၁-၂. ဘၣ်ဃးဒီး အံၣ်စရ့လး အစီၤပၤတနီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

 လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါန့ၢ်ပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး အံၣ်စရ့လး အစီၤပၤအဂၤ ၄၀ ဘျဲၣ် ဒီးတၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲအဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. a အဒိ စီၤပၤလၢအဂ့ၤန့ၣ် အမၤတၢ်အၢတၢ်သီ စ့ၢ်ကီး. ဆိကမိၣ်ကွၢ် စီၤဒၤဝံး လၢအကဲ စီၤပၤလၢအဂ့ၤ တဂၤအဂ့ၢ်. ဘၣ်ဃးဒီး စီၤဒၤဝံးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ တဲဝဲလၢ “ယခ့ယပှၤ စီၤဒၤဝံး . . . မၤထွဲ ယတၢ်မၤလိာ်, ပိာ်ယခံ လၢအသးဒီဖျၢၣ် ဒီးမၤထဲ တၢ်လၢယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး.” (၁ စီၤပၤ ၁၄:၈) ဘၣ်ဆၣ် စီၤဒၤဝံး မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါဒီးပှၤမါ တကးဒံးဘၣ် အရဲၣ်ကျဲၤဝဲလၢ ပှၤဝၤကသံလၢ တၢ်ဒုးပျီပူၤစ့ၢ်ကီး.—၂ မူၤ ၁၁:၄, ၁၄, ၁၅.

^၂ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စီၤပၤလၢ အတတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်လၢအဂ့ၤစ့ၢ်ကီး. အဒိ စီၤရဃၤဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်အီၤဒ် ပှၤလၢအ “မၤတၢ်အၢ.” (၂ ကွဲး ၁၂:၁၄) ဘၣ်ဆၣ် စီၤရဃၤဘၣ် မၤတၢ်လၢအဂ့ၤ တနီၤစ့ၢ်ကီး. ဖဲယဟိဝၤယွၤ တဲအီၤလၢ တဘၣ်လဲၤဒုး အံၣ်စရ့လး အဒူၣ် ၁၀ တဂ့ၤ ဒီးပျဲလၢအဝဲသ့ၣ် ကဃုထၢစီၤပၤ လၢအနီၢ်ကစၢ် အဂီၢ်အခါ စီၤရဃၤဘၣ် ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်. တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိး စီၤရဃၤဘၣ် ကဒီသဒၢ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ် အမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ဝဲ ဝ့ၢ်တဖၣ်.—၁ စီၤပၤ ၁၂:၂၁-၂၄; ၂ ကွဲး ၁၁:၅-၁၂.

၃. တၢ်သံကွၢ် အိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ် ဒီးလၢတၢ်မၤလိအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ တၢ်သံကွၢ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒ်အံၤ. ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အစီၤပၤတနီၤန့ၣ် မၤတၢ်ဂ့ၤ ဒီးတနီၤန့ၣ် မၤတၢ်အၢအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ကထံၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီအဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဆၢတဲာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ တၢ်စံးဆၢန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါ တၢ် လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးလၢ ပကမၤ. ဒီးဖဲယဟိဝၤယွၤ ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ စီၤပၤတဖၣ်အံၤ ကဲပှၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီဧါ တသးတီဘၣ်ဧါအခါ အကွၢ်ဆိကမိၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်သၢခါ. တၢ်ဂ့ၢ်သၢခါအံၤ မ့ၢ်ဝဲ စီၤပၤတဖၣ်အံၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး, အတၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤသး ဒီးအဆဲး ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ကျဲမ့ၢ်ကျဲတီဧါ.

အဝဲသ့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအသးဒီဖျၢၣ်

၄. စီၤပၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ဒီးစီၤပၤလၢ တအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီဘၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်သး ဒ်လဲၣ်.

