КҮН ұясына батқанда Жүсіп бақта тұрған еді. Бәлкім, ол құрма пальмаларына не өзге жеміс ағаштарына, я болмаса тоғандағы өсімдіктерге көз тастаған шығар. Ал дуалдың арғы жағынан перғауынның сарайы мен мұндалап тұр. Үй жақтан Жүсіптің құлағына еміс-еміс дыбыстар шалынуда. Бұл оның ұлы Манаса кішкентай інісі Ефремді күлдіріп жатыр. Жүсіп көз алдына әйелінің кішкентай балалардың қылығына күліп жатқанын елестетіп, өзі де еріксіз жымиды. Ол бұның барлығы Құдайдың батасы екенін білетін.

Жүсіп тұңғыш ұлына “ұмыту” дегенді білдіретін Манаса есімін берді (Мұсаның 1-жазбасы 41:51). Құдайдың соңғы жылдары берген баталары Жүсіптің өз үйі, бауырлары мен әкесі жайлы уайым-қайғысын ұмыттырды. Ағаларының Жүсіпке деген жеккөрушілігі оның өмірінің астан-кестенін шығарды. Олар оған күш көрсетіп, тіпті өлтірмек болды. Бірақ кейіннен оны керуенмен келе жатқан саудагерлерге құлдыққа сатып жібереді. Сол сәттен бастап Жүсіп небір жайттарды бастан өткерді. Көптеген жылдар бойы ол құлдықта болды, содан соң темір кісендермен бұғауланып, түрмеге жабылды. Ал қазір ол — құдіреті зор Мысыр еліндегі перғауыннан кейінгі екінші адам! *

Бірнеше жыл бойы Жүсіп Ехоба Құдай айтқан пайғамбарлықтың қалайша іс жүзінде орындалып жатқанын көруде. Пайғамбарлыққа сай, Мысыр жеті жыл қатарынан мол астыққа кенелді. Ал Жүсіп мысырлықтардың артық астығын қамбаларға жинады. Осы уақыт аралығында оның әйелі Әсенет екі ұл туады. Десе де ол жүздеген шақырым жердегі отбасын, әсіресе інісі Бениямин мен аяулы әкесі Жақыпты сағынып, жиі есіне алады. Бәлкім, Жүсіп олардың аман-саулығын ойлап уайымдаған шығар. Сондай-ақ ағаларының түзелген-түзелмегенін, отбасымен қайта қауышар-қауышпасын да ойлаған болар.

Егер отбасыңыз қызғаныш, опасыздық не жеккөрушіліктің кесірінен зардап шексе, сіз Жүсіптің жағдайын жақсы түсінерсіз. Отбасының қамын ойлаған Жүсіптің берік сенімінен не нәрсеге үйрене аламыз?

Жүсіптің қолы жұмыстан босамағандықтан, жылдар зулап өте шықты. Ехобаның перғауынның түсінде берген аянына сай, бітік шыққан егін жеті жылдан кейін сап тыйылды. Көп ұзамай көрші елдердің бәрін аштық жайлады. Бірақ Киелі кітапқа сай, “Мысыр жері наннан тапшылық көрмеді” (Мұсаның 1-жазбасы 41:54). Жүсіптің Құдай рухымен айтқан пайғамбарлығы және оның Мысыр елінде ұйымдастырған шаралары жергілікті халыққа зор пайда әкелгеніне күмән жоқ.

Мысырлықтар өздерін Жүсіпке қарыздар сезініп, әрі оның ұйымдастырушылық қабілеттеріне тәнті болған шығар. Алайда Жүсіп бұның бәрі тек Ехоба Құдайының арқасында болғанын жақсы білді. Егер бойымыздағы қабілеттерімізді Құдайға деген ғибадатымызда кішіпейілдікпен пайдаланар болсақ, Құдай бұл қабілеттерімізді  тіпті ойымызға кіріп-шықпаған жолмен қолдануы мүмкін.

Уақыт өте келе аштықтың азулы тістері мысырлықтарға да бата бастады. Ашыққан халық перғауыннан көмек сұрап жалбарынды, ал ол болса: “Жүсіпке барыңдар. Ол не айтса, соны істеңдер”,— деумен шектелді. Сонда Жүсіп артық астық жиналған қамбаларды ашып, халыққа қажетінше сата бастады (Мұсаның 1-жазбасы 41:55, 56).

