1. Okwiitavela moumhulile nosho yo moulodi okwa tandavela shi fike peni?

“MUAFRIKA, itashi kwafa sha okupula epulo ngeenge ovalodi oko ve li ile hasho,” embo African Traditional Religion osho tali ti, notali weda ko kutya “kOvaafrika voludi keshe, oulodi oo oshinima shoshili lelalela.” Ovo va itavela moumhulile nosho yo moulodi omwa kwatelwa ovo inava hongwa naavo va hongwa ehongo lopombada. Ovawiliki velongelokalunga lOuislam nosho yo lOukwakriste navo ova itavela moulodi.

2. She likolelela keitavelo olo li li apeshe, eenghono doumhulile vati ohadi di peni?

² She likolelela keitavelo olo li li apeshe muAfrika, ope na eenghono dopamhepo doulodi. Okwa itavelwa kutya Kalunga oye te di pangele. Oishitwa yopamhepo novakulu vonale otava dulu oku di longifa. Novanhu vamwe yo ove shii nghee ve na oku di mona noku di longifa, kutya nee omolwouwa ile omolwowii.

3. Oulodi oshike, novanhu ova itavela kutya otau dulu okuninga shike?

³ Oulodi ohau ningilwa ovatondi. Ovo have u longifa okwa itavelwa kutya ove na eenghono okutuma omalimalima, omaxuvi nosho yo oinamwenyo imwe okuponokela ovanhu. Oulodi owa itavelwa apeshe u na sha nokweeta omalwoodi, okuhamona ounona, omikifi nosho yo nokuli efyo.

4. Ovanhu vahapu ova itavela shike shi na sha novalodi, nomapopyo elipi a ningwa kwaavo va li ovalodi?

⁴ Ovalodi otaku tiwa kutya ohava fiye po omalutu avo oufiku nokutuka, kutya nee oku ka shakena novalodi vakwao ile oku ka lya po eemwenyo dovanhu. Molwaashi omalutu ovalodi ohaa kala a kofa meembete davo, oumbangi omolweengano da tya ngaha otau yandjwa kovanhu ovo tava hepaulula omahokololo konima eshi va efa oulodi. Pashihopaenenwa, oshifo shimwe shaAfrika osha tofa meendjovo ovo va li nale ovalodi (unene tuu oukadona veedula omulongo nasha) tadi ti: “Onda dipaa ovanhu 150 moku va etela oiponga yeetuwa.” “Onda dipaa ounona vatano mokufipa mo ohonde yavo aishe.” “Onda dipaa eehonda dange di li nhatu omolwaashi oda efa nge.”

5. Eendudu dimwe vati odi li po okuningila shike ovanhu, nohadi longifa shike?

⁵ Oumhulile oo hau longifwa keendudu dimwe vati ohau amene ovanhu kowii. Ohadi  djala oiketi. Ohadi nu oimbodi yokuliamena ile di livaeke komalutu ado. Momaumbo ado ohadi holeke mo oinima noku i fudika da itavela kutya oi na eenghono doku di amena. Ode lineekela moiketi ya shangwa omishangwa da dja moKoran ile mOmbibeli.

6. Satana neendemoni daye ova ninga shike mefimbo la pita, nongahelipi tu na okutala ko eenghono davo?

⁶ Oshoshili kutya Satana nosho yo eendemoni daye ovo ovatondi va nyika oshiponga vovanhu. Ove na eenghono okunwefa mo omadiladilo nosho yo okukalamwenyo kwovanhu, nomefimbo la pita ova ya nokuli movanhu nomoinamwenyo. (Mateus 12:​43-45) Nonande itatu dulu okuninipika eenghono davo, katu na oku di tala ko di li dinene sha pitilila.