^၄ စီၤပၤလၢ အမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအသးဒီဖျၢၣ်. b အဒိ စီၤယဟိၤၡၤဖးန့ၣ် အကဲစီၤပၤလၢ အဂ့ၤတဂၤ ဒီးအ “ဃု ယဟိဝၤယွၤလၢ အသးဒီဖျၢၣ်.” (၂ ကွဲး ၂၂:၉) မ့မ့ၢ် စီၤယိၤၡံယၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤ. “စီၤပၤလၢ အအိၣ်မူဝဲလၢ စီၤယိၤၡံယၤအမဲာ်ညါမ့ၢ်ဂ့ၤ အလီၢ်ခံမ့ၢ်ဂ့ၤ လၢအဟဲက့ၤကဒါက့ၤ လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ် လၢအသးဒီဖျၢၣ် . . . တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်.” (၂ စီၤပၤ ၂၃:၂၅) မ့မ့ၢ်လၢ စီၤၡလိၤမိၤန့ၣ် ဖဲအသးပှၢ်ထီၣ်အခါ အမၤတၢ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်အဃိ “အတတီဒီး အကစၢ်ယဟိဝၤယွၤ လၢအသးဒီဖျၢၣ်” ဘၣ်. (၁ စီၤပၤ ၁၁:၄) ဒီးစီၤပၤအဘံယၣ်စ့ၢ်ကီး အတအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီဘၣ်အဃိ လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “အတတီဒီး အကစၢ်ယဟိဝၤယွၤ လၢအသးဒီဖျၢၣ်” ဘၣ်.—၁ စီၤပၤ ၁၅:၃.

၅. ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီဒ်လဲၣ်.

^၅ ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီဒ်လဲၣ်. ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ခီဖျိလၢ ပသ့ၣ်ညါလၢ ပကဘၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ အဃိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢပအဲၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပာ်ကဲအီၤအဃိ ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤ. ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပာ်ကဲအီၤ လၢပတၢ်အိၣ်မူ ကိးနံၤဒဲး.

၆. ပမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ် သ့ဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၄:၂၃; မးသဲ ၅:၂၉, ၃၀)

^၆ ပကွၢ်လိ စီၤပၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ဒီးအမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ အသးဒီဖျၢၣ် သ့ဒ်လဲၣ်. ပကွၢ်လိ အဝဲသ့ၣ် သ့ခီဖျိ ပဟးဆှဲး တၢ်လၢကမၤဟးဂီၤ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ. အဒိ ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသးလၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆိကမိၣ် လၢအတဂ့ၤဘၣ်, တၢ်ရ့လိာ် လၢအတဂ့ၤဘၣ်, တၢ်အဲၣ်ကျိၣ်စ့ ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤ. ဒီးပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလၢ တၢ်တမံၤမံၤ မၤလီၤစှၤ ပတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပကဘၣ် မၤလီၤမၢ်ကွံာ်အီၤ တဘျီဃီ ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢး ဆီတလဲက့ၤ ပတၢ်ဆိကမိၣ်.—ဖး ကတိၤဒိ ၄:၂၃; မးသဲ ၅:၂၉, ၃၀.

၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်လၢအကမၤလီၤစှၤ ပတၢ်အဲၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဖီခိၣ်လဲၣ်.

^၇ ပတဘၣ်ပျဲလၢ ပသးကလံၣ်န့ၢ်လီန့ၢ်ပှၤဘၣ်. ပမ့ၢ်တပလီၢ်သးဘၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်လၢ ပတၢ်မၤအါလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအဃိ တၢ်လၢကမၤဟးဂီၤ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. အဒိ ဆိကမိၣ်ကွၢ်လၢ နအိၣ်လၢတၢ်ချၢ ဒီးတၢ်ကိၢ်ဒိၣ်မး. ဒ်သိး တၢ်တကိၢ်နသး ဒိၣ်တလၢတဂ့ၤအဂီၢ် နအီအါထီၣ်ထံ. သနာ်က့ နမ့ၢ်ဆဲးအိၣ်ဒံးလၢတၢ်ချၢ ဒီးတအိၣ်သဒၢနသးလၢ သ့ၣ်ကဒုဖီလာ်ဘၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢနဂီၢ်ဧါ. တၢ်ကကိၢ်နသး ဒီးနကဘၣ်သး အီအါထီၣ်ထံ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤအဂီၢ် ထဲပမၤတၢ်လၢအဂ့ၤန့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. ဒီးဒ်သိး ပတအဲၣ်ဒိး အိၣ်လၢတၢ်ကိၢ်ကျါ ယံာ်ယံာ်ဘၣ်အသိး ပကဘၣ်ဒီသဒၢပသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ် အတၢ်သူၣ်လီသးကွံခဲလၢာ် လၢကမၤဟးဂီၤ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတဘၣ်ပျဲလၢ အကဟဲနုာ်လၢ ပသးပူၤဘၣ်.—အ့း ၂:၂.

အဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤသးလၢ အတၢ်ကမၣ်

၈-၉. ဖဲပှၤသိၣ်က့ၤသီက့ၤ စီၤပၤဒၤဝံး ဒီးစီၤပၤဃံးစကံယၤအခါ အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤ )

^၈ ဒ်ပမၤလိဘၣ်လၢ အခီၣ်ထံးအသိး စီၤပၤဒၤဝံး မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲဝံနၤသၣ် ဟဲတဲအီၤလၢ အမၤကမၣ်တၢ်အခါ အဆီၣ်လီၤသး ဒီးပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး. (၂ မူၤ ၁၂:၁၃) ဒီးပထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ စီၤဒၤဝံး ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး လၢဝံနၤသၣ်အမဲာ်ညါန့ၣ် တမ့ၢ်ခီဖျိလၢ အပာ်မၤအသး ဒီးအပျံၤလၢ အကဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အဃိဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် တၢ်ကတိၤလၢ စီၤဒၤဝံးကွဲးဝဲဖဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၅၁ န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢ အသးအုးဒိၣ်မး ဒီးအပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး လၢအမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်အဃိ.—စံး ၅၁:၃, ၄, ၁၇, တၢ်ကတိၤအိးထီၣ်.

^၉ စီၤပၤဃံးစကံယၤန့ၣ် အမၤတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အမဲာ်ညါစ့ၢ်ကီး. ဒီးလံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ “အဝဲပာ်ထီၣ်ထီအသးအဃိ ကစၢ်ယွၤ သးပှံၢ်ထီၣ်အီၤ ဃုာ်ဒီး ယူဒၤ ဒီးဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်.” (၂ ကွဲး ၃၂:၂၅) ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပၤဃံးစကံယၤ ပာ်ထီၣ်ထီသးလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးထူးဒုးတီၤထီၣ်အီၤ, မၤစၢၤအီၤလၢ အမၤနၢၤ ပှၤအၤၡူၢ်ဖိ ဒီးမၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါလၢ အနးဒိၣ်မးအဃိ. တကးဒံးဘၣ် ခီဖျိလၢ အပာ်ထီၣ်ထီသးအဃိ အဒုးနဲၣ်ဝဲ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိလၢ အတၢ်ထူးတၢ်တီၤခဲလၢာ်. အဃိ ဝံယၡါယၤတဲအီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ သးပှံၢ်ထီၣ်နၤဒိၣ်မး. (၂ စီၤပၤ ၂၀:၁၂-၁၈) ဘၣ်ဆၣ် ဒ်စီၤပၤဒၤဝံးအသိး စီၤပၤဃံးစကံယၤ ဆီၣ်လီၤအသး ဒီးပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး. (၂ ကွဲး ၃၂:၂၆) အဃိ စီၤပၤဃံးစကံယၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်အီၤဒ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီ ဒီးအ “ဆဲးမၤတၢ်လၢ . . . အဂ့ၤ.”—၂ စီၤပၤ ၁၈:၃.

၁၀. ဖဲယဟိဝၤယွၤအဝံ ဟဲတဲတၢ်ဒီး စီၤပၤအမၤစယါအခါ စီၤပၤအမၤစယါ မၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၀ မ့မ့ၢ် ယူဒၤအစီၤပၤ စီၤအမၤစယါန့ၣ် အတလီၤဂာ်ဒီး စီၤပၤဒၤဝံး ဒီးစီၤပၤဃံးစကံယၤဘၣ်. အမၤတၢ်လၢအဘၣ် “ဘၣ်ဆၣ် တမၤဝဲလၢ အသးဒီဖျၢၣ်ဘၣ်.” (၂ ကွဲး ၂၅:၂) စီၤအမၤစယါ မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်မနုၤလဲၣ်. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအီၤလၢ ကမၤနၢၤပှၤအဒိၣ်ဖိ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ပှၤအဒိၣ်ဖိ အယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်. c ဒီးဖဲယဟိဝၤယွၤအဝံ ဟဲတဲတၢ်ဒီးအီၤအခါ အတဒိကနၣ်ဝဲဘၣ် ဒီးနီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤ.—၂ ကွဲး ၂၅:၁၄-၁၆.

