BIIBILI ilisimatuus­sutsik­kut ilin­niutaan­ngik­kaluarluni pin­ngor­titarsuarmut tun­ngasuni eq­qoq­qis­saar­tar­poq. Silasior­nermut sananeqaatinul­lu tun­ngasuni as­sersuuteqariar­ta.

SILASIORNEQ – SIALUUP PILERTARNERA

Biibilimi al­las­simavoq: “[Guutip] er­ngup kuseriar­neri im­minut katersor­tar­pai nak­kaasar­pul­lu sialun­ngorlutik, kuisiin­navil­lutik; imeq nuis­sanit nak­kaasar­poq.” – Jobi 36:27, 28.

Matumani ermit pil­lugit ilisimatusaatini pingaar­nerit pingasut Biibilimi al­laatigineqar­put. Guutip – seqer­ngup nukingata pilerfiata – (1) aalartitsinikkut “er­ngup kuseriar­neri im­minut katersor­tar­pai”. Taava (2) imerpalasunngortitsinikkut imeq aalan­ngorsimasoq nuian­ngor­tar­poq, tamatumalu kingor­na imeq (3) sialunngorluniluunniit nittaalanngortarpoq. Al­laat maan­nak­kut silasior­tar­tut sialuup qanoq piuler­tar­nera iluamik paasisin­naan­ngilaat. Soqutiginar­poq Biibilimi ima apeq­quteqarmat: “Nuis­sat ... kimil­luun­niit paasineqarsin­naaner­pat?” (Jobi 36:29) Pin­ngor­titsisul­li sialuup kaaviiaar­nera paasisin­naagamiuk paasis­sutis­sat eq­qoq­qis­saar­tumik Biibilimik al­laqataasunit al­lan­neqas­sasut isumagaa. Taamaalior­porlu ingerlaar­nerit tun­ngaviusut inun­nit ilisimatusar­nik­kut paasineqar­nerat sioq­quterujus­suarlugu.

SANANEQAATIT – NAARTUP INERIARTORTARNERA

Biibilimik al­laqataasoq kun­ngi Daavi Guutimut ima oqar­poq: ‘Ilumiuulerlaajusunga isivit takuaan­nga, timimalu pisatassai tamarmik illit atuagaatinni allassimapput.’ (Tus­siaat 139:16, NW) ‘Atuak­kami’ pioreersumi ilitsersuutit malil­lugit naar­tup ineriar­tor­tar­nera Daavip taal­lior­palaar­tumik al­laatigaa. Tamatuma ukiut 3.000-t sin­nerlugit matuma sior­na al­lan­neqar­nera tupin­naan­nar­poq.

Aatsaal­li 1800-k­kut qiteq­qun­neran­ni sananeqaatit tun­ngaviusut qanoq in­nerat Østrigimiup naasorsiuup Gregor Mendelip paasivaa. Aatsaal­lu 2003-mi apriilimi ilisimatuut kromosomit, inuup piuler­nis­saanut pisariaqar­tunik tamanik paasis­sutis­sanik imal­lit, tul­leriin­nerat inis­sil­luar­paat. Sananeqaatsit­ta ilitsersuutaat aaq­qis­suus­saasumik inis­sititer­neqarsimap­put, soorlu oqaasersiuum­mi naqin­nerit oqaatsil­lu aaq­qis­suus­saasumik tul­leriiaar­neqar­tar­tut. Oqaatsit sananeqaatsit­ta ilitsersuutaan­nut as­sersuun­neqarsin­naap­put. Ilitsersuutit taak­ku tun­ngavigalugit naar­tup pisatai – soorlu qarasaa, uum­mataa, puai avatiilu – tul­leriiaaq­qis­saarlutik pif­fis­sarlu eq­qorlugu ineriar­tor­tar­put. Ilisimatuut kromosomit tul­leriiaar­nerat ilisimatusar­nik­kut ‘inuunerup atuagaatut’ taasimam­matigit tul­luar­poq. Biibilimik al­laqataasoq Daavi qanoq taama eq­qoq­qis­saar­tigisumik al­las­sin­naagami? Maniguul­luni al­lap­poq: “Uak­kut oqalup­poq Naalak­kap anersaava, oqaasii oq­qan­niip­put.” – 2 Samueli 23:2.

NAALAGAAF­FIIT qaqugu, qanoq aam­ma qanoq an­ner­tutigisumik pis­saaneqalis­sasut pis­saaneerutis­sasul­luun­niit ilisimas­sal­lugu saper­nar­torujus­suuvoq – aap, ajor­narluin­nan­ngik­kuni. Taamaat­toq naalagaaf­fis­suit il­loqarfis­suil­lu suujun­naarsitaanis­saat Biibilimi siulit­tuutigineqarsimap­put. Uku marluk eq­qarsaatigik­kit.

