တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်– မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ အိၣ်ဘှံးဝဲဖဲ နွံနံၤတနံၤန့ၣ်အဃိ ကစၢ်ယွၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ အိၣ်ဘှံးနံၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ.

 တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ– လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ဒီးယွၤဆိၣ်ဂ့ၤ မုၢ်နွံနံၤတနံၤန့ၣ်, ဒီးပာ်စီဆှံအီၤလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အိၣ်ဘှံးဝဲလၢမုၢ်တနံၤန့ၣ် လၢကယဲၢ်အတၢ်မၤလၢအတ့ဒီးမၤဝဲခဲလၢာ်လီၤ.” (၁ မိၤၡ့ ၂:၃, မ့ၤစံၣ်) လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ တမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပှၤကညီအဂီၢ်ဘၣ်. အကဲဝဲ ကစၢ်ယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢအမၤဝဲဖဲ မုၢ်နွံနံၤတနံၤန့ၣ်. လၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တချုးလၢ စီၤမိၤၡ့အစိၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ပှၤမၤထွဲအိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တအိၣ်နီတဘျီဘၣ်.

 တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်– တချုးလၢ စီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အိၣ်ပာ်စၢၤလၢ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဖီလာ်လံ.

 တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ– စီၤမိၤၡ့ တဲဘၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ “ပကစၢ် ယဟိဝၤယွၤ မၤတ့ၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဒီးပှၤ လၢဃိၤရ့း” လၢကစၢၢ်စံၤနါအခီၣ်ထံး. လၢတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအံၤအပူၤန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ. (၅ မိၤၡ့ ၅:၂, ၁၂) ဖဲန့ၣ်အခါ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အသီလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဂီၢ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ် အဒိ ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အိၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤအခါ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်အိၣ်ပာ်စၢၤလၢ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဖီလာ်လံန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အိၣ်ဘှံးနံၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ ကဘၣ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဒုးဟးထီၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလဲၣ်. (၅ မိၤၡ့ ၅:၁၅) ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်တဘၣ်ထၢအီၣ် ကိၣ်မၤနၤဖဲ အိၣ်ဘှံးနံၤဘၣ်လဲၣ်. (၂ မိၤၡ့ ၁၆:၂၅-၃၀) တကးဒံးဘၣ် ပှၤအဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ အမၤကမၣ် အိၣ်ဘှံးနံၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်စံၣ်ညီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်လဲၣ်.—၄ မိၤၡ့ ၁၅:၃၂-၃၆.

 တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်– အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအထူအယိာ် ဒီးပှၤကဘၣ်မၤထွဲအီၤ တုၤလၢအခဲအံၤ.

 တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ– ပှၤလၢအကွဲးကျိာ်ထံ လံာ်စီဆှံတနီၤနီၤန့ၣ် ကွဲးဝဲလၢ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ “တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအထူအယိာ်.” (၂ မိၤၡ့ ၃၁:၁၆, မ့ၤစံၣ်) ဧ့ၤဘြံၤ အတၢ်ကတိၤလၢ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံဝဲလၢ “အထူအယိာ်” န့ၣ် တဘျီတခီၣ် အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ်, ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ်န့ၣ် အခီပညီမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး “ဂၢၢ်ကျၢၤဖးယံာ်.” အဒိ ဖဲလံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ်အမူဒါအခါ အဝဲသူဝဲ တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်အံၤစ့ၢ်ကီး. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ကစၢ်ယွၤ မၤပတုာ်ကွံာ်ဝဲလၢ အပူၤကွံာ်အနံၣ် ၂၀၀၀ န့ၣ်လံ.—၂ မိၤၡ့ ၄၀:၁၅; ဧ့ၤဘြံၤ ၇:၁၁, ၁၂.

 တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်– ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူး မၤထွဲဝဲ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိ ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်မၤထွဲဝဲ မုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီစ့ၢ်ကီး.

 တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ– ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် လၢအအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤလံၤလံၤ အဝဲမ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိအဃိ အဝဲအိၣ်လၢ စီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဖီလာ်. အဃိ အဝဲမၤထွဲဝဲ မုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ. (ကလၤတံ ၄:၄) ယ့ၣ်ၡူးသံဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဃုာ်ဒီးအိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်.—ကလီးစဲ ၂:၁၃, ၁၄.

 တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်– တၢ်မၢဖိပီလူးန့ၣ် ဖဲအကဲခရံာ်ဖိအခါ အဝဲမၤထွဲ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ.

 တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ– စီၤပီလူး လဲၤနုာ်လီၤလၢ ဘူၣ်ဘျီၣ်ပူၤ လၢအိၣ်ဘှံးနံၤ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတမၤထွဲ အိၣ်ဘှံးနံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်အသိးဘၣ်. (မၤတၢ် ၁၃:၁၄; ၁၇:၁-၃; ၁၈:၄) စီၤပီလူး လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ဘူၣ်ဘျီၣ်ပူၤ ဒ်သိးပှၤလၢ အဟဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ် ဖဲန့ၣ်တဖၣ် ကနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်. (မၤတၢ် ၁၃:၁၅, ၃၂) စီၤပီလူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် “ကိးနံၤဒဲး” လီၤ တမ့ၢ်ထဲ မုၢ်အိၣ်ဘှံးတနံၤဘၣ်.—မၤတၢ် ၁၇:၁၇.

 တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်– ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်ပာ်ပနီၣ် မုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤလၢ မုၢ်ခီၣ်ထံး (မုၢ်နံၤဒိၣ်, sunday).

 တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ– လံာ်စီဆှံ တတဲဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဘှံး ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ကစၢ်ယွၤ ဖဲမုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤဘၣ်. ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်န့ၣ် ဖဲမုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်ဒ်သိးဒီး မုၢ်နံၤအဂၤတဖၣ်လီၤ. လံာ်လၢအမ့ၢ် The International Standard Bible Encyclopedia တဲဝဲလၢ ဖဲခရံာ်နံၣ် ၃၂၁ နံၣ်န့ၣ် “ခီၣ်(န်)စထဲးထံ(န်) (Constantine) ထုးထီၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ခရံာ်ဖိကဘၣ်ပာ်ပနီၣ် မုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤလၢ မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤ” ဒီးအဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ ပှၤတဘၣ်မၤ တၢ်မၤတနီၤလၢ မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤန့ၣ်ဘၣ်. a

 လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲလၢ မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤန့ၣ် မ့ၢ်မုၢ်နံၤလၢအလီၤဆီဧါ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ စီၤပီလူး အီၣ်သကိးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လၢ “မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤ.” အဝဲမၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤ မ့ၢ်မုၢ်နံၤလၢ အလီၤဆီအဃိဘၣ်. အဝဲအီၣ်သကိးတၢ် မ့ၢ်လၢ မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤဝံၤ လၢခံတနံၤန့ၣ် အဝဲကဘၣ်လဲၤတၢ်အဃိလီၤ. (မၤတၢ် ၂၀:၇) ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တနီၤန့ၣ် “ဖဲမုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤ ကိးနွံဒဲးန့ၣ်” ပှၤမၢအဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤဆီဃာ် ကျိၣ်စ့လၢ ကမၤစၢၤပှၤဂၤအဂီၢ်. ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်အဟံၣ်သ့ တလိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်လဲၤမၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အလီၢ်ဘၣ်. အဃိ ဖျါလၢ မုၢ်ခီၣ်ထံးအနံၤန့ၣ် တမ့ၢ်မုၢ်နံၤလီၤဆီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ်.—၁ ကရံၣ်သူး ၁၆:၁, ၂.