Linda wavonda longo yo nkaz’andi antete. Oyandi yo Herman bena ye kiese wau vo bakazala. Kana una vo i wau, bazeye wo vo longo lwanzole lulenda twasa mpasi zina ka zakala ko muna longo lwantete. *

Avo mu nkumbu anzole wakazala, aweyi omwenanga longo lwaku? Nkento mosi oyikilwanga vo Tamara wavonda longo yo kazala diaka vava vavioka mvu tatu, wavova vo: “Vava muntu kekazalanga mu nkumbu antete, oyindulanga vo longo lwandi luzinga yakwele mvu. Kansi, ke wau ko keyindulanga vava kekazalanga mu nkumbu anzole wau vo ntangwa zawonso osungamenanga vo longo lwandi lwantete lwafwa.”

Kana una vo i wau, akazi ayingi bemonanga e kiese muna longo lwau lwanzole. Betomesanga longo lwau, ongeye mpe olenda vanga diau adimosi. Mu nkia mpila? Badika mambu tatu ­mampasi ye una nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda kusadisila. *

Ellen wa nkento mosi ozingilanga kuna África do Sul wavova vo: “Kilendanga vilakana longo lwame lwantete ko, musungula vava tukwendanga va fulu yayendanga yo nkaz’ame antete. Ezak’e ntangwa, yatezanesanga yakala diame dianzole yo yakala diame diantete.” Kuna diak’e sambu, avo nkaz’aku ovovelanga kwayingi o nkaz’andi antete, ediadi dilenda kukendeleka.

SADILA ELONGI EDI: Zaya wo vo ngeye yovo nkaz’aku ke nulenda vilakana emvimba longo lweno lwantete ko, musungula avo mvu miayingi lwazinga. Akazi akaka bevovanga vo ezak’e ntangwa lembi wo kana, bebokelelanga akazi au muna nkumbu za akazi au antete. Adieyi olenda vanga avo e diambu diadi dibwididi? Nze una Nkand’a Nzambi ukutuwondelelanga, nuvava o bakula muntu yo kwandi.—1 Petelo 3:8.

Kusimi nkaz’aku ko kalembi vova konso diambu dia longo lwandi lwantete. Avo nkaz’aku ozolele vovela yakala yovo nkento andi antete, wunikina kuna ngemba zawonso. Kuyindula ko vo tezaneswa una tezaneswa. Ian wa yakala dimosi ona wakazala diaka vioka mvu kumi tuka kavondela longo yo nkaz’andi wavova vo: “O Kaitlyn wa nkaz’ame kamonanga kimpala ko vava yavovelanga o nkento ame antete. Kansi, wamwenanga dio vo lau muna bakula kiwuntu kiame.” Avo osadidi e ndekwa zazi, nanga dilenda kusadisa mu kumika e ngwizani yo nkaz’aku anzole.

Sia sungididi muna fu yambote ya nkaz’aku una yandi owau. Dialudi vo e fu ya nkaz’aku anzole nanga ke yafwanana ko ye fu ya nkaz’aku antete. Kansi, dilenda kala vo o nkaz’aku anzole una ye fu yambote isundidi eyi ya nkaz’aku antete. Ozevo, siamisa longo lwaku lwampa, ke mu tezanesa nkaz’aku yo “muntu akaka ko,” kansi yangalelanga e fu yambote ya nkaz’aku. (Ngalatia 6:4) Yakala dimosi oyikilwanga vo Edmond ona wakazala nkumbu miole wavova vo: “Nze una akundi wole ke balendi fwanana ko, ka vena tongo tole ko twafwanana.”

Aweyi olenda kadila ye tezo vava osungamenanga mambu mambote ma longo lwaku lwantete yo longo lwaku lwampa? Jared wavova vo: “Nkumbu mosi kaka yavovesa kwa nkaz’ame anzole vo o longo lwame lwantete lwakafu-kafu lwakala. Ezak’e ntangwa, yasungamenanga mambu mambote twavanganga entwadi. Kansi, kiakitula dio se fu kiame ko. Owau ngina ye kiese yo nkaz’ame anzole ekolo tusungamenanga mambu tuvanganga entwadi.”