Көрші елдердің жағдайы мәз емес еді. Мысырдан жүздеген шақырым жердегі Қанахан елінде Жүсіптің отбасы да аштықтың зардабын тартып жатты. Егде тартқан Жақып Мысырда астық барын естіп, ұлдарын сол жаққа жібереді (Мұсаның 1-жазбасы 42:1, 2).

Жақып он ұлын Мысырға жіберсе де, ең кенжесі Бенияминді жібермеді. Сүйікті ұлы Жүсіпті ағаларына жалғыздан-жалғыз жіберген сәті Жақыптың әлі де көз алдында. Бұл Жүсіпті көрген ең соңғы сәті еді. Сол кездері Жақып жақсы көретінін және қадір тұтатынын көрсетпек болып, Жүсіпке әдемі киім сыйлаған. Кейінірек үлкен ұлдары дал-дал болып жыртылған әрі қанға малынған осы киімді әкелерінің қолына ұстатты. Осылайша ұлдары қайғыдан жүрегі қарс айырылған кәрі әкелерін Жүсіп жабайы аңдарға жем болды дегенге сендірді (Мұсаның 1-жазбасы 37:31—35).

Ұзақ жол жүріп, Жақыптың ұлдары Мысырға жетеді. Астық сатып алуға келгендерін айтқанда, оларды Сафнат-Па-ниах есімді жоғары лауазымды кісіге жібереді (Мұсаның 1-жазбасы 41:45). Олар бұл кісінің Жүсіп екенін білді ме? Жоқ. Олар өздеріне қол ұшын бере алатын Мысырдың жоғары лауазымды қызметкерін ғана көрді. Дәстүр бойынша құрмет көрсету үшін, олар “оның алдына келіп, жерге дейін иіліп тағзым етті” (Мұсаның 1-жазбасы 42:5, 6).

Ал Жүсіп ше? Ол ағаларын бірден таныды! Жерге дейін иіліп тағзым етіп жатқандарын көргенде, балалық шағындағы бір оқиға оның есіне түсті. Киелі кітапта: “Сол кезде ағалары жайлы көрген түстері Жүсіптің есіне түсті”,— делінген. Ехобадан келген бұл түсінде ол өзіне ағаларының дәл қазіргідей иіліп тағзым еткенін көрген болатын (Мұсаның 1-жазбасы 37:2, 5—9; 42:7, 9). Ал енді Жүсіп не істемек: ағаларын бауырына баса ма, әлде кегін қайтара ма?

Жүсіп сезімдерінің жетегінде кетпеу керектігін жақсы білді. Бұл ерекше оқиғаға Ехобаның басшылық еткені айдан анық, өйткені оның еркіне тікелей қатысты еді. Ехоба Жақыптың үрім-бұтағын ұлы халыққа айналдырамын деп уәде еткен болатын (Мұсаның 1-жазбасы 35:11, 12). Егер Жүсіптің бауырлары әлі де қатыгез, өзімшіл әрі арсыз болса, Құдайдың аталмыш уәдесі орындаусыз қалар еді. Бұған қоса, Жүсіп сезімнің жетегімен әрекет етсе, Қанаханда тұрып жатқан жақындарына кесірін тигізіп, тіпті әкесінің не інісі Бенияминнің өміріне қауіп төндіруі мүмкін еді. Жүсіпке олардың тіпті өлі-тірісі де белгісіз болатын. Бауырларының  өзгерген-өзгермегенін сынап білу үшін, ол өзінің кім екенін жасырды. Содан кейін Жүсіп өзінен Ехобаның нені қалайтынын білер еді.

Бәлкім, сіз мұндай жағдайға ешқашан кезікпеген боларсыз. Бірақ бүгінде отбасындағы ұрыс-керіс пен алауыздық кең етек алған. Осындай жағдайға тап болсақ, жүрек қалауымыздың не пендешілік сезімдеріміздің жетегімен әрекет ететін шығармыз. Дегенмен мұндай жағдайда Жүсіпке еліктеп, Құдайдың еркіне сай әрекет етуге тырысқанымыз абзал (Нақыл сөздер 14:12). Әрине, отбасы мүшелерімен тату болғанымыз маңызды, алайда Ехоба және оның Ұлымен орнатқан татулығымыз анағұрлым маңыздырақ (Матай 10:37).

