1. Lobelá mawa oyo Marta azalaki na yango, mpe mpo na nini azalaki koyoka bongo.

MARTA akokaki kobosana te lilita ya ndeko na ye, oyo batye libanga likoló na yango. Azalaki na mawa makasi lokola moto amemi kilo. Akokaki kondima te ete Lazare, ndeko na ye oyo azalaki kolinga mingi azali lisusu te. Mikolo minei oyo elandaki mokolo oyo akataki motema, emonanaki lokola ntango molai ya mawa, mpe ya koyamba bapaya oyo bazalaki koya mpo na kokabola mawa elongo na ye.

2, 3. (a) Marta ayokaki ndenge nini ntango amonaki Yesu? (b) Maloba ya ntina mingi oyo Marta alobaki emonisi nini mpo na ye?

² Sikoyo, moto oyo azalaki moninga ya motema ya Lazare, atɛlɛmi liboso ya Marta. Ntango amonaki Yesu, ayokaki lisusu mawa makasi, mpo azalaki moto kaka moko na mokili mobimba oyo akokaki kobikisa ndeko na ye. Atako bongo, Marta azwaki mwa makasi ntango azalaki elongo na Yesu libándá ya Betani, mwa engumba ya ngombangomba. Na mwa ntango moke oyo azalaki elongo na Yesu, alendisamaki na ndenge Yesu azalaki komonisela ye boboto mpe ndenge azalaki komitya na esika na ye. Yesu atunaki Marta mituna oyo esalisaki ye atya makanisi na kondima na ye mpe na makambo oyo ayebi mpo na lisekwa. Lisolo yango etindaki Marta aloba maloba ya ntina mingi oyo alobá naino te: “Nasilá kondima ete yo ozali Kristo Mwana ya Nzambe, oyo azali koya na mokili.”​—Yoa. 11:27.

³ Ndenge maloba wana emonisi yango, Marta azalaki mwasi moko ya kondima makasi. Mwa makambo oyo Biblia eyebisi biso mpo na ye, ezali na mateya oyo ekoki kolendisa kondima na biso. Mpo na komona yango, tótalela lisolo ya liboso oyo elobeli Marta na Biblia.

4. Na ndenge nini libota ya Marta ezalaki lokola mabota mosusu te, mpe bazalaki na boyokani ya ndenge nini ná Yesu?

⁴ Basanza liboso, Lazare azalaki na bomoi mpe azalaki nzoto malamu. Balingaki koyamba Yesu Kristo, mopaya monene epai na bango na Betani. Libota ya Lazare, Marta mpe Maria ezalaki te lokola mabota nyonso​—emonani ete bandeko wana misato ya makila, bazalaki  kofanda ndako moko. Bato mosusu ya mayele balobi ete ekoki kozala ete Marta nde azalaki yaya, mpo ye nde azalaki koyamba bapaya mpe nkombo na ye ezali kotángama mingi liboso. (Yoa. 11:5) Eloko moko te emonisi soki ata moko na bango misato abalaki. Ezala ndenge nini, bango nyonso misato bakómaki baninga ya motema ya Yesu. Na boumeli ya mosala na ye na Yudea, epai akutanaki na botɛmɛli makasi, Yesu azalaki kofanda mingi epai ya baninga na ye wana misato. Na ntembe te, azalaki kosepela mingi mpo esika yango ezalaki ya kimya mpe bazalaki kosunga ye.

5, 6. (a) Mpo na nini Marta azalaki kosala mingi ntango Yesu ayaki kotala bango? (b) Maria asalaki nini ntango Yesu ayaki epai na bango?

⁵ Marta azalaki kosala mingi mpo na kobongisa ndako mpe koyamba bapaya. Lokola azalaki kosala mosala mingi, mbala mingi ezalaki komonana ete azali na mosala ebele. Ntango Yesu ayaki epai na bango azalaki mpe kosala misala mingi. Eumelaki te, Marta abongisaki biloko ebele mpo na mopaya na ye ya monene, mpe ntango mosusu mpo na baninga oyo Yesu asalaki na bango mobembo. Na ntango wana, koyamba bapaya ezalaki likambo ya ntina mingi. Ntango mopaya akómi, bazalaki koyamba ye na lipwɛpwɛ, kolongola ye sandale, mpe kopakola ye mafuta ya nsolo kitoko na motó. (Tángá Luka 7:44-47.) Bibongiseli nyonso ezalaki kozwama mpo na kopesa mopaya esika ya kolala mpe biloko ya kolya.