၁၁. ဒ် ၂ ကရံၣ်သူး ၇:၉, ၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၁ လၢစီၤပၤတဖၣ်အံၤ အအိၣ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်မၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပကဘၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး ဒီးဒ်သိး ပတမၤဘၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်ကမၣ် တခါလီၢ်လီၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ်ပလီၢ်သး. ဒီးဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် သိၣ်က့ၤသီက့ၤပှၤအခါ အမ့မ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ဆံးဆံးဖိ သနာ်က့ ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. ပတဘၣ်ဆိကမိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် တအဲၣ်ပှၤဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်ကွၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အစီၤပၤ လၢအဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်တူၢ်လိာ် တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤစ့ၢ်ကီး. (ဧ့ၤ ၁၂:၆) အဃိ ဖဲပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤအခါ (၁) ပကဘၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး, (၂) တၢ်လၢ ပကဘၣ် မၤဂ့ၤထီၣ် မ့ၢ်အိၣ် တမံၤမံၤန့ၣ် ပကဘၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤ, (၃) ပကဘၣ် ဆဲးမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်. ဒီးဖဲပမၤကမၣ်တၢ်အခါ ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်.—ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၇:၉, ၁၁.

အဝဲသ့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢကျဲမ့ၢ်ကျဲတီ

၁၂. စီၤပၤလၢအသးတီတဖၣ်န့ၣ် အလီၤဆီဒီး စီၤပၤလၢအသးတတီဘၣ် ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ စီၤပၤလၢအသးတီတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်ပှၤလၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ လၢကျဲမ့ၢ်ကျဲတီ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး. ဒ်ပသ့ၣ်ညါအသိး စီၤပၤတဖၣ်န့ၣ် မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ထဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ် လၢကီၢ်ပူၤ. d

၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်စီၤပၤအၤဃာ် ဒ်ပှၤလၢ အသးတတီဘၣ် တဂၤလဲၣ်.

^၁၃ စီၤပၤတနီၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်ပှၤလၢ အသးတတီဘၣ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲန့ၣ် တကမၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်. အဒိ ဖဲစီၤပၤအၤဃာ် လၢအအၢသီတဂၤ နၢ်ဟူဝဲလၢ ပှၤမၤသံစီၤနၤဘိး လၢအဃိအခါ အပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးတၢ်သူၣ်အုးသးအုး. (၁ စီၤပၤ ၂၁:၂၇-၂၉) တကးဒံးဘၣ် အတ့ထီၣ်ဝ့ၢ်တဖၣ် ဒီးမၤနၢၤတၢ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဂီၢ်. (၁ စီၤပၤ ၂၀:၂၁, ၂၉; ၂၂:၃၉) ဘၣ်ဆၣ် စီၤပၤအၤဃာ်န့ၣ် အမါကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤ ဒီးအဒုးအိၣ်ထီၣ်  တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်အဃိ အမၤဘၣ် တၢ်ကမၣ် အၢအၢသီသီတခါ. ဒီးအတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးလၢ အတၢ်ကမၣ်တခါအံၤအဃိဘၣ်.—၁ စီၤပၤ ၂၁:၂၅, ၂၆.