Жүректерінде не барын анықтау үшін, Жүсіп бауырларын бірнеше рет сынайды. Ол аудармашы арқылы оларды жатжерлік тыңшылар деп айыптайды. Бауырлары өздерін ақтамақ болып, отбасылары жайлы, кенже інілері үйде қалғаны жайлы айта бастайды. Інісі жайлы жақсы хабар естісе де, Жүсіп сезімдерін білдірмеуге тырысты. Інісі шынымен тірі ме екен? Жүсіп әрі қарай не істеу керектігін білді. Ол: “Айтып тұрғандарың шындық екенін былай тексеремін”,— деді де, кенже інілерін әкелуді бұйырды. Кейіннен Жүсіп олардың арасындағы біреуі кепілдікке қалатын болса, қалғандарын інілерін әкелуге үйлеріне қайтаратынын айтты (Мұсаның 1-жазбасы 42:9—20).

Бауырлары өзара сөйлесіп, жиырма жыл бұрын жасаған ауыр күнәларын естеріне алып, өз-өздерін кінәлай бастады. Бірақ Жүсіптің бәрін естіп, түсініп тұрғанын олар білген жоқ. Ағайындылар бір-біріне: “Бауырымызға жасаған қиянатымыз үшін осындай жазаға ұшырадық. Оның бізге жалынып, қатты қиналғанын көрсек те, аяушылық жасамадық. Сол үшін басымыз осындай пәлеге қалды”,— десті. Бауырларының сөздерін естігенде, Жүсіптің көзіне жас келді. Бірақ бұны көрсетпеу үшін, ол әрірек кетіп қалды (Мұсаның 1-жазбасы 42:21—24). Шынайы өкіну зұлым істің зардаптарына қайғырудан анағұрлым көп нәрсені қамтитынын Жүсіп жақсы білетін. Сондықтан бауырларын сынауды жалғастыра берді.

Сөйтіп, Шимонды түрмеге жауып, ал бауырларын үйіне қайтарады. Сондай-ақ Жүсіп олардың астық салған қаптарына төлеген ақшаларын да салып жібереді. Ағайындылар үйіне оралғанда, әкелері Жақыпты сүйікті кенжесі Бенияминді Мысырға жіберуге әрең көндіреді. Мысырға келгенде, олар Жүсіптің қызметшісіне қаптарынан табылған ақша жөнінде айтып ағынан жарылады, оны толығымен қайтарғысы келетіндерін де алға тартады. Бұл ниеттері мақтауға тұрарлық еді, бірақ Жүсіп олардың шын мәнінде қандай адамдар екенін білгісі келді. Інісі Бенияминге деген ыстық сезімдерін зорға жасырып, бауырларына арнап бай дастарқан жаяды. Сосын қаптарын азыққа толтырып, оларды үйлеріне қайтарады. Бірақ бұл жолы Бенияминнің қабына білдіртпей күміс тостаған салғызып қояды (Мұсаның 1-жазбасы 42:26—44:2).

Енді Жүсіп айласын жүзеге асырмақ болды. Ол бауырларының соңынан қуғыншылар жіберіп, тостаған ұрладыңдар деген айып тағып, оларды тұтқынға алды. Тостаған Бенияминнің қабынан табылғанда, барлығы Жүсіптің алдына әкелінді. Осылайша Жүсіпке бауырларының қандай адамдар екенін білуге мүмкіндік туды. Осы кезде Яһуда бауырларының атынан сөйлеп, өздеріне рақымдылық танытуын сұрады, ол тіпті он бір ағайындының барлығы Мысырда құлдықта қалсын деді. Ал Жүсіп Мысырда Бениямин ғана құлдықта қалады, қалғандарың үйлеріңе қайта беріңдер деді (Мұсаның 1-жазбасы 44:2—17).

Сонда Яһуда ешкімді бей-жай қалдырмайтын сөздерін бастады. Ол: “Оның бір анадан туған ағасы қайтыс болып, жалғыз қалды. Әкесі оны қатты жақсы көреді”,— дегенде, бұл сөздер Жүсіптің жүрегіне шаншудай қадалған болар. Өйткені Жүсіп Жақыптың сүйікті жұбайы Рахиладан туылған тұңғыш ұлы еді. Анасы Рахила Бенияминді босанып жатқанда қайтыс болған. Әкесі сияқты, Жүсіп те анасы Рахиланы сағынышпен есіне алып тұрған болар. Бір анадан туылғандықтан, Бениямин Жүсіпке өте жақын еді (Мұсаның 1-жазбасы 35:18—20; 44:20).

