo koinima ya puka, eitavelo letu otali dulu okunghundipala noupu. Ndele mbela ongahelipi hatu dulu okushiiva kutya eitavelo letu oli li moshiponga? Omapulo taa landula otae ke tu kwafela tu likonakone pauhandimwe.

8. Oshike tashi dulu oku tu ningifa tu kale hatu diladila kutya omaudaneko aKalunga kae fi oshili ngaashi twa li twe a tala ko nale?

⁸ Mbela natango omaudaneko aKalunga oku li ngoo oshili kwaame? Pashihopaenenwa, Kalunga okwa udaneka kutya ota ka hanauna po ounyuni waSatana. Ndele mbela otwa piyaanekwa komalihafifo mahapu oo e li mounyuni? Ngeenge osho, oshi na oupu tu kwatwe komalimbililo ngeenge exulilo oli li ngoo popepi. (Habakuk 2:3) Natu ka tale vali koshihopaenenwa shimwe. Jehova okwe tu pa ekulilo, nokwa udaneka kutya ota ka dima po omanyono etu. Ndele ngeenge otwa kala hatu yandje elitulemo komanyono etu onale, otashi dulika tu kale twa limbililwa ngeenge Jehova okwe tu dimina po ngoo shili. (Oilonga 3:19) Oshidjemo, ohatu dulu okukanifa ehafo moilonga yaKalunga ndele hatu efa po okukala hatu udifile vamwe.

9. Oshike tashi dulu okuningwa po ngeenge otwa kala hatu yandje unene elitulemo koinima yopaumwene?

⁹ Mbela natango ohandi pe ngoo Jehova osho sha denga mbada? Ngeenge ohatu longele Jehova noudiinini, otashi tu kwafele tu yandje elitulemo keteelelo letu li na sha nonakwiiwa. Ndele ongahelipi ngeenge otwa hovele okukala hatu yandje unene elitulemo koinima yetu vene? Pashihopaenenwa, otashi dulika tu tambule ko oilonga oyo hai futu nawa ndele otai i moshipala okulongela kwetu Jehova. Osho otashi dulu okunghundipaleka eitavelo letu, ndele hatu ‘fi ounye,’ ile tu tye tu kwatwe koundede, ndele hatu kala ashike hatu longele Jehova shinini nonande ohatu dulu okulonga shihapu. — Ovaheberi 6:10-12.

10. Omolwashike okudimina po vamwe taku ulike kutya otu na eitavelo muJehova?

¹⁰ Mbela oshidjuu kwaame okudimina po vamwe? Ngeenge vamwe ve tu ninga nai ile ve tu nyemateka, mbela otu na oikala yoku va handukila ile okukala itatu popi navo? Ngeenge osho, otashi dulika hatu yandje elitulemo lihapu komaliudo etu. Ohatu ulike kutya otu na eitavelo muJehova ngeenge ohatu dimine po vamwe. Ngahelipi mbela? Ngeenge vamwe va nyona kufye, ove tu lila oikolo. Ngeenge twa nyona kuJehova, otwa lya oikolo kuye. (Lukas 11:4)  Onghee hano, ngeenge hatu dimine po vamwe, ohatu ulike kutya otwe lineekela Jehova. Otwe lineekela kutya ota ka nangeka noupuna oikala yetu, nomanangekonoupuna aye omahapu neenghono e dule okufutifa omunhu osho e tu nyonena. Ovahongwa vaJesus ova li ve lihonga kutya omunhu okwa pumbwa eitavelo opo a dule okudimina po vamwe. Eshi Jesus a li a lombwela ovahongwa vaye kutya nava dimine po nokuli naavo va nyona kuvo lwoikando ihapu, ova li ve mu indila va ti: “Tu wedela eitavelo.” — Lukas 17:1-5.

11. Oshike tashi dulu oku tu imba tu lihonge sha momayele oo hatu pewa?

¹¹ Mbela ohandi handuka ngeenge nda pewa omayele? Tala kutya oshike to lihongo momayele oo wa pewa ponhele yokukonga omapuko ile omaunghundi mwaao e ku pa omayele. (Omayeletumbulo 19:20) Ino xutwifa omhito yokulihonga okukala ho diladila moule ngaashi Jehova.