၁၄. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်စီၤပၤရဃၤဘၣ် ဒ်ပှၤလၢ အသးတတီဘၣ် တဂၤလဲၣ် (ခ) စီၤပၤလၢ အသးတတီဘၣ်အါတက့ၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်ကမၣ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် စီၤရဃၤဘၣ် လၢအကဲစီၤပၤ လၢအသးတတီဘၣ်အဂ့ၢ်. ဒ်ပမၤလိဘၣ်လၢ အခီၣ်ထံးအသိး ဖဲစီၤပၤရဃၤဘၣ် ပၢတၢ်အခါ အမၤတၢ်လၢအဂ့ၤ အိၣ်ဝဲအါမး. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအစိအကမီၤ ဒိၣ်ထီၣ် ဒီးအတၢ်ပၢဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အခါ အတဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢၤဘၣ် ဒီးအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်. (၂ ကွဲး ၁၂:၁) ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤတဘျီဘျီ ဒီးယွၤလၢအကမၣ်တဘျီဘျီ. (၁ စီၤပၤ ၁၄:၂၁-၂၄) သနာ်က့ စီၤပၤလၢ အတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ကျဲမ့ၢ်ကျဲတီဘၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲ စီၤရဃၤဘၣ် ဒီးစီၤအၤဃာ်ဘၣ်. စီၤပၤအါတက့ၢ်လၢ အသးတတီဘၣ်န့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဆီၣ်ထွဲ ပှၤဂၤလၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအမၣ်စ့ၢ်ကီး. အဃိ ဖဲယဟိဝၤယွၤ ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ စီၤပၤတဖၣ်အံၤ ကဲစီၤပၤလၢအဂ့ၤဧါ တဂ့ၤဧါအခါ ယဟိဝၤယွၤ ကွၢ်ဆိကမိၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး အဝဲသ့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤလၢ ကျဲမ့ၢ်ကျဲတီဧါ.

၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် အမ့ၢ်အတီန့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဂီၢ်လဲၣ်.

^၁၅ ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် အမ့ၢ်အတီန့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဂီၢ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤပၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကမၤစၢၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢကျဲမ့ၢ်ကျဲတီ. ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကမၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်လၢအဂၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ် တရ့ဒီးပှၤဂၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. (ဟိၤ ၄:၁, ၂) တကးဒံးဘၣ် စီၤပၤ ဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လံအဃိ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကဲပှၤလၢ အအဲၣ်ဘၢတၢ်. (ယံး ၃:၈, ၉) ပှၤလၢအအဲၣ်ဘၢတၢ်န့ၣ်  အမၤဘၣ်ဒိဝဲ အသးသမူတံၤသကိး လၢအတီဒီးအီၤ အသးနးမး. ဒ်န့ၣ်အသိး ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဂၤဂၤ မ့ၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တတီဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢၤဘၣ် ဒီးအမၤဘၣ်ဒိ ယဟိဝၤယွၤ အသးဒိၣ်မး. e—၅ မိၤ ၄:၂၃, ၂၄.

၁၆. လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ထံၣ်န့ၣ် ပှၤအၢပှၤသီ ဒီးပှၤတီပှၤလိၤ လီၤဆီလိာ်သး ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပကဘၣ် ပာ်လီၤသးလၢ ပတမၤဘၣ်ဃးပသးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ် ဆဲးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒ်အတၢ်ဘၣ်သး အိၣ်ဝဲအသိး ဒီးဆဲးမၤအတၢ်မၤ ဆူၣ်ဆူၣ်. ဝံမၤလကံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲၡဲၡဲဖိလၢ ပှၤတီပှၤလိၤ ဒီးပှၤအၢပှၤသီ လီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါနီၤဖးဝဲ သ့လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဃိ ဝံမၤလကံ ကွဲးဝဲလၢ “သုကထံၣ်ဘၣ်ကဒီးလၢ ပှၤတီပှၤလိၤ ဒီးပှၤအၢပှၤသီန့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ် ဒီးပှၤလၢအမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ် ဒီးပှၤလၢအတမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်.” (မၤ ၃:၁၈) ပဘၣ်သးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကထံၣ်ပှၤ ဒ်ပှၤတီပှၤလိၤတဂၤအသိး. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ ပတကဲ ပှၤလၢပှၤပှဲၤဘၣ်အဃိ ပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် သ့အါမံၤ. သနာ်က့ ပတဘၣ်ပျဲလၢ ပတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ် မၤတံာ်တာ်ပှၤလၢ ပကဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤဘၣ်. ပမ့ၢ်တမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢၤဘၣ်န့ၣ် အကဲဝဲ တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တခါညါ.

၁၇. ဖဲပဃုထၢ ပသးသမူတံၤသကိးအခါ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် ပလီၢ်ပသးလဲၣ်.