7. Satana okwa hala tu itavele shike, naashi osha fanekwa ngahelipi?

⁷ Satana oye omupukifi a shiya ko. Oha pukifa ovanhu va diladile kutya oku na eenghono dihapu di dule odo e na shili. Oku shi faneka: Pefimbo lolwoodi lomafimbo opaife moshilongo shimwe muAfrika, ovakwaita ova longifa oilongifo yomawi okutilifa ovatondi vavo. Fimbo inava ponokela, ovakwaita ova li va shika mokule omitopelo domakanona nosho yo deendjebo odo da kwatwa moungalo. Ova li va hala ovatondi vavo va diladile kutya ova ponokelwa kovakwaita ve na oilwifo ihapu i na eenghono. Monghedi ya faafana, Satana okwa hala ovanhu va itavele kutya eenghono daye inadi ngabekwa. Elalakano laye olo okutilifa ovanhu va longe ehalo laye ndele hahalo laJehova. Paife natu konakone oipupulu yopatatu oyo Satana a hala ovanhu va itavele.

8. Oipupulu imwe oilipi oyo Satana ta xumifa komesho?

⁸ Oipupulu yotete oyo Satana ta xumifa komesho oyo ei: Kape na sha osho shi na oshiponga hashi ningwa ombadilila; keshe shimwe shii osho ihashi etwa filufilu kuumwe ohashi holoka okupitila meenghono doumhulile. Pashihopaenenwa, natu tye nee kutya okaana oka fya komukifi womalaria. Ina yako otashi dulika e shii kutya omalaria omukifi hau tandavelifwa keemwe. Ndelenee otashi dulika yo a itavele kutya umwe okwa longifa oulodi okutuma omwe i lye okaana kaye.

9. Ombibeli otai ulike ngahelipi kutya Satana iha etifa oupyakadi keshe?

⁹ Nonande Satana oku na eenghono okweeta omaupyakadi amwe, osha puka okwiitavela kutya oku na eenghono okweetifa oupyakadi keshe. Ombibeli otai ti: “Okutondoka shanamutete kaku li mepangelo laau e nonhapo, haita mepangelo lovakwanyati, hamungome mepangelo lovanaendunge, haoupuna mepangelo lovanamayele, haohokwe mepangelo lovanongo, ndelenee efimbo [nombadilila, NW] tali pangele aishe.” (Omuudifi 9:​11) Omulotoki umwe mefiyafano ota dulu okukala ta endelele e dule vakwao, ndelenee otashi dulika a ha findane. ‘Ombadilila’ otai dulu oku mu ningifa a ha findane. Otashi dulika a punduke ndee ta wile po ile a kwatwe koudu ile komaefipa. Oinima ei otai dulu okuningilwa keshe umwe. Itashi ti kutya oya etwa kuSatana lelalela ile okupitila moulodi; ohai holoka po ashike.

10. Oshike sha tongwa shi na sha novalodi, notu shi shii ngahelipi kutya oshinima sha tya ngaho oipupulu?

¹⁰ Oipupulu itivali oyo Satana ta xumifa komesho oyo ei: Ovalodi ohava fiye po omalutu avo nokweendaenda oufiku aushe oku ka shakena novalodi vakwao ile oku ka fipa mo ile oku ka lya mo eemwenyo dovanhu. Paife lipula  ove mwene kutya: ‘Ngeenge ovalodi otava dulu okuninga oshinima sha tya ngaho, mbela oshike lela hashi fiye po olutu?’ Ngaashi twe shi mona, omwenyo oo omunhu, ndele hashinima osho tashi dulu okutukuka nomunhu. Kakele kaasho, omhepo oyo eenghono domwenyo odo hadi nghonopaleke olutu ndele ihadi dulu okuninga sha di he li molutu.

11. Omolwashike tu shi shii kutya ovalodi itava dulu okufiya po omalutu avo, ndele mbela eshi owe shi itavela?

¹¹ Kutya nee omwenyo ile omhepo itai dulu okufiya po olutu oku ka ninga sha, kutya nee oshiwa ile oshii. Onghee hano, ovalodi itava dulu okufiya po omalutu avo. Ihava ningi shili oinima oyo tava ti kutya ohava ningi ile oyo tava diladila kutya ove i ninga.

