Mituna ya batángi
Yirimia alingaki koloba nini ntango alobaki ete Rashele azali kolela bana na ye?
Na Yirimia 31:15, tozali kotánga ete: “Talá oyo Yehova alobi: ‘Mongongo ezali koyokana na Rama, bileli ná mongongo ya kolela ya mawa; Rashele nde azali kolela bana na ye. Aboyi kobɔndisama mpo na bana na ye, mpo bazali lisusu te.’”
Rashele alelaki te bana na ye mibale liboso bákufa. Na yango, likambo oyo Yirimia akomaki mbula 1 000 nsima ya liwa ya Rashele ekoki komonana lokola solo te.
Mwana ya Rashele ya liboso ezalaki Yozefe. (Eba. 30:22-24) Na nsima, abotaki mwana mosusu oyo bapesaki nkombo Benyamina. Kasi Rashele akufaki ntango abotaki mwana wana ya mibale. Na yango, motuna yango oyo: Mpo na nini Yirimia 31:15 elobi ete alelaki mpo bana na ye “bazali lisusu te”?
Tosengeli mpe koyeba ete Yozefe, mwana ya liboso abotaki Manase mpe Efraime. (Eba. 41:50-52; 48:13-20) Na nsima, Efraime akómaki libota ya bokonzi mobimba ya Yisraele ya nɔrdi oyo ezalaki na nguya, eyebanaki mingi mpe ekómaki momonisi ya mabota zomi. Lisusu, libota oyo eutaki na Benyamina, ná mwana ya mibale ya Rashele, ná Yuda ekómaki bokonzi ya sudi. Yango wana, na maloba mosusu, tokoki koloba ete Rashele azali elilingi ya bamama nyonso ya Yisraele ya bokonzi ya nɔrdi mpe sudi.
Ntango mokanda ya Yirimia ekomamaki, bokonzi ya mabota zomi ya nɔrdi esilaki kokwea na mabɔkɔ ya bato ya Asiri mpe ebele ya bato yango bamemamaki na boombo. Kasi, ekoki kozala ete bakitani mosusu ya Efraime bakimaki na Yuda. Na mobu 607 L.T.B., bato ya Babilone balongaki bokonzi ya sudi ya mabota mibale ya Yuda. Mpe bato mingi oyo bakangamaki na boombo bayanganaki na Rama, na kilomɛtrɛ soki 8 na nɔrdi ya Yerusaleme. (Yir. 40:1) Ekoki kozala ete bato mosusu babomamaki na teritware ya Benyamina epai Rashele akundamaki. (1 Sa. 10:2) Na yango, kolela oyo Rashele alelaki bana na ye ekoki kozala kolela ya elilingi mpo na bato ya Benyamina mobimba to mingimingi bato ya Rama. Ndimbola mosusu ekoki kozala ete bamama nyonso ya libota ya Nzambe balelaki ntango Yisraele ekufaki to ekendeki na boombo.
Lisusu, maloba oyo Yirimia alobaki ete Rashele alelaki bana na ye, ezalaki maloba ya esakweli oyo ekokisamaki na basiɛklɛ na nsima ntango bomoi ya Yesu, oyo azalaki naino mwana ezalaki na likama. Mokonzi Erode apesaki etinda ete bana mibali nyonso ya mbula mibale mpe na nse oyo bazalaki na Beteleme, oyo ezalaki na sudi ya Yerusaleme, bábomama. Na ndenge wana nde bana yango bazalaki lisusu te; bakufaki. Kanisá koganga ya kolela oyo ezalaki koyokana epai ya bamama oyo bazalaki na mawa ya bana na bango! Ezalaki lokola nde koganga wana ezalaki koyokana mosika mpenza ya Rama, na nɔrdi ya Yerusaleme.—Mat. 2:16-18.
Kasi, ezala na ntango ya Yirimia mpe na ntango ya Yesu, kolela ya Rashele mpo na bana na ye ezalaki maloba oyo ebongi mpenza mpo na komonisa mawa oyo bamama-bayuda bazalaki na yango mpo na bana na bango oyo babomamaki. Na ntembe te, baoyo bakufaki mpe bakendeki na “mokili ya monguna” to liwa bakosikolama na boombo ya monguna yango ntango bakufi bakosekwa.—Yir. 31:16; 1 Ko. 15:26.