^၁၇ နမ့ၢ်ကဲ ပှၤသဘျ့ ဒီးဆိကမိၣ်လၢ နကဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် ဝံမၤလကံ အတၢ်ကတိၤအံၤ မၤစၢၤနၤလၢ နကဃုထၢ နသးသမူတံၤသကိးလၢ အကြၢးအဘၣ်သ့. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ. ပှၤလၢနကဃုထၢအီၤ ဒ်နသးသမူတံၤသကိးန့ၣ် အကအိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတနီၤ ဘၣ်ဆၣ် အမ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ကထံၣ်အီၤ ဒ်ပှၤတီပှၤလိၤတဂၤ အသိးဧါ. (၂ ကရံၣ် ၆:၁၄) ပှၤလၢနကဃုထၢအီၤ ဒ်နသးသမူတံၤသကိးန့ၣ် အကမၤစၢၤနၤလၢ နကဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဧါ. အဒိ စီၤပၤၡလိၤမိၤန့ၣ် အမါ အိၣ်အါမး ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အမါတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတနီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အမါတဖၣ်န့ၣ် တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် စီၤၡလိၤမိၤ ကယီကယီ ဒီးလၢခံန့ၣ် စီၤၡလိၤမိၤ ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်.—၁ စီၤပၤ ၁၁:၁, ၄.

၁၈. မိပါတဖၣ် ကဘၣ်မၤစၢၤ အဖိဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ဒ်သိးဖိတဖၣ် ကသးအိၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤအဂီၢ် မိပါတဖၣ် တဲပၠးအဖိ ဘၣ်ဃးဒီး စီၤပၤတဖၣ်အဒိအတဲာ် လၢအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤသ့. ဒီးမိပါတဖၣ် ကဘၣ်မၤစၢၤအဖိ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကနၢ်ပၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး စီၤပၤလၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ဒီးစီၤပၤလၢ အမၤစၢၤပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ. တကးဒံးဘၣ် မိပါတဖၣ် ကဘၣ်သိၣ်လိအဖိခီဖျိ တၢ်လၢအတဲ ဒီးတၢ်လၢအမၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်သိၣ်လိ အဖိလၢ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ, တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်မူအပူၤ. (မး ၆:၃၃) မိပါတဖၣ် မ့ၢ်တသိၣ်လိ အဖိဒ်န့ၣ်ဘၣ်န့ၣ် ဖိတဖၣ် ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိလၢ အမိအပါ ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဃိ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢၤဘၣ်.

၁၉. ပှၤလၢ အတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢၤဘၣ်န့ၣ် အကဲ ယဟိဝၤယွၤ အသကိး သ့ဒံးဧါ. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ ဟဲက့ၤကဒါလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်.”)

^၁၉ ပှၤလၢ အတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢၤဘၣ်န့ၣ် အကဲ ယဟိဝၤယွၤ အသကိး သ့ဒံးဧါ. သ့ဒံး, ဘၣ်ဆၣ် အကဘၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး ဒီးဟဲက့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. အကမၤဝဲ ဒ်န့ၣ်အဂီၢ် အကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးတူၢ်လိာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အတၢ်မၤစၢၤ. (ယၤ ၅:၁၄) အဃိ ဒ်သိး အကကဲထီၣ်ကဒါက့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အသကိးအဂီၢ် အကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါသပှၢ်တၢၢ်.

၂၀. ပမ့ၢ်ကွၢ်လိမၤဒိး စီၤပၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကထံၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်.

^၂၀ လၢအံၣ်စရ့လးအစီၤပၤတဖၣ် အအိၣ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ ပကဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်. ဒီးဖဲပမၤကမၣ်တၢ်အခါ ပကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပတၢ်ကမၣ် ဒီးပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး. တကးဒံးဘၣ် တၢ်လၢ ပကဘၣ် မၤဂ့ၤထီၣ် မ့ၢ်အိၣ် တမံၤမံၤန့ၣ် ပကဘၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤ. ဒီးပကဘၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပကဘၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤထဲတဂၤ ဒီးပကဘၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤလၢ ကျဲမ့ၢ်ကျဲတီ. တကးဒံးဘၣ် ပမ့ၢ်ဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကထံၣ်ပှၤ ဒ်ပှၤလၢအမၤတၢ်လၢအဘၣ်.