12. Ongahelipi Satana ta ningi ovanhu va itavele kutya ova ninga oinima oyo inave i ninga?

¹² Ongahelipi hatu dulu okuyelifa omapopyo oo a ningwa kwaavo va li ovalodi? Satana ota dulu okwiitavelifa ovanhu kutya ova mona oinima inave i mona. Okupitila momamoniko, Satana ota dulu okuningifa ovanhu va diladile kutya ova mona, ova uda nova ninga sha osho inava ninga. Monghedi ei, Satana okwe lineekela okwaamuna ko ovanhu kuJehova noku va ningifa va diladile kutya Ombibeli oya puka.

13. (a) Oumhulile oo hau amene ovanhu kowii ou li nawa mbela? (b) Omishangwa otadi popi shike kombinga youmhulile?

¹³ Oipupulu ititatu oyo ei: Oumhulile oo hau longifwa keendudu dimwe vati okwaamena ovanhu kowii ou li nawa. Ombibeli itai ningi eyooloko pokati koumhulile oo hau longifwa okweetela ovanhu owii ile ouwa. Otai tokola oumhulile keshe. Tala keemhango odo Jehova a yandja koshiwana shaIsrael di na sha noumhulile nosho yo ovo tave u longo:

• ‘Inamu nyanekela.’ — Leviticus 19:26.

• “Ngenge momulumenhu umwe ile momukainhu umwe omu nomhepo yomufi ile omhepo youpule, vo ve nokudipawa shili.” — Leviticus 20:27.

•   “Mokati keni mu ha kale nande umwe . . . ou ha diinine oundudu ile enyanekelo ile ta xunganeke omadidiliko ile ta pulike ile ta longifa oupule ile ta pula keemhepo dovafi ile komhepo yovashitukifi ile ta kongo omapukululo kovafi.” — Deuteronomion 18:​10-14.

14. Omolwashike Jehova a tula po eemhango tadi kondjifa oumhulile?

¹⁴ Eemhango edi oda yelifa kutya Kalunga ina hala oshiwana shaye shi longe oilonga youmhulile. Jehova okwa yandja eemhango edi koshiwana shaye molwaashi oku shi hole noina hala shi pikwe koumbada nokoidila. Ina hala shi fininikwe keendemoni.

15. Ongahelipi Ombibeli tai ulike kutya Jehova oku na eenghono di dule daSatana?

¹⁵ Nonande Ombibeli itai yandje ouyelele aushe waasho eendemoni tadi dulu okuninga naasho itadi dulu okuninga, otai ulike kutya Jehova Kalunga oku na eenghono di dule daSatana neendemoni daye. Jehova okwa tefa Satana meulu. (Ehololo 12:9) Didilika yo kutya Satana okwa pula epitikilo a yeleke Job nokwa dulika kelombwelo laKalunga lokuhadipaa Job. — Job 2:4-6.

16. Otu na okutala kulyelye omolweameno?

¹⁶ Omayeletumbulo 18:10 otaa ti: “Edina [laJehova, NW] olo oshungongulu ya pama. Omuyuki ta hondama mo ndee ta amenwa.” Onghee hano otu na okutala kuJehova omolweameno. Ovapiya vaKalunga ihava tale koiketi ile koimbodi ve liamene koilonga ii yaSatana neendemoni, noihava tila okutikilwa kovalodi. Ovapiya vaKalunga ova itavela osho Ombibeli tai ti: “Omesho Omwene taa tale edu alishe, opo a kwafe neenghono ovo have liameke kuye nomutima aushe.” — 2 Omafimbo 16:9.

17. Jakob 4:7 ote tu shilipalekele shike, ndele otu na okuninga shike?

¹⁷ Naave oto dulu okukala u na elineekelo eli ngeenge oto longele Jehova. Jakob 4:7 ota ti: “Dulikeni hano kuKalunga, kondjifeni Satana, ndele ye te mu i onhapo.” Ngeenge oto longele Kalunga kashili, to dulika kuye, oto dulu okukala noushili kutya Jehova ote ke ku amena.