Biuvu ya bantangi
Nani kele ‘nketo’ yina bametubila na Yezaya 60:1, mpe yinki mutindu yandi kena ‘kutelema’ mpe yandi kena ‘kumuangisa kukia’?
Yezaya 60:1 metuba: ‘Ee nketo, telema, muangisa kukia, samu kukia na nge mekuiza. Mpe nkembo ya Yehova kena kulezima na zulu na nge.’ Baverse yina kele na ntuala mpe na manima ya verse yango kena kumonisa ti ‘nketo’ yango vuandaka Siona, to Yerusaleme, mbanza ya kimfumu ya Yuda ya ntangu yango. a (Yez. 60:14; 62:1, 2) Yerusaleme vuandaka monisa mbanza ya mvimba ya dikanda ya Yisaele. Bampova ya Yezaya mebimisa biuvu zole: Ya ntete, yinki ntangu mpe yinki mutindu Yerusaleme ‘telemaka’ mpe muangisaka kukia ya kimpeve? Ya zole, bampova ya Yezaya kena kukokisama na nene na yau na ntangu na beto?
Yinki ntangu mpe yinki mutindu Yerusaleme ‘telemaka’ mpe ‘muangisaka’ kukia ya kimpeve? Yerusaleme mpe tempelo na yau vuandaka ya kubeba ntangu Bayuda vuandaka na kinanga na Babiloni samu na bamvula 70. Kasi na manima ya kubua ya Babiloni na maboko ya Bamede mpe Baperse, Bayisaele nionso yina vuandaka na Ampire ya Babiloni vuandaka na yinsua ya kuvutuka na buala na bau mpe kuvutula nsambudulu ya kedika. (Esd. 1:1-4) Kubanda na mvula 537 T.N.B., mua ndambu ya bantu ya kukuikama ya mabuta 12 salaka mutindu yina. (Yez. 60:4) Babandaka kupesa bankayilu na Yehova, kusala bankinzi, mpe kutunga tempelo. (Esd. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Samu na mbala yayi diaka, nkembo ya Nzambi bandaka kulezima na Yerusaleme, yazola monisa, yabandaka kulezima na bisadi na yandi. Na ndambu na bau diaka, bakumaka kukia ya kifuani samu na makanda yina zabaka ve Yehova.
Nzokande, mbikudulu ya Yezaya kokisamaka kaka na ndambu na yau na ntangu yango. Mingi kati na Bayisaele tatamanaka ve kuzitisa Nzambi. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Na manima, bamangaka ata Masiya, Yesu Klisto. (Mat. 27:1, 2) Na mvula 70 N.B., Yerusaleme mpe tempelo na yau bebisamaka samu na mbala ya zole.
Yehova samunaka diambu yango ya mpasi. (Dan. 9:24-27) Yakele puelele, yavuandaka lukanu na yandi ve ti Yerusaleme ya ntoto kokisa na mvimba na yau mbikudulu yina kele na Yezaya kikapu 60.
Bampova ya Yezaya kena kukokisama na nene na yau na ntangu na beto? Ee, kasi yakena kukokisama na nketo yankaka ya kifuani—‘Yerusaleme ya dizulu.’ Ntumua Paulo tubaka samu na yandi: “Yandi kele mama na beto.” (Bag. 4:26) Yerusaleme ya dizulu kele kitini ya nkubukulu ya Nzambi na dizulu, yina mesangisa bisemua ya kukuikama ya kimpeve. Bana na yandi mesangisa Yesu mpe Baklisto 144 000 yina metulua mafuta na kimpeve, yina mutindu mosi na Paulo kele na kivuvu ya kuzinga na dizulu. Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve mesala ‘dikanda ya nlongo’—‘Yisaele ya Nzambi.’—1 Pie. 2:9; Bag. 6:16.
Yinki mutindu Yerusaleme ya dizulu ‘telemaka’ mpe ‘muangisaka kukia’? Yandi salaka yau na nzila ya bana na yandi yina metulua mafuta na kimpeve yina kele na ntoto. Fuanikisa mambu ya luzingu na bau na mambu yina kele na mbikudulu ya Yezaya kikapu 60.