BABYLONIP SUUJUNNAARSITAANERA

Itsaq Babyloni il­loqarfiuvoq naalagaaf­fis­suarmi ukiuni hundredilik­kuutaani Asiap kip­pasis­suani naalak­kersuinik­kut aqutsinermi pingaarutilik. Pif­fis­sap ilaani nunarsuarmi il­loqarfiit an­nersaraat. Taamaat­toq ukiut 200-t sioq­qul­lugit Guutip Biibilimik al­laqataasoq Esaja isumas­sarsisil­lugu Babylonip Kyrosimik atilim­mit tiguar­neqar­nis­saanik qaqugorsuarmul­lu najugarineerun­nis­saanik siulit­tuisip­paa. (Esaja 13:17-20; 44:27, 28; 45:1, 2) Ilumut taamatut pisoqar­pa?

539-mi Kr.in.si. oktobarimi un­nuit ilaan­ni Kyrosip Angisuup Babyloni tiguar­paa. Pif­fis­sap ingerlanerani aserfal­latsaaliuisoqan­ngin­nera pis­sutigalugu ikerasaliat nunamik naggoris­suutitsisar­tut kuuk­kun­naarsimap­put. Oqar­toqar­tar­poq ukiumi 200-mi Kr.in.king. nuna inuerut­toq. Ul­lumik­kut Babyloni qarmakuuvoq. Biibilimi siulit­tuutigineqar­tutorluin­naq Babyloni ‘tamavim­mi inuilaajuvoq’. – Jeremia 50:13.

Biibilimik al­laqataasoq qanoq taama eq­qoq­qis­saar­tigisumik siulit­tuisin­naagami? Biibilimi siulit­tuut pil­lugu ima al­las­simavoq: “Babylonia pil­lugu oqaasereq­qusat Esajap Amosip er­nerata takorluugai.” – Esaja 13:1.

NINEVE – ‘PUILASUITSUTUT PANERTIGISOQ’

Ninevep As­syriamiut naalagaaf­fis­suan­ni il­loqarfiit pingaar­nersaata kusanarluin­nar­tunik il­lorsuaqar­nini, aq­qusinersuaqar­nini, tamanut am­masunik naatsiivis­suaqar­nini, naalaf­feqar­nini il­lus­saarsuaqar­ninilu ilisimaneqaatigai. Taamaat­toq pruf­fiitip Sefaniap siulit­tuutigaa il­loqarfis­suaq ‘inuilaan­ngus­sal­lunilu puilasuitsutut paner­tigilis­sasoq’. – Sefania 2:13-15.

Nineve 600-k­kun­ni Kr.in.si. Babylonimiut Mederil­lu sak­kutuuinit suujun­naarsin­neqarluin­nar­poq. Ujarlerfis­siaq ataaseq naaper­torlugu il­loqarfik “ukiuni 2.500-ni puior­neqar­poq”. Pif­fis­sap ingerlanerani inuit Ninevep ilumut piusimanera qularutigisar­paat. Aatsaat 1800-k­kut qiteq­qun­neran­ni itsar­nisarsiuut Ninevep qarmakui nas­saaraat. Ul­lumik­kut asiujar­tor­neq aseror­terinerlu pis­sutigalugit Global Heritage Fund ima mianersoq­qusivoq: “Ninevep qarmakui qaqugorsuarmut an­naaneqarataq­qis­sin­naap­put.”

Ninevep suujun­naarsitaanis­saa Sefaniap kimit paasivaa? Al­lap­poq ‘Jehovap oqaasia Sefaniamut pisoq’. * – Sefania 1:1.

INUUNERMI apeq­qutit pingaarutil­lit Biibilimi naam­maginar­tumik akineqar­put. Uku eq­qarsaatigik­kit.

SOOQ NUNARSUARMI TAAMA AJORTOQARTIGALUNILU NAALLIUNNARTOQARTIGAA?

Ajor­toqar­neranut naal­liun­nar­toqar­neranul­lu pis­sutaasoq Biibilimi ima nas­suiarluar­neqar­poq:

1. “Inuit ilaat ataaseq inoqatiminut ajoqutaasumik pissaaneqarpallaartarpoq.” – Oqaluus­sisar­tup oqaasii 8:9.

   Inuit pik­korlul­lutik peq­quserlul­lutil­lu aqutsinerat ajorluin­nar­tunik kinguneqar­poq.

2. ‘Inuunitta aqagu qanoq innissaa ilisimanngilarput.’ – Jaaku 4:13, 14.

   Kik­kul­luun­niit nalaatsor­nik­kut pisunit – soorlu perululer­nermik, ajutoor­nermik ajunaar­nersuarmil­luun­niit – eq­qor­neqarsin­naap­put.

3. “Inukkut ataasiinnakkut ajorti silarsuarmut [tikiuppoq] ajortikkullu toqu tikiulluni.” – Romamiut 5:12.

   Inuit marluk siul­liit pin­ngor­tin­neqaramik naam­mal­luin­nar­tuul­lutil­lu toqusus­saan­ngil­lat. Piaaralutik Pin­ngor­titsisumin­nut ajor­tuliormata ‘ajor­ti silarsuarmut tikiup­poq’.