12. Oshike tashi dulika sha puka ngeenge omunhu oha ngongota alushe kombinga yaavo tava kwatele komesho?

¹² Mbela ohandi ngongota shi na sha naavo tava kwatele komesho meongalo? Eshi Ovaisrael va li va yandja elitulemo konghundana ii yeendadi omulongo, ova li va ngongotela Moses naAron. Opo nee Jehova okwa li a pula Moses: a ti: “Fiyo onaini hava kala ihava itavele nge?” (Numeri 14:2-4, 11) Jehova okwa li e shii kutya Ovaisrael inave mu lineekela molwaashi ova li va ngongotela Moses naAron, ovalumenhu ovo a nangeka po. Sha faafana, ngeenge ohatu ngongota alushe kombinga yaavo Jehova ta longifa va kwatele komesho mokati koshiwana shaye kunena, osho otashi dulika tashi ulike kutya eitavelo letu muKalunga ola nghundipala.

13. Omolwashike tuhe na okuteka omukumo ngeenge otwa didilike kutya eitavelo letu ola nghundipala?

¹³ Konima eshi wa konakona omapulo a tetekela, ino teka omukumo ngeenge owa didilika  kutya eitavelo loye ola nghundipala. Dimbuluka kutya nokuli nomuyapostoli Petrus okwa li a kwatwa koumbada ndele ta hovele okukala a limbililwa. Natango, omafimbo amwe Jesus okwa li a pukulula ovayapostoli vaye aveshe omolwokukala “neitavelo linini.” (Mateus 16:8) Ashike ohatu dulu okulihonga oshilihongomwa sha fimana moshimoniwa shaPetrus. Natu ka taleni osho a li a ninga konima eshi a hovela okulimbililwa nokuningina mefuta.

14, 15. (a) Petrus okwa li a ninga po shike eshi a hovela okuningina? (b) Ongahelipi hatu dulu okukala twa ‘tala’ kuJesus?

¹⁴ Petrus okwa li a ninga po shike eshi a li a hovela okuningina? Petrus okwa li e shii nawa okuyowa, nomolwaasho okwa li ta dulu okutokola okuyowa a shune kowato. (Johannes 21:7) Ndele mbela omolwashike a li ine shi ningila? Omolwaashi ka li e lineekela kutya ota dulu okulikwafa ye mwene. Okwa li a yandja natango elitulemo kuJesus, ndele ta tambula ko ekwafo laye. Ngeenge otwa didilike kutya eitavelo letu ola nghundipala, otu na okuhopaenena Petrus. Ongahelipi hatu dulu okuninga ngaho?

¹⁵ Ngaashi ashike Petrus a li a yandja natango elitulemo kuJesus e mu kwafele, nafye ‘omesho etu naa taalele’ kuJesus. (Lesha Ovaheberi 12:2, 3.) Oshoshili kutya itatu dulu oku mu mona nomesho etu okomutwe ngaashi Petrus. Ndele mbela ongahelipi hatu dulu okukala twa ‘tala’ kuJesus? Ohatu dulu okukonakona oinima oyo a honga nokwa ninga, ndele hatu mu hopaenene filufilu. Ngeenge otwa ningi ngaho, otashi ke tu kwafela tu pameke eitavelo letu. Natu ka kundafaneni eenghedi dimwe omo hatu dulu okuhopaenena Jesus.

16. Ongahelipi Ombibeli tai dulu oku tu kwafela tu pameke eitavelo letu?

¹⁶ Kala u na elineekelo la kola mOmbibeli. Jesus okwa li a tomhwa kutya Ombibeli oyo Eendjovo daKalunga nonokutya ohai tu pe omayele a denga mbada. (Johannes 17:17) Opo tu hopaenene Jesus, otu na okukala hatu lesha Ombibeli efiku keshe, hatu i konakona nokudilonga koilihongomwa oyo twe lihonga mo. Natu ninge yo omapekapeko tu mone omanyamukulo omapulo oo tashi dulika tu na. Pashihopaenenwa, owa tomhwa ngoo filufilu kutya otu li momafiku axuuninwa? Pameka eitavelo loye kutya exulilo oli li popepi mokukonakona omaxunganeko Ombibeli oo taa ulike kutya otu li momafiku axuuninwa. Mbela owa hala okupameka eitavelo loye momaudaneko aKalunga e na sha nonakwiiwa? Ngeenge osho, konakona omaxunganeko Ombibeli oo a wanifwa nale. Mbela owa itavela ngoo shili kutya Ombibeli oi na omayele taa longo kunena? Oto dulu okulesha kombinga yovamwatate novamwameme ovo va lundulula onghalamwenyo yavo i kale iwa omolwekwafo lOmbibeli. * (Tala eshangelo lopedu.) — 1 Ovatessaloniki 2:13.