Яһуда Жүсіпке жалбарынып, Бенияминді құл етпеуін өтінді. Ол тіпті оның орнына өзін құл етуді сұрады. Яһуда: “Әкемнің алдына баласыз  қалай бармақпын? Әкемнің басына түскен қасіретті көруге қалай дәтім шыдамақ?!”— деп, сөзін аяқтады (Мұсаның 1-жазбасы 44:18—34). Осылайша Яһуда өзінің толығымен өзгергенін көрсетті. Ол өкінгенін көрсетіп қана қоймай, сондай-ақ жанашырлық, жанқиярлық және мейірімділік сияқты керемет қасиеттерін паш етті.

Жүсіп бұдан артық шыдап тұра алмай, бойын кернеген сезімдеріне ерік берді. Қызметшілерінің бәрін сыртқа шығарып жіберіп, қатты өксіп жылады. Оның қатты жылағаны сонша — бұл жайында перғауынның сарайына да жетті. Сосын ол: “Мен Жүсіппін... інілеріңмін ғой”,— деп, өзінің кім екенін айтып, абдырап тұрып қалған бауырларын құшақтады. Сөйтіп, олардың өзіне жасаған барлық қиянатын кешірді (Мұсаның 1-жазбасы 45:1—15). Осылайша ол кеңпейілмен кешіретін Ехобаға еліктеді (Зәбүр 86:5). Біз де осылай кешіреміз бе?

Перғауын Жүсіптің үйінде болған жайттың мән-жайын білген соң, оған әкесін үй ішімен бірге Мысырға көшіруді ұсынды. Содан көп ұзамай Жүсіп аяулы әкесімен қайта қауышты. Жақып: “Сенің жүзіңді көріп, тірі екеніңе көзім жетті. Енді өле берсем болады”,— деп, көзіне жас алды (Мұсаның 1-жазбасы 45:16—28; 46:29, 30).

Бірақ Жақып бұдан кейін Мысырда он жеті жыл өмір сүрді. Ұзақ ғұмыр кешкен Жақып он екі ұлына пайғамбарлық мәні бар бата айтты. Ол тұңғыш ұлға берілетін екі есе көп үлесті он бірінші ұлы Жүсіпке берді. Болашақта Жүсіптің үрім-бұтағынан Исраил елінің екі руы шықпақ еді. Өзгелерге қарағанда ерекше өкініш білдірген төртінші ұл Яһуда туралы не деуге болады? Ол зор батаға кенелді. Атап айтқанда, уәде етілген Мәсіх соның ұрпағынан пайда болмақ еді! (Мұсаның 1-жазбасы 48 және 49-тараулары).

Әкелері Жақып 147 жыл жасап, қайтыс болды. Сонда Жүсіп бізге тісін қайрап жүрген шығар деп, ағалары одан қорқа бастады. Алайда Жүсіп жылы сөздермен олардың жүректерін орнықтырды. Ол отбасының Мысырға Ехобаның еркімен көшіп келгеніне сенімді болғандықтан, бауырларын өткен-кеткенді уайымдамауға шақырды. Сосын Жүсіп бауырларына “Мен Құдай емеспін ғой!” деп, терең мәнді сөздер айтты (Мұсаның 1-жазбасы 15:13; 45:7, 8; 50:15—21). Жүсіп үшін Ехоба кемелді Төреші болған. Сондықтан Ехоба кешірген адамдарды соттайтындай Жүсіп кім еді? (Еврейлерге 10:30)

Кешіру қиынға соққан кезіңіз болған ба? Әсіресе біреу бізге әдейілеп қиянат жасаса, оны кешіру қиынға соғуы мүмкін. Өз ісіне шынымен өкінген адамды шын жүректен кешірер болсақ, өзіміздің де, өзгелердің де жан жарасын сауықтырамыз. Осылайша Жүсіптің зор сеніміне және оның рақымды Әкесі Ехобаға еліктейміз.