Javier ona wakazala vioka mvu sambanu tuka kavondela longo wavova vo: “Vava yakazala, nkaz’ame wamonanga vo akaka muna akundi ame, yandi kaka bavovelanga.” Yakala dimosi oyikilwanga vo Leo wavova vo: “Vakala yo wantu bavovesa nkaz’ame vana meso mame vo bazolanga yakala diandi diantete yo kunlakukila o moyo.”

SADILA ELONGI EDI: Uyisia vana fulu kia akundi aku. O Ian oyikilu kala wavova vo: “Nanga dilenda kala diampasi kwa akundi a longo lwantete mu zola nkaz’aku a nzole ona ke batomene zaya ko. Ozevo, ‘kala yo ntim’anleka, songa lulembamu kwa wantu awonso.’” (Tito 3:2) Vana e ntangwa kwa akundi ye yitu yaku mu soba e ngindu zau. Nze una longo lwaku lwasobela, akundi eno mpe balenda kwau soba e fu yau. Javier, ona oyikilu kala wavova vo, ekolo e ntangwa yaviokanga oyandi yo nkaz’andi bavutukila kikundi ye akundi au. Wakudikila diaka vo: “Mono yo nkaz’ame twavanga mpe ngolo za vanga yikundi yampa, ediadi ditoma kutusadisanga.”

Zitisanga e nsatu za nkaz’aku vava oviokesanga ntangwa ye akundi aku ankulu. Muna bonga e nona, avo nkaz’aku antete omokenanga yandi, vanga mawonso olenda kimana nkaz’aku kalembi mona e nsongo. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Vena ye mpov’a losola-losola nze ntoba za nsosolo: O lubini lu’akwa ngangu, wuka luwukanga.”—Ngana 12:18.

O Andrew ona wabembolwa kwa nkaz’andi antete wavova vo: “Wonga yamonanga wa yekolwa diaka kwa nkento.” I bosi, wakazala diaka yo nkento akaka oyikilwanga vo Riley. “Nkumbu miayingi yatokananga kana vo ndenda kala ye fu yambote nze ina yakala diantete dia Riley kakala yau. Yatokananga mpe vo valenda kala e lumbu kina o nkaz’ame kekumveza yo kumbembola.”

SADILA ELONGI EDI: Ziula ntim’aku yo zayisa kwa nkaz’aku mawonso mekutokanesanga. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Vana vakondelo moko kia mbumba, tukanu tufwasukanga.” (Ngana 15:22) E fu kia mokena kiasadisa Andrew yo Riley wa nkaz’andi mu bunda vuvu kwa muntu yo nkw’andi. Andrew wavova vo: “Yavovesa Riley wa nkaz’ame vo kuna kwa mono o vonda longo ke mpila yambote ko ya singikila mambu, diau adimosi mpe kampovesa Riley wa nkaz’ame. Malembe-malembe yayantika kumbunda e vuvu muna mawonso.”

Kele vo o nkaz’aku ampa wayekolwa kwa nkaz’andi wa longo lwantete, vanga wawonso olenda kimana kabunda e vuvu. Muna bonga e nona, Michel yo Sabine ana bena vo tongo twau twantete twafwa, bawizana vo bafwete zayisanga muntu yo nkw’andi kele vo diambu bazolele mokena ye akazi au a longo lwantete. Sabine wavova vo: “E nzengo zazi, zatusadisa mu bunda e vuvu muntu yo nkw’andi.”—Efeso 4:25.

Tongo twayingi twanzole tusikilanga, longo lwaku mpe lulenda sikila. Vana ntandu, nanga owau otomene kuyizaya ke mu nkumbu antete ko ina wakazala. Andrew oyikilu kala wavova vo: “O Riley wa nkaz’ame, otoma kumfiaulwisanga. Mvu 13 miviokele kala tuka twakazala, tusiamisanga e ngwizani eto muna longo, ke tukalanga nkutu ye ngindu za vambana ko.”