Yalombaka Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve ‘telema’ samu bavuandaka na kitombe ya kifuani samu na manima ya lufua ya bantumua malongi ya luvunu panzanaka. (Mat. 13:37-43) Na yau bakumaka bananga na Babiloni ya nene, kimvuka ya mabundu ya luvunu na yinza ya mvimba. Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve vuandaka bananga tii ‘na kilokola ya nsuka ya yinza,’ yina bandaka na mvula 1914. (Mat. 13:39, 40) Mua ntangu fioti na manima, na 1919, bakatukaka na kinanga mpe na mbala mosi babandaka kumuangisa kukia ya kimpeve na kukipesaka na kisalu ya kusamuna. b Na manima ya bamvula, bantu ya makanda nionso kena kuiza na kukia yango, samu na kusangana na bantu ya Yisaele ya Nzambi yina mebikana—‘bantinu’ yina bametubila na Yezaya 60:3.—Kus. 5:9, 10.
Na bilumbu kena kuiza, Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve kemuangisa kukia na mutindu ya nene kuluta. Na yinki mutindu? Kana bamekufua bakekuma na kati ya ‘Yerusaleme ya Yimpa,’ to nketo ya Klisto yina mesangisa bantinu mpe banganga Nzambi 144 000.—Kus. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yerusaleme ya Yimpa kekokisa kiyekua ya mfunu na kukokisama ya Yezaya 60:1. (Fuanikisa Yezaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 na Kusonga 21:2, 9-11, 22-26.) Mutindu kaka Yerusaleme ya ntoto vuandaka kisika ya guvernema ya Yisaele ya ntama, mutindu mosi Yerusaleme ya Yimpa mpe Klisto kekuma guvernema ya yinza ya yimpa. Yinki mutindu Yerusaleme ya Yimpa ‘[mekatuka] na dizulu na Nzambi’? Na kutulaka dikebi na yau na ntoto. Bantu yina kebangaka Nzambi na makanda nionso ‘ketambula na nzila ya kukia na yau.’ Bakekatuka ata na kinanga ya disumu mpe ya lufua. (Kus. 21:3, 4, 24) Yakesala ti ‘bavutula mambu nionso,’ mutindu Yezaya mpe bambikudi yankaka samunaka yau. (Bis. 3:21) Kuvutuka yango ya nene ya mambu nionso bandaka ntangu Klisto kumaka Ntinu mpe yakemanisa na nsuka ya Luyalu na yandi ya bamvula 1 000.
a Na Yezaya 60:1, Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa mesadila ‘nketo’ na kisika ya kusadila ‘Siona,’ to ‘Yerusaleme,’ samu verbe ya Ebreo yina bamesadila samu na kutubila ‘kutelema’ mpe ‘kumuangisa kukia’ kele na féminin, mutindu mosi kaka na yina bametubila na mpova “nge.” Mpova ‘nketo’ kena kusadisa muntu yina kena kutanga samu yandi bakusa ti yakele nde nketo ya kifuani.
b Bametubila diaka kuvutuka ya nsambudulu ya kedika yina salamaka na 1919 na Ezekiele 37:1-14 mpe na Kusonga 11:7-12. Ezekiele samunaka kuvutuka ya kimpeve ya Baklisto nionso yina metulua mafuta na kimpeve na manima ya ntangu mosi ya yinda ya kinanga. Mbikudulu yango na Kusonga kena kutubila kubutuka diaka ya kifuani ya grupe mosi ya fioti ya Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve yina bandaka kutuadisa na manima ya kuvuanda diaka ve na dikoki ya kusadila Yehova samu na mua ntangu samu bakangaka bau na mutindu ya kukondua lunungu na buloko. Na 1919, baponamaka lokola ‘nanga ya kukuikama mpe ya mayele.’—Mat. 24:45; tala mukanda Le culte pur de Jéhovah enfin rétabli! paje 118.