Biibilimi sooq inuit naal­liut­tar­tut nas­suiar­neqaan­narani neriorsuutigineqar­poq Guutip ajus­suseq atuuk­kun­naarsis­sal­lugulu ‘qul­liit tamaasa [inuit] isaan­nit al­lar­terumaarai, toqulu peeruk­kumaar­toq, aliasut­toqarun­naarlunilu nil­liasoqarun­naarlunilu an­niar­toqarun­naas­sasoq’. – Saq­qum­mersitat 21:3, 4.

TOQUGUTTA QANOQ PISOQASSAVA?

Oqaluus­sisar­tut oqaasii 9:5-imi ima al­las­simavoq: “Uumas­suseqar­tum­mi nalun­ngilaat toqusus­saagamik, toqungasul­li sun­nguamil­luun­niit ilisimasaqan­ngil­lat!” Toqugut­ta ‘pilersaarutivut maangaan­nas­sap­put’. (Tus­siaat 146:4) Tas­sa qarasaq – aam­ma maluginiutit – unis­sap­put. Taamaat­tumik toqugut­ta iliuuseqarsin­naanatalu misigisin­naanatalu eq­qarsarsin­naas­san­ngilagut.

Biibilimili toqunermi qanoq pisoqar­tar­toq nas­suiar­neqaan­narani toqusut makititaanis­saan­nik nuan­nersumik neriorsuuteqar­poq, taman­nalu itisuumik sinin­nermit itersar­neqar­ner­tut as­sersuutigineqar­poq. – 1 Korinthimiut 15:55; Johan­nesi 11:11-14.

INUUNEQ SUMIK SIUNERTAQARPA?

Biibili naaper­torlugu Jehovap Guutip angut ar­narlu pin­ngor­tip­pai. (1 Mosesi 1:27) Taamaat­tumik angut siul­leq, Adami, ‘Guutip er­neratut’ al­laatigineqar­poq. (Lukasi 3:38) Angut siuner­talim­mik pin­ngor­tin­neqar­poq – Ataatani qilam­miusoq ikin­ngutigiler­tus­saal­lugulu nunarsuarmi naas­saan­ngitsumik pil­luarluni nalerisimaarlunilu inuusus­saavoq. Taamaat­tumik Guutip anersaak­kut  pisariaqar­titsisutut, tas­sa pis­susis­samisoor­tumik im­minik ilisarisiman­niler­nis­samik kis­saateqar­til­luta, pin­ngor­tip­paatigut. Biibilimi ima al­las­simavoq: “Pil­luar­put anersaak­kut pisariaqar­titsinermin­nik eq­qumaf­figin­nit­tut.” – Mat­thæusi 5:3, NW.

Tamatuma saniatigut Biibilimi al­las­simavoq: “Pil­luar­put Guutip oqaasianik tusar­tut toq­qorlugulu!” (Lukasi 11:28) Biibilimi Guuti pil­lugu ilin­niar­tin­neqaan­narata aam­ma pil­luarluta inuunis­samut siunis­samul­lu neriuuteqar­nis­samut iluaqutis­sanik tunineqar­pugut.

INUIT mil­lionil­lit up­per­narsaatinik misis­suereerlutik iner­niliisimap­put Biibili atuak­kiaan­naan­ngitsoq itsar­nisaq. Qularin­ngilaat Biibili tas­saasoq Guutip oqaasia isumas­sarsiarititaasoq, inuian­nut – aam­ma ilin­nut – at­taveqaatigisaa! Tas­sani Guutip kajumis­saar­paatit ilin­niaq­qul­luni ikin­ngutigileq­qul­lunilu. Biibilimi ima neriorsuuteqar­poq: “Guuti qanin­niarsiuk, taava taan­na ilis­sin­nut qanil­lis­saaq.” – Jaaku 4:8.

Biibilimik misis­suineq qanoq kinguneqarsin­naava? Atuak­kamik atuar­nermi atuak­kior­tup eq­qarsar­taasia paasiar­tuaar­neqaler­tar­poq, taamatut­taaq Biibilimik atuar­nik­kut Guuti qanoq eq­qarsar­tarlunilu misigisar­toq paasineqarsin­naavoq. Tamatuma saniatigut Biibilimi mak­ku nas­suiar­neqar­put:

• Guutip atia pis­susiilu nuan­nersut.

• Guutip inun­nut siuner­taa.

• Guuti qanoq ikin­ngutigilersin­naagit.

Paasisaqar­nerorusup­pit? Jehovap Nalunaajaasuisa akeqan­ngitsumik Biibilimik atuaq­qis­saaqatigerusungaar­paatsit. Taman­na Biibilimik Atuak­kior­tumut – Jehovamut Guutimut – qanin­neruler­nis­samut iluaqutigisin­naavat.