⁶ Marta ná Maria bazalaki na mosala mingi ya kosala mpo na koyamba bapaya na bango. Emonani ete na ebandeli, Maria, oyo azalaki komonana ete atyelaka bato likebi mpe akanisaka na mozindo koleka Marta, asalisaki ndeko na ye mpenza. Kasi ntango Yesu akómaki, makambo ebongwanaki. Yesu amonaki ete wana ezali libaku ya koteya, mpe asalaki yango. Na bokeseni na bakonzi ya mangomba ya ntango wana, Yesu azalaki kopesa basi limemya, mpe azalaki kokakatana te mpo na koteya bango Bokonzi ya Nzambe, likambo oyo azalaki kolobela na mosala na ye. Lokola Maria asepelaki na libaku yango, afandaki na makolo ya Yesu mpe azalaki koyoka makambo nyonso oyo Yesu azalaki koloba.

7, 8. Mpo na nini Marta azalaki koyoka mpasi na motema, mpe ndenge nini amonisaki yango?

⁷ Tokoki komona ndenge Marta azalaki koyoka mpasi na motema. Komitungisa mpe mpasi na ye ezalaki se kobakisama mpo asengelaki kolamba biloko mingi mpe kosala misala mingi mpo na bapaya. Ntango azalaki kokende mpe kozonga epai na epai na ebele ya misala wana, mpe komona ndeko na ye afandi kozanga kosalisa ye, elongi na ye ekangamaki, akómaki koimaima, to nkandankanda? Tokoki kokamwa te soki asalaki bongo. Akokaki kosala misala wana nyonso ye moko te.

⁸ Nsukansuka, Marta akokaki lisusu te kokanga motema. Ayaki epai ya Yesu mpe atunaki ye ete: “Nkolo, ezali kosala yo eloko te ndenge ndeko na ngai atiki ngai moko nasalaka misala? Yebisá ye  aya kosalisa ngai.” (Luka 10:40) Maloba yango ezalaki mpenza makasi. Mabongoli mosusu ya Biblia ebongoli motuna wana ya Marta boye: “Mokonzi, ozali komona mabe té . . . ?” Na nsima, asɛngaki Yesu alobela Maria mpo aya kosalisa ye na misala.

9, 10. (a) Yesu apesaki Marta eyano nini? (b) Ndenge nini toyebi ete Yesu apamelaki Marta te na ndenge abomaki nzoto mpo na kolamba bilei kitoko?

⁹ Ekoki kozala ete eyano ya Yesu ekamwisaki Marta, ndenge mpe ekamwisaka bato mingi oyo batángaka Biblia banda kala. Na boboto nyonso, Yesu alobaki na ye ete: “Marta, Marta, ozali komitungisa mpe komiyokisa mpasi mpo na biloko mingi. Nzokande, kaka biloko moke nde ezali na ntina, to moko kaka. Maria ye aponi eloko oyo ezali malamu, mpe bakobɔtɔla ye yango te.” (Luka 10:41, 42) Yesu alingaki mpenza koloba nini? Alingaki nde koloba ete Marta alingaka mingi biloko ya mokili? Azalaki nde kopamela ye na ndenge abomaki nzoto mpo na kolamba bilei kitoko?

¹⁰ Te. Yesu amonaki polele ete makanisi ya Marta ezalaki mabe te. Lisusu, amonaki ete kolamba biloko ebele mpo na koyamba bapaya ezalaki mpenza mabe te. Kutu, mwa mikolo liboso, andimaki kokende na “fɛti moko monene” oyo Matai abongiselaki ye. (Luka 5:29) Biloko oyo Marta abongisaki ezalaki na likambo mpenza te, kasi nde makambo oyo atyaki na esika ya liboso. Lokola atyaki makanisi na ye mingi na ebele ya biloko oyo azalaki kolamba, atyaki likebi te na likambo oyo eleki ntina. Likambo yango ezalaki nini?

11, 12. Ndenge nini Yesu asembolaki Marta na boboto?

¹¹ Yesu, Mwana se moko oyo abotamaki ya Yehova Nzambe, azalaki na ndako ya Marta mpo na koteya solo. Eloko moko te, ezala ata bilei kitoko oyo Marta abongisaki, ekokaki kozala na ntina mingi. Na ntembe te, Yesu ayokaki mawa mpenza ndenge Marta abungisaki libaku wana ya ntina mingi ya kolendisa kondima na ye, kasi atikaki ye moko apona. * Na esika ya kosimba libaku wana, Marta asɛngaki nde ete Yesu atinda Maria na makasi mpo ye mpe azanga libaku yango.