17. Omolwashike Jesus a li a dula okulididimikila omayeleko manene, nongahelipi hatu dulu oku mu hopaenena?

¹⁷ Yandja elitulemo komanangekonoupuna oo a udanekwa kuJehova. Jesus okwa li a yandja elitulemo komanangekonoupuna oo a li ta ka mona monakwiiwa, naasho osha li she mu kwafela e lididimikile omayeleko manene. (Ovaheberi 12:2) Ka li a piyaanekwa nandenande koinima oyo i li mounyuni. (Mateus 4:8-10) Ongahelipi hatu dulu okulandula oshihopaenenwa shaJesus? Natu dilongeni komaudaneko makumwifi oo Jehova a udaneka. Kala nee wa fa u liwete u li mounyuni mupe. Oto dulu okushanga ile okufaneka oinima oyo wa hala oku ka ninga mOparadisa, ile u shange omadina ovanyumunwa ovo wa hala oku ka popya navo,  naasho wa hala oku ke va lombwela. Kala wa tala ko kutya omaudaneko aKalunga oo inaa udanekelwa ashike ovanhu ve li ongudu, ndele oove a udanekelwa pauhandimwe.

18. Ongahelipi eilikano tali dulu oku ku kwafela u pameke eitavelo loye?

¹⁸ Ilikana u pewe eitavelo la kola. Jesus okwa honga ovahongwa vaye va kale hava indile Jehova e va pe omhepo iyapuki. (Lukas 11:9, 13) Eshi to ilikana u pewe omhepo iyapuki, pula yo opo eitavelo loye li pamekwe, molwaashi eitavelo oli li oshitukulwa shoiimati yomhepo iyapuki. Kala ho tumbula oinima kondadalunde ngeenge to ilikana. Pashihopaenenwa, ngeenge owa didilike kutya oshidjuu kwoove okudimina po vamwe, pula Jehova a pameke eitavelo loye noku ku kwafele u kale ho dimine po vamwe.

19. Ongahelipi hatu dulu okuhoolola ookaume vawa?

¹⁹ Panga oukaume naavo ve na eitavelo la kola. Jesus okwa li a hoolola ookaume kopofingo pandunge. Ovayapostoli ovo va li ookaume kaye kopofingo ova li ovadiinini, ve shii okulineekelwa nohava dulika kuye. (Lesha Johannes 15:14, 15.) Hopaenena Jesus mokuhoolola ookaume pandunge. Nava kale ve na eitavelo la kola nohava dulika kuJesus. Ookaume kashili ohava lombwelafana oshili, nokuli nongeenge va pumbwa okuyandja omayele ile oku a tambula ko. — Omayeletumbulo 27:9.

20. Oshike tashi dulu okuningwa po ngeenge hatu kwafele vamwe va kale ve na eitavelo la kola?

²⁰ Kwafela vamwe va kale ve na eitavelo la kola. Jesus okwa li a kwafela ovahongwa vaye va kale ve na eitavelo la kola okupitila meendjovo nomoilonga. (Markus 11:20-24) Natu landuleni oshihopaenenwa shaJesus. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka pameka eitavelo letu vene nosho yo lavamwe. (Omayeletumbulo 11:25) Ongahelipi to dulu okukwafela ovanhu moshitukulwa sheni? Ngeenge to va hongo Ombibeli, divilika oumbangi oo tau ulike kutya Kalunga oko e li, kutya oku na ko nasha nafye nonokutya Ombibeli Eendjovo daKalunga. Ongahelipi to dulu okukwafela ovamwaxo va kale ve na eitavelo la kola? Ngeenge owa mono umwe ta ngongota kombinga yovamwatate ovo tava kwatele komesho, ino endelela oku mu henuka, ndele kendabala u mu kwafele nelungi opo a kale vali e na eitavelo la pama. (Judas 22, 23) Ngeenge ou li natango mofikola ndele omuhongi weni ta hovele oku mu honga kombinga yoevolusi, kala u na ouladi ndele to popile eitavelo loye meshito. Otashi dulika u ka kuminwe elinyengo liwa lomuhongi novanafikola vakweni.

21. Jehova okwe tu udanekela shike atusheni?

²¹ Jehova naJesus ova li va kwafela Petrus a finde omalimbililo noumbada. Konima yefimbo, Petrus okwa ka tulila po vamwe oshihopaenenwa mokukala e na eitavelo la kola. Sha faafana, Jehova oha kwafele keshe umwe womufye a kale e na eitavelo la kola. (Lesha 1 Petrus 5:9, 10.) Okupameka eitavelo letu otashi pula eenghendabala, ashike Jehova ote ke tu pa ondjabi ngeenge otwa ningi eenghendabala da tya ngaho.