¹² Yesu asembolaki Marta na boboto, abengaki ye na nkombo na ye mpo na kokitisa ye motema, mpe ayebisaki ye ete ezali na ntina te ‘amitungisa mpe amiyokisa mpasi mpo na biloko mingi.’ Biloko moke na saani moko to mibale elingaki kokoka, mingimingi ntango mateya ya Nzambe ezali kopesama. Na yango, Yesu akokaki te kobɔtɔla Maria  “eloko oyo ezali malamu,” oyo aponaki, elingi koloba koyekola epai ya Yesu.

13. Mateya nini tokoki kozwa na ndenge oyo Yesu asembolaki Marta?

¹³ Lisolo oyo ekoki koteya biso makambo mingi. Tosengeli soki moke te kopesa nzela na eloko moko epekisa biso kosilisa ‘bobola na biso ya elimo.’ (Mat. 5:3) Ntango tozali na mposa ya komonisa ezaleli ya kokabela basusu, mpe ya komipesa na mosala, lokola Marta, tokolinga soki moke te ‘komitungisa mpe komiyokisa mpasi’ na makambo ya mikemike oyo esɛngaka mpo na koyamba bapaya, oyo ekoki kozangisa biso makambo eleki ntina. Toyanganaka elongo na bandeko na biso bakristo, libosoliboso mpo na kolendisana mpe kokabelana makabo ya elimo, kasi te mpo na kopesa to kozwa ebele ya bilei ya mosuni. (Tángá Baroma 1:11, 12.) Ata mwa bilei ya moke  kaka ekoki kosala ete mabaku ya ndenge wana ezanga te kolendisa biso.

14. Mpo na nini tokoki kondima ete Marta atiká ndakisa malamu na oyo etali kondima mpamela?

¹⁴ Marta andimaki nde mpamela wana ya boboto oyo Yesu apesaki ye mpe azwelaki yango liteya? Tokoki kokamwa te mpo na yango. Ntango ntoma Yoane alobelaki lisolo wana kitoko ya ndeko ya Marta, abandaki na koloba boye: “Nzokande, Yesu azalaki kolinga Marta ná ndeko na ye ya mwasi ná Lazare.” (Yoa. 11:5) Basanza elekaki kobanda ntango Yesu azalaki na Betani, ndenge tolobeli yango liboso. Emonani polele ete Marta akangelaki Yesu nkanda te to ayinaki ye te mpo na toli ya bolingo oyo apesaki ye. Abatelaki toli yango na motema. Na likambo wana mpe, atikelá biso ndakisa moko malamu mpenza ya kondima, mpamba te ntango mosusu, biso nyonso tozalaka na mposa básembola biso ata mwa moke.

15, 16. (a) Marta asalaki nini ntango ndeko na ye abɛlaki? (b) Mpo na nini elikya ya Marta ná Maria ekendaki na mai?

¹⁵ Ntango ndeko na ye abɛlaki, Marta amipesaki mpenza mpo na kosalisa ye. Asalaki nyonso oyo akokaki kosala mpo na kokitisa mpasi na ye mpe kosalisa ye ayoka malamu. Atako bongo, maladi ya Lazare ekómaki nde makasi. Bandeko na ye ya basi bazalaki ntango nyonso pene na ye mpo na kosalisa ye. Mbala mingi ntango Marta azalaki kotala elongi ya ndeko na ye oyo ezalaki se kokɔnda na maladi, azalaki kokanisa bambula ebele oyo balekisaki, bisengo mpe mawa oyo bamonaki elongo!

¹⁶ Ntango Marta ná Maria bamonaki ete Lazare akobika te, batindelaki Yesu maloba. Na ntango wana, Yesu azalaki kosakola na esika oyo esengelaki mikolo soki mibale ya mobembo mpo na kokóma kuna. Bazalaki na makambo mingi te ya koloba; balobaki kaka ete: “Nkolo, talá! moto oyo yo olingaka mingi azali na maladi.” (Yoa. 11:1, 3) Bayebaki ete Yesu azalaki kolinga ndeko na bango, mpe bazalaki na kondima ete akokaki kosala nyonso mpo na kosalisa moninga na ye wana. Bakangamaki kaka na likanisi ete esengelaki Yesu akóma liboso makambo ebeba? Soki bongo, elikya na bango ekendaki na mai. Lazare akufaki.

17. Nini etungisaki Marta, mpe asalaki nini ntango ayokaki ete Yesu azali mosika te na engumba?

¹⁷ Marta ná Maria balelaki ndeko na bango, bazwaki bibongiseli mpo na kokunda ye, mpe bazalaki koyamba bapaya mingi oyo bazalaki kouta na Betani mpe bamboka mosusu ya zingazinga. Tii na ntango wana, bazwaki naino nsango ya Yesu te. Ekoki kozala ete lokola mikolo ezalaki kaka koleka, Marta azalaki komitungisa lisusu mingi. Nsukansuka, mikolo minei nsima ya liwa ya Lazare, Marta  ayokaki ete Yesu azali mosika te na engumba. Lokola azalaki mwasi ya mpiko, atako azalaki na mawa makasi na ntango wana, Marta atɛlɛmaki mpe akendeki mbangu kokutana na Yesu kozanga ete ayebisa Maria.​—Tángá Yoane 11:18-20.

18, 19. Marta azalaki na elikya nini, mpe mpo na nini kondima na ye ezalaki makasi mpenza?

¹⁸ Ntango Marta amonaki Nkolo na ye, abimisaki makanisi oyo ezalaki kotungisa ye ná Maria na boumeli ya mikolo mingi; alobaki ete: “Nkolo, soki ozalaki awa mbɛlɛ ndeko na ngai ya mobali akufaki te.” Atako bongo, Marta azalaki kaka na elikya mpe na kondima. Abakisaki ete: “Nde sikoyo nayebi ete nyonso oyo okosɛnga Nzambe, Nzambe akopesa yo.” Na mbala moko, Yesu alobaki likambo moko oyo ekómisaki kondima ya Marta makasi. Alobaki ete: “Ndeko na yo ya mobali akosekwa.”​—Yoa. 11:21-23.

¹⁹ Marta akanisaki ete Yesu azali kolobela lisekwa ya mikolo ezali koya. Na yango, azongisaki ete: “Nayebi ete akosekwa na lisekwa  na mokolo ya nsuka.” (Yoa. 11:24) Azalaki na kondima makasi na liteya yango. Bakonzi mosusu ya mangomba ya Bayuda, oyo bazalaki kobengama Basadukai, bazalaki kondima te ete lisekwa ekozala, atako liteya yango ezalaki polele na Biblia. (Dan. 12:13; Mrk. 12:18) Kasi, Marta ayebaki ete Yesu ateyaki elikya ya lisekwa mpe ete asekwisaki bato, atako moko te kati na bato yango asalaki mikolo mingi na liwa lokola Lazare. Ayebaki te likambo nini ekosalema.

20. Limbolá maloba ya Yesu oyo ezali na Yoane 11:25-27 mpe eyano oyo Marta apesaki.

²⁰ Na nsima, Yesu alobaki likambo moko oyo Marta akobosana te: “Ngai nazali lisekwa mpe bomoi.” Ya solo, Yehova Nzambe apesi mwana na ye nguya ya kosekwisa bato na mokili mobimba na mikolo ezali koya. Yesu atunaki Marta: “Ondimi yango?” Na nsima, Marta apesaki eyano oyo ezali na ebandeli ya mokapo oyo. Andimaki ete Yesu azali Kristo, to Masiya, mpe azali Mwana ya Yehova Nzambe, mpe ete basakoli basakolaki ete akoya na mokili.​—Yoa. 5:28, 29; tángá Yoane 11:25-27.

21, 22. (a) Ndenge nini Yesu amonisaki ete amityaka na esika ya bato oyo balelaka? (b) Lobelá ndenge lisekwa ya Lazare esalemaki.

²¹ Yehova Nzambe ná Mwana na ye Yesu Kristo, bazwaka na motuya kondima lokola oyo Marta amonisaki? Makambo oyo esalemaki na nsima na miso ya Marta, epesi mpenza biyano ya polele. Akendaki mbangu kobenga ndeko na ye Maria. Na nsima, amonaki ete Yesu azalaki kosolola na Maria mpe ebele ya bato mosusu oyo bazalaki mpe kolela. Amonaki ndenge mpisoli ezalaki kotanga na miso ya Yesu, oyo emonisaki ete azalaki na mawa makasi mpo na mpasi oyo liwa ememaka. Ayokaki ndenge Yesu asɛngaki bálongola libanga oyo ezalaki likoló ya lilita ya ndeko na ye.​—Yoa. 11:28-39.

²² Lokola mikolo minei elekaki kobanda Lazare akufaki, Marta amonaki ete nzoto na ye ekolumba nsolo. Yesu azongelaki likambo oyo alobaki na ye liboso: “Nayebisaki yo te ete soki ondimi, okomona nkembo ya Nzambe?” Andimaki, mpe amonaki nkembo ya Yehova Nzambe. Na ntango wana kaka mpe na esika wana, Yehova apesaki Mwana na ye nguya ya kosekwisa Lazare! Kanisá ndenge makambo oyo esalemaki na ntango wana etikalaki na bɔɔngɔ ya Marta bomoi na ye mobimba: Yesu abengaki na mongongo makasi ete, “Lazare, bimá!”; mwa makelele ezali koyokana na libulu epai bakundaki Lazare, ntango azalaki kobima mpe alíngamaki na bilamba oyo basalelaka mpo na kobongisa nzoto ya mowei liboso bákɔtisa ye na libulu; Yesu asɛngaki ete ‘báfungola ye mpe bátika ye akende’ mpe mpo na kondima ete asekwi mpenza, esengo ya Marta ná Maria ezalaki se komata ntango bazalaki kokende mbangu mpo na koyamba ndeko na bango. (Tángá Yoane 11:40-44.) Mawa makasi oyo Marta azalaki na yango na motema esilaki!

23. Yehova ná Yesu balingi kosala nini mpo na yo, mpe osengeli kosala nini?

²³ Lisolo oyo emonisi ete lisekwa ya bakufi ezali te kaka makanisi  mpamba; ezali mpenza liteya ya Biblia oyo esimbaka motema mpe ezali na makambo oyo emonisi ete esalemaki solo na ntango ya kala. (Yobo 14:14, 15) Yehova mpe Mwana na ye balingaka kopesa mbano epai ya bato ya kondima, ndenge basalaki yango mpo na Marta, Maria mpe Lazare. Babombeli yo mpe mbano ya ndenge wana soki okómisi kondima na yo makasi.

24. Likambo nini ya nsuka Biblia elobi mpo na Marta?

²⁴ Longola na lisolo oyo, Biblia elobeli lisusu Marta kaka mbala moko. Ezalaki na ebandeli ya pɔsɔ ya nsuka ya bomoi ya Yesu awa na mabele. Lokola ayebaki malamu minyoko oyo ezalaki kozela ye, Yesu amonaki lisusu malamu akende kopema na Betani, esika amesanaki kofanda. Kolongwa na esika yango tii na Yerusaleme, asengelaki kotambola kilomɛtrɛ misato. Yesu ná Lazare bazalaki kolya na ndako ya Simo, moto ya maba, mpe kuna nde tozali kokuta mbala ya nsuka oyo balobeli Marta ete: “Marta azalaki kosala misala.”​—Yoa. 12:2.

25. Mpo na nini kozala na basi lokola Marta ezali lipamboli mpo na masangá lelo oyo?

²⁵ Ya solo, Marta azalaki mpenza mwasi makasi! Ntango Biblia elobelaki ye mpo na mbala ya liboso, azalaki kosala mosala; na mbala ya nsuka oyo Biblia elobeli ye, azalaki kaka kosala mosala, azalaki kosala nyonso oyo akokaki mpo na kokokisa bamposa ya bato oyo bazalaki ná ye. Lelo oyo, na masangá ya Batatoli ya Yehova, ezali na basi ya mpiko mpe oyo bakabaka lokola Marta, oyo bamonisaka ntango nyonso kondima na bango na misala na ndenge bamipesaka mpo na kosalela basusu. Marta azalaki mpenza kosala bongo? Ekoki kozala bongo. Kondima yango esalisaki ye ayikela mikakatano mpiko.

26. Kondima ya Marta esalisaki ye asala nini?

²⁶ Nsima ya mwa mikolo, Marta asengelaki koyika mpiko mpo na liwa ya mpasi mpenza ya Yesu, Nkolo na ye oyo azalaki kolinga mingi. Lisusu, bato mabe wana oyo babomaki Yesu, bazalaki mpe na mokano ya koboma Lazare, mpamba te lisekwa na ye esalaki ete bato mingi bándimela Yesu. (Tángá Yoane 12:9-11.) Ya solo, liwa ekabolaki mpenza Marta ná bandeko na ye. Toyebi te ndenge nini to ntango nini yango esalemaki; kasi, tondimisami mpenza na likambo oyo: kondima ya solosolo ya Marta, esalisaki ye ayika mpiko tii na nsuka. Yango wana, lelo oyo, ebongi ete bakristo bámekola kondima